Szczawik
Ilustracja
Szczawik zajęczy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

szczawikowce

Rodzina

szczawikowate

Rodzaj

szczawik

Nazwa systematyczna
Oxalis L.
Sp. Pl. 433. 1753
Typ nomenklatoryczny

Oxalis acetosella L.[3]

Synonimy
  • Acetosella Kuntze
  • Bolboxalis Small
  • Hesperoxalis Small
  • Ionoxalis Small
  • Lotoxalis Small
  • Otoxalis Small
  • Oxys Mill.
  • Pseudoxalis Rose
  • Xanthoxalis Small[4]

Szczawik (Oxalis L.) – rodzaj roślin z rodziny szczawikowatych (Oxalidaceae). Jest to rodzaj bardzo liczny w gatunki. Według różnych ujęć taksonomicznych należy do niego około 500[5]–700[6] gatunków. Występują na całym świecie, najliczniej jednak w południowej części Afryki (129 gatunków) i Ameryce Południowej[5]. Spośród 20 gatunków spotykanych w Europie, rodzime dla tego kontynentu są dwa[6], w tym na obszarze Polski tylko jeden – szczawik zajęczy. Nazwa rodzaju pochodzi od kwaśnego smaku liści zawierających znaczne ilości kwasu szczawiowego[7]. Rośliny te rosną w lasach oraz na otwartych terenach skalistych i piaszczystych, wiele gatunków to chwasty. Oxalis disticha z Afryki południowej jest gatunkiem wodnym. Kilka gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne. Szczawik bulwiasty ma jadalne bulwy i jest uprawiany w Andach[6].

Morfologia

Morfologia kwiatu i owocu
Pokrój
Bulwiaste, kępowe lub płożące się byliny (geofity)[5], rzadziej rośliny jednoroczne i gruboszowate, niskie krzewy. Rośliny nie przekraczają 1 m wysokości[6].
Liście
Skrętoległe i ogonkowe, o blaszce podzielonej na trzy, odwrotnie sercowate listków, czasem mocniej podzielone na 10 do 20 części[6].
Kwiaty
Pojedyncze lub zebrane w baldach, czasem zredukowane – klejstogamiczne, w których dochodzi do samozapylenia. Działek kielicha jest 5, są one wolne i równej długości. Płatków korony także jest 5, zwykle są wolne, rzadko zrosłe u nasady, w pąku są zwinięte. Zazwyczaj są białe, żółte, czerwone lub różowe. Pręcików jest 10, wyrastają w dwóch okółkach po 5, na krótkich i nierównych nitkach. Zalążnia jest górna, powstaje z 5 owocolistków i ma 5 szyjek słupka[6].
Owoce
Wielonasienne torebki[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb

Należy do rodziny szczawikowatych (Oxalidaceae), która wraz z siostrzaną bobniowatych (Connaraceae) należą do rzędu szczawikowców Oxalidales, do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2].

Pozycja systematyczna według systemu Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Geranianae Thorne ex Reveal, rząd bodziszkowce (Geraniales Dumort.), podrząd Geraniineae Bessey in C.K. Adams, rodzina szczawikowate (Oxalidaceae R. Br. in Tuckey), podrodzina Oxaloideae Arn., plemię Oxalideae Rchb., rodzaj szczawik (Oxalis L.)[8].

Gatunki flory Polski[9]
  • szczawik czterolistny (Oxalis tetraphylla Cav.) – efemerofit,
  • szczawik Deppego, sz. jadalny (Oxalis deppei G. Lodd. ex Sweet) – gatunek uprawiany,
  • szczawik Dillena (Oxalis dillenii Jacq.) – antropofit zadomowiony,
  • szczawik rożkowaty (Oxalis corniculata L.) – antropofit zadomowiony,
  • szczawik zajęczy (Oxalis acetosella L.) – gatunek rodzimy,
  • szczawik żółty (Oxalis stricta L.) – antropofit zadomowiony.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-19] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-20].
  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20].
  5. 1 2 3 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 122. ISBN 0-333-74890-5.
  7. ↑ Oxalis triangularis [online], Wydział Nauk Biologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego [dostęp 2012-02-29] [zarchiwizowane z adresu 2011-05-09] (ang.).
  8. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Oxalis. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-20]. (ang.).
  9. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 126, ISBN 978-83-62975-45-7.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.