Symfozjusz (ur. prawdop. w II poł. IV w., zm. prawdop. w I poł. V w.) – rzymski pisarz i poeta, autor Enigm – zbioru stu szarad heksametrycznych; uważany za twórcę tego gatunku literackiego.
Autor i jego twórczość
O samym Symfozjuszu niewiele jest wiadomo[1]. Żył i działał na przełomie IV i V w., z których to czasów pochodzi jedyne jego dzieło, które przetrwało do czasów współczesnych: Aenigmata (pl. Enigmy) - zbiór stu zagadek pisanych w formie trójwersowych heksametrów[2].
Ich autorstwo przypisywane było także Laktancjuszowi (wskazywano na jego Symposium), ale był to jedynie pogląd jednego z jego XVIII-wiecznych wydawców i nie jest on obecnie szerzej podzielany[3].
Przypuszcza się, że zostały one napisane na zamówienie i miały charakter ludyczny. Prawdopodobnie były wykorzystywane podczas uczt i zabaw odbywających się w czasie rzymskich świąt Saturnaliów.
Enigmy to jedyny zbiór łacińskich zagadek jednego autora, które zachowały się do czasów nowożytnych i jako takie miały duży wpływ na rozwój tego gatunku literackiego. W historii nowożytnej (wzorując się na nich) pierwsze zbiory enigmat tworzyli św. Aldhelm, biskup w Sherborne i św. Tatwin, arcybiskup Canterbury.
Na język polski enigmy Symfozjusza były przekładane m.in. przez prof. Zygmunta Kubiaka[4].
Wydania nowożytne Enigm
- Joachimus Perionius, Paris, 1533, editio princeps
- E. F. Corpet, Paris, 1868, z przekładem na język francuski
- Elizabeth Hickman du Bois, The Hundred Riddles of Symphosius, Woodstock, Vermont : The Elm Tree Press, 1912 (Peck), z klasycznym przekładem na język angielski
- Raymond Ohl, 1928, z przekładem na język angielski
- Fr. Glorie (ed.), Variae collectiones aenignmatvm Merovingicae aetatis (pars altera), Corpvs Christianorvm, Series Latina, 133a (Turnhout: Brepols, 1968), ss. 620–723.
Przypisy
- ↑ Nawet jego imię nie jest pewne i prawdopodobnie zostało mu nadane później, przez badaczy jego spuścizny.
- ↑ Symphosius, Aenigmata, CCSL, 133A, Varia collectiones Aenigmatum Merovingicae aetatis, ed. Fr. Glorie, Turnholti 1968.
- ↑ Encyclopædia Britannica - Symphosius, s. 291
- ↑ Kubiak Zygmunt: Literatura Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 1999, ss. 655 s. 639 - fragmenty enigm Symfozjusza
Bibliografia
- Małgorzata Chudzikowska-Wołoszyn (Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie) - Glossa do enigm Biskupa Aldhelma (ok. 639-709). studiawarminskie.uwm.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-18)]., Studia Warmińskie, 48 (2011), ss. 277-284, ISSN 0137-6624 - dane biograficzne i omówienie enigm Symfozjusza i św. Aldhelma
- Symfozjusz - zbiór polskich przekładów enigm Symfozjusza
Linki zewnętrzne
- The Aenigmata of Symphosius - po łacinie i w przekładzie na język angielski (przekład z edycji Peck and Ohl), ze słowem wstępnym, w serwisie LacusCurtius (ang. • łac.)
- The riddles of Symphosius - pełny tekst oryginalny enigm Symfozjusza i linki do innych stron powiązanych tematycznie (ang. • łac.)
- Tłumaczenia niektórych zagadek Symfozjusza na język polski na stronie Ogrodu Petenery.