Surowica
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

krośnieński

Gmina

Jaśliska

Wysokość

438 m n.p.m.

Strefa numeracyjna

13

Tablice rejestracyjne

RKR

SIMC

1043224

Położenie na mapie gminy Jaśliska
Mapa konturowa gminy Jaśliska, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Surowica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Surowica”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Surowica”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Surowica”
Ziemia49°26′12″N 21°54′24″E/49,436667 21,906667[1]

Surowica – nieistniejąca już dziś wieś w województwie podkarpackim, w krośnieński, w gminie Jaśliska, w Beskidzie Niskim, u ujścia potoku Moszczańca do Wisłoka z lewego brzegu. Miejscowość figuruje w rejestrze TERYT jako wieś[2][3].

Do 31 grudnia 2016 miejscowość należała do gminy Komańcza w powiecie sanockim w tymże województwie[4].

Historia

Jest to jedna z najstarszych miejscowości w Beskidzie Niskim. Pierwsze zapisy Surowicze pochodzą z 1361 r. (Kod. Dyplomat. Małopolski., III, 143), kiedy to król Kazimierz Wielki nadał braciom Pawłowi i Piotrowi Balom z Węgier opuszczone wsie, Zboiska, Wisłok i Radoszyce. Surowice graniczyły od płd. z Moszczańcem, na zach. z Polanami i Wolą Niżną, na płn.-wschód z Darowem. Jak można wnosić z nazwy, wieś założona była na surowym korzeniu, czyli świeżo wykarczowanym terenie. W 1366 r. kanclerz Janusz Suchywilk od swoich rodziców otrzymał Duklę, Kobylany, Chyrową, Mszanę, Surowicę i Wisłoczek. W 28 sierpnia 1366 roku we Włodzimierzu Janusz Suchywilk przekazał swoje dobra bratankom Piotrowi i Mikołajowi. Byli to synowie Jakusza Cztana ze Strzelc. Ustanowił w ten sposób pierwszą ordynację w Polsce. Kazimierz Wielki potwierdził ten dokument. Przywilej lokacyjny na prawie wołoskim nadał w 1549 r. starosta Piotr Zborowski. Wieś prawa wołoskiego w latach 1551–1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[5], w drugiej połowie XVII wieku należała do tenuty Besko starostwa sanockiego[6]. W latach 1772–1914 starostwo powiatowe Sanok, powiat sądowy w Bukowsku. W 1898 r. wieś liczyła 473 mieszkańców oraz 76 domów. Pod koniec XIX w. własność szlachecka, dobra książąt Czartoryskich. Pod koniec XIX wieku właścicielem tabularnym dóbr we wsi był August ks. Czartoryski[7].

Od listopada 1918 do stycznia 1919 Republika Komańczańska.

W 1931 r. wieś liczyła 506 osób i 78 domów, zajmując 11 km² pow. Po 1944 r. miejscowi Rusini zostali przesiedleni na Ukrainę.

Religia

Ludność wyznania rzymskokatolickiego należała do parafii w Jaśliskach. W 1785 r. we wsi było 264 wiernych tego wyznania. Grekokatolicy mieli własną cerkiew parafialną pw. Św. Mikołaja (wcześniej: pw. Zaśnięcia Błogosławionej Dziewicy Marii). W 1936 r. było tu 495 grekokatolików. Do parafii należały cerkwie filialne w Darowie i Moszczańcu. Cerkiew została po 1947 r. rozebrana, fragmenty ikonostasu znajdują się w Muzeum Historycznym w Sanoku.

Z Surowicy pochodził ks. Teofil Kmycikiewicz, członek kapituły Administracji Apostolskiej Łemkowszczyzny.

Architektura

Wieś została zbudowana w dolinie potoku z długą ulicą, tzw. łańcuchówka. Do dziś pozostały po wsi nad Moszczańcem ślady w postaci cerkwiska ze starym cmentarzem, w otoczeniu wysokich lip oraz drugi, nowszy cmentarz z nagrobkami z początku XX wieku.

Szlaki piesze

Przypisy

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 133725
  2. ↑ GUS. Wyszukiwarka TERYT
  3. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. ↑ Dz.U. z 2016 r. poz. 1134
  5. ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
  6. ↑ Lustracja województwa ruskiego 1661–1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 249.
  7. ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 204.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.