Sully

okręt siostrzany „Gloire” w 1913 r.
Klasa	krążownik pancerny
Typ	Gloire
Historia
Stocznia	Forges et Chantiers de la Méditerranée, La Seyne
Położenie stępki	1899
Wodowanie	4 czerwca 1901
Francja
Wejście do służby	8 stycznia 1904
Zatonął	30 września 1905 po wejściu 8 lutego na skały
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	10 014 ton metrycznych (9856 długich ton)
Długość	139,8 m
Szerokość	20,2 m
Zanurzenie	7,7 m
Napęd
20 500 ihp (15 300 kW) 3 śruby napędowe 3 silniki parowe potrójnego rozprężania 28 kotłów Belleville
Prędkość	21 węzłów
Zasięg	12 000 mil morskich przy prędkości 10 węzłów
Uzbrojenie
2 × 1 – 194 mm L/45 8 × Canon de 164 mm Modèle 1893 L/45 6 × 1 – 100 mm L/55 18 × 1 – 47 mm L/55 Hotchkiss 5 × 450 mm wyrzutnie torped
Opancerzenie
stal Harveya burtowy: 106–170 mm wieże art.: 173 mm grodzie: 102–127 mm pokład: 45–63 mm wieża dowodzenia: 152 mm
Załoga	612

Sully – francuski krążownik pancerny typu Gloire, który został zbudowany dla francuskiej marynarki wojennej na początku XX wieku. Jego patronem był Maximilien de Béthune de Sully, zwolennik i przyjaciel króla Henryka IV^[1]. Okręt wszedł na skały w zatoce Hạ Long we Francuskich Indochinach w 1905 roku, osiem miesięcy po ukończeniu budowy, i tam też pozostał.

Budowa

Kontrakt na budowę okrętu został zawarty ze stocznią Forges et Chantiers de la Méditerranée w La Seyne 24 maja 1899 roku^[2]. Otrzymał nazwę od francuskiego polityka Maximiliena de Béthune księcia de Sully (1560-1641)^[3].

Projekt i dane techniczne

Plany typowego krążownika typu Gloire, podane w calach opancerzenie i średnice dział

Okręty typu Gloire zostały zaprojektowane przez Émile'a Bertina jako powiększona i ulepszona wersja krążowników pancernych typu Gueydon. Ich załoga składała się z 612 oficerów i marynarzy^[4].

„Sully” miał 139,8 metrów długości całkowitej i 20,2 m szerokości przy zanurzeniu 7,7 metra^[5] i wyporności 10 014 t^[4].

Krążownik był wyposażony w trzy śruby napędowe, każda z nich była napędzana przez maszynę parową potrójnego rozprężania, które razem dawały 20 500 ihp. Dwadzieścia osiem kotłów parowych typu Belleville dostarczało pary silnikom. Okręt według projektu miał osiągać prędkość maksymalną 21,5 węzła. Zabierał 1590 ton węgla^[4] i mógł przepłynąć 12 000 mil morskich z prędkością 10 węzłów^[5].

Główne uzbrojenie okrętu składało się z dwóch dział kal. 194 mm L/45 zamontowanych na pojedynczych podstawach na dziobie i rufie. Artyleria średniego kalibru składała się z ośmiu dział Canon de 164 mm Modèle 1893. Cztery działa znajdowały się w pojedynczych wieżach na burtach, pozostałe cztery były umieszczone w kazamatach. Dla obrony przeciw torpedowcom okręty były wyposażone w sześć dział kal. 100 mm L/45 w kazamatach i osiemnaście dział Hotchkiss M1879 kal. 47 mm. Okręt był także uzbrojony w pięć wyrzutni torpedowych kal. 450 mm: dwie z nich były umieszczone pod linią wodną, pozostałe powyżej^[4].

Pas pancerny na linii wodnej na okrętach typu Gloire miał grubość 170 mm na śródokręciu i zmniejszał grubość do 106 mm na dziobie i rufie. Powyżej głównego pasa pancernego znajdował się kolejny pas o grubości 127 mm, który także zmniejszał grubość do 106 mm na dziobie i rufie^[6]. Wieża dowodzenia była opancerzona płytami o grubości 150 mm. Wieże artylerii głównej były opancerzone stalą o grubości 173 mm^[5]. Wieże artylerii średniego kalibru miały pancerz 120 mm. Płaskie części dolnego pokładu pancernego miały grubość 45 mm, ale ich grubość zwiększała się w miarę pochylania i zbliżania się do burt do 64 mm^[6].

Służba

Stępkę okrętu położono w stoczni Forges et Chantiers de la Méditerranée w La Seyne w 1899 roku^{[uwaga 1]}. Krążownik zwodowano 4 czerwca 1901 roku^[7]. Okręt został przyjęty przez marynarkę do prób morskich 26 stycznia 1903 roku, a wcielony do służby 8 stycznia 1904 roku^[8]. Wkrótce po wejściu do służby został wysłany do Eskadry Dalekiego Wschodu we francuskich Indochinach na pierwszą turę służby^[8]. Dowódcą był komandor (CV) Guiberteau^[9]. 8 lutego 1905 roku „Sully” wszedł na nieoznaczoną skałę podwodną w zatoce Hạ Long, po czym doszło do zalania części przedziałów, a okręt utknął na skale śródokręciem^{[uwaga 2]}. Jego załoga nie ucierpiała i została ewakuowana. W kolejnych miesiącach podejmowano próby uwolnienia okrętu ze skały, przy czym go odciążono zdejmując wieże, działa, część amunicji i wyposażenia, lecz akcję utrudniały sztormowy, pogarszając zarazem stan okrętu^[9]. 13 maja sprowadzono angielski dok pływający, ale zanim można było przystąpić do próby zdjęcia okrętu, dok został uszkodzony przez tajfun^[9]. Ostatecznie podczas sztormu 30 września 1905 roku kadłub krążownika przełamał się na dwie części i zatonął, po czym został porzucony^[9].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• French Armored Cruiser Sully. „Warship International”. V (4), s. 324–26, 1968. Toledo, OH: Naval Records Club. (ang.). 
• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).brak strony w książce
• John Jordan, Philipp Caresse: French Armoured Cruisers: 1887–1932. Seaforth Publishing, 2019. ISBN 978-1-5267-4118-9. (ang.).
• Stephen Roberts: French Warships in the Age of Steam 1859-1914. Seaforth Publishing, 2021. ISBN 978-1-5267-4533-0. (ang.).
• Paul H. Silverstone: Directory of the World's Capital Ships. New York: Hippocrene Books, 1984. ISBN 0-88254-979-0. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Later French Armored Cruisers, 1902–1911. [dostęp 2011-04-11]. (ang.).