Staurogram współczesny

Staurogram (⳨), również krzyż monogramatyczny lub tau-rho – ligatura greckich liter tau (Τ) i rho (Ρ) – . Stosowany był wewnątrz greckiego wyrazu stauros (krzyż lub pal) w rękopisach Nowego Testamentu od około 175–250 roku do IV wieku[1]. W późniejszych wiekach zaczął być używany jako chrystogram.

Historia

Moneta Heroda Wielkiego (pruta) z 3 roku jego panowania (37 roku p.n.e.) zawierająca na awersie ligaturę ⳨

Tau-rho (znak ⳨), podobnie jak i chi rho (znak ⳩), ma przedchrześcijańskie pochodzenie. Można go znaleźć m.in. na monecie Heroda Wielkiego datowanej na 37 rok p.n.e.[2]. Znak ten w grece pełnił rolę skrótu "tr."[1]. Wiąże się to z powszechnym stosowaniem ligatur w świecie rzymskim.

Staurogram użyty wewnątrz słowa stauron, zapisanego jako Σ⳨ΟΝ i czytanego S-(taur)-ON (Papirus Bodmer XIV-XV, fragment Ewangelii wg Łukasza).

Staurogram stosują następujące rękopisy greckiego Nowego Testamentu: Papirus Bodmer XIV-XV (Łk 23,21 [dwukrotnie]; 23,23; 24,20)[3], Papirus Bodmer II, Chester Beatty I (datowane na lata 175–250)[4] oraz w Dz 2,36[5]. W IV wieku wyszedł z użycia, a słowo stauros zaczęto zapisywać w rękopisach poprzez zaliczany do nomina sacra skrót ΣΤΣ (STS).

Staurogram stosowany był również w koptyjskich rękopisach (np. P. Palau Rib. 182 z V wieku)[6]. Stosuje go kodeks 059, pochodzi on jednak z około 400 roku i ze względu na późne pochodzenie nie odgrywa większej roli w dyskusji nad kształtem krzyża Chrystusa.

Według części uczonych, znak ⳨ sosowany w rękopisach biblinych przez chrześcijan z II–III wieku, mógł być symbolicznym wyobrażeniem Chrystusa na krzyżu[1]. Według innych poglądów, mógł on dopiero wpłynąć na późniejsze wyobrażenia krzyża lub nie miał z nim związku, będąc tylko skrótem dwóch liter.

W późnym antyku i średniowieczu staurogramu zaczęto używać jako jednego z chrystogramów, czyli symboli Chrystusa.

Odkrycie staurogramu podało w wątpliwość zgłoszoną w 1877 roku hipotezę (Ethelbert W. Bullinger[7][8]), akceptowaną też przez niektórych uczonych w XX wieku (William Edwy Vine[9], Erich Dinkler)[uwaga 1], twierdzącą, że symbol „krzyża” pojawił się dopiero w czasach Konstantyna Wielkiego[10].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Erich Dinkler jeszcze w 1951 roku pisał, że symbol krzyża pojawił się dopiero w czasach Konstantyna Wielkiego i jest to niepodważalny dogmat. Dinkler sądził, że „krzyż” wyewoluował z „chrystogramu”, ligatury liter „chi” oraz „rho”. W 1967 roku Dinkler uznał historyczną wartość staurogramu jako odniesienie do ukrzyżowania Chrystusa.

Przypisy

  1. 1 2 3 Biblical Archaeology Society, Staff 03/26/2013.
  2. ↑ Simcha Jacobovici King Herod a Messiah?, 9 lipca 2013, Simcha Jacobovici TV
  3. ↑ Larry W. Hurtado, The Staurogram in Early Christian Manuscripts: The Earliest Visual Reference to the Crucified Jesus?, [w:] New Testament Manuscripts: Their Texts and Their World, ed. Thomas J. Kraus and Tobias Nicklas, Leiden: Brill 2006, s. 213.
  4. ↑ Hurtado 2006 ↓, s. 151, 154.
  5. ↑ Comfort i Barrett 2001 ↓, s. 623.
  6. ↑ Aland i Aland 1995 ↓, s. 202.
  7. ↑ The Cross and the Crucifixion. W: E.W. Bullinger: Appendixes to The Companion Bible.
  8. ↑ E.W. Bullinger: A Critical Lexicon and Concordance to The English and Greek New Testament. Wyd. 4. London: 1895, s. 818-819. s. 194.
  9. ↑ W.E. Vine: Expository Dictionary of New Testament Works. Harper Collins, 1947. ISBN 0-551-00282-4.
  10. ↑ Hurtado 2006 ↓, s. 153.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.