Oblężenie w 1648 roku

W 1648 roku twierdza w Bychowie odparła oblężenie Kozaków pod dowództwem F. Harkuszy.

Oblężenie w 1654 roku

Bychów w połowie XVII wieku

Podczas kampanii letniej wojny polsko-rosyjskiej Bychów znalazł się w 1654 roku w pasie działań liczącego około 20 tys. żołnierzy korpusu kozackiego dowodzonego przez pułkownika Iwana Zołotareńkę. Po zajęciu Nowego Bychowa, 8 września 1654 roku Kozacy rozpoczęli oblężenie Bychowa, który miał stać się głównym ośrodkiem opanowanych przez nich obszarów. Załogę twierdzy stanowiło: 2000 mieszczan, 600 żołnierzy zaciężnych, 200 hajduków, 100 dragonów, 300 szlachty i około 1000 Żydów, artyleria składała się z 4 dział ciężkich i 26 polowych. Obrońcy Bychowa nie ograniczali się do działań defensywnych i podczas trwającego od 8 września do 26 listopada 1654 roku oblężenia dokonywali licznych wypadów na pozycje Kozaków, zadając im dotkliwe straty. Zołotarenko nie odważył się podjąć w tym czasie żadnego szturmu na miasto i ograniczył się do blokady, licząc na to, że odcięci od zaplecza i pozbawieni nadziei na odsiecz obrońcy w końcu zdecydują się na kapitulację. Niepowodzenia, duże straty zadawane przez obrońców, nadejście pory zimowej i konflikty z oddziałami moskiewskimi spowodowały, że w końcu listopada zdecydował się na przerwanie oblężenia i odszedł na leże zimowe do położonego około 20 kilometrów na południe Nowego Bychowa^[3]. W dniu 28 grudnia pod Bychów dotarły oddziały woluntarskie Samuela Oskierki^[4].

Obrona ta odbiła się głośnym echem w ówczesnej Rzeczypospolitej, a król Jan Kazimierz, aby wynagrodzić mieszczan za mężną postawę, w dniu 31 maja 1655 uwolnił Bychów od podatków na dwadzieścia lat.

Oblężenie w 1655 roku

Wobec skupienia się od 16 lutego 1655 roku armii Rzeczypospolitej na oblężeniu Mohylewa, na przełomie kwietnia i maja 1655 kozackie oddziały Iwana Zołotarenki opuściły Nowy Bychów i w połowie maja rozpoczęły drugie oblężenie Bychowa, którego załoga wiosną 1655 została wzmocniona przez Kazimierza Leona Sapiehę nowymi regimentami dragonii i piechoty, częściowo opłacanymi ze skarbu Rzeczypospolitej. Miasto odrzuciło propozycję kapitulacji i stawiło Kozakom zacięty opór. W związku z widmem przedłużającego się oblężenia pod Bychowem pozostał jedynie pułkownik borżniański Jachno Korobko z częścią piechoty, blokując załogę. Do zdobycia twierdzy nie przyczynił się nawet trzytygodniowy pobyt pod nim 10 tys. korpusu Aleksego Trubeckiego w lipcu i sierpniu 1655 roku, ponieważ obrońcy bohatersko odpierali kolejne ataki, zadając przeciwnikowi duże straty. W trakcie tego oblężenia w dniu 17 października 1655 od ognia obrońców zginął sam Iwan Zołotoreńko^[5].

Sejm 1655 roku wydał konstytucję „Securitas Bychowa”, w której postanowiono wzmocnić załogę tego zamku, utrzymywanego przez podkanclerzego litewskiego Kazimierza Leona Sapiehę – 300 żołnierzami piechoty niemieckiej, opłacanymi z państwowego skarbu Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz zwolniono miasto na 20 lat z opłat podatkowych.

Oblężenie w 1659 roku

W czerwcu 1659 roku wojska moskiewskie pod dowództwem Iwana Iwanowicza Łabanowa Rostowskiego i Siemiena Zmijewa rozpoczęły oblężenie twierdzy, której jednak nie były w stanie zdobyć przez kilka miesięcy. Stary Bychów aż do grudnia 1659 pozostawał niezwyciężoną fortecą, stanowiąc jedyną enklawę władzy Rzeczypospolitej nad Dnieprem, a postawa jego załogi na dziesięciolecia stała się przykładem dla kolejnych pokoleń. Twierdza została opanowana przez wojska moskiewskie na skutek zdrady dopiero w dniu 14 grudnia 1659 roku^[6]. Dowodzący obroną pułkownik kozacki Iwan Nieczaj został przez Rosjan zesłany na Syberię. Jednak już zimą 1660/61 twierdzę odzyskały wojska polskie pod wodzą Stefana Czarnieckiego.

Oblężenie w 1707 roku

Podczas wojny północnej twierdza – będąca w posiadaniu Kazimierza Jana Sapiehy, który był stronnikiem Stanisława Leszczyńskiego – została zdobyta przez generała Krzysztofa Sienickiego herbu Bończa. Później Sienicki przeszedł na stronę króla szwedzkiego Karola XII, w związku z czym twierdza była oblegana w 1707 (1709?) i zdobyta przez wojska rosyjskie.

Po tych wydarzeniach zamek znajdujący się w obrębie twierdzy przebudowano na barokowy pałac z wieżą zegarową.

W 1772 r. po I rozbiorze Rzeczypospolitej miasto zostało zajęte przez Rosję.

W 1917 roku w Bychowie mieściło się więzienie rosyjskiego rządu Kiereńskiego dla rosyjskich generałów, m.in. Ławra Korniłowa, Antona Denikina.

Po traktacie ryskim w 1921 roku Bychów znalazł się w ZSRR.

We wrześniu 1941 r. Niemcy rozstrzelali pod miastem, nad rzeką Dniepr 4000 Żydów z Bychowa oraz okolic.

II wojna światowa

Podczas okupacji hitlerowskiej, we wrześniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 7000 osób. Zimą 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali niedaleko wsi Woronino. Sprawcami zbrodni byli policjanci z 322 rezerwowego batalionu policji, pułk policji Mitte oraz białoruska policja. Latem 1943 roku, by zatrzeć ślady zbrodni Niemcy wykorzystując sowieckich więźniów rozkopali groby a zwłoki spalili^[7].