Stare Koźle
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Jana Nepomucena w Starym Koźlu
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

kędzierzyńsko-kozielski

Gmina

Bierawa

Liczba ludności (2019)

856

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-223[1]

Tablice rejestracyjne

OK

SIMC

0491713

Położenie na mapie gminy Bierawa
Mapa konturowa gminy Bierawa, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stare Koźle”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Stare Koźle”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Stare Koźle”
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego
Mapa konturowa powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Stare Koźle”
Ziemia50°18′48″N 18°13′27″E/50,313333 18,224167[2]

Stare Koźle (dodatkowa nazwa w j. niem. Alt Cosel) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Bierawa.

Nazwa

12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Stare Koźle[3].

Historia

Najstarsze wzmianki historyczne pochodzą z 1223 r. W 1273 r. podczas trwania wyprawy Bolesława Wstydliwego na księstwo opolskie, gród kozielski został zniszczony. Odbudowano go nieco dalej w dół rzeki i dziś to tam znajduje się miasto Koźle; poprzednie miejsce grodu nazwano Starym Koźlem. W 1335 r. pojawiły się wzmianki o drewnianym kościele, jednakże samodzielna parafia powstała tu dopiero w 1480 r. Pod koniec XVIII w. znajdowały się tu również folwark i szkoła katolicka, a wieś należała do księżnej von Hohenlohe. W 1806 r. zawaliła się wieża kościoła, budynek został rozebrany. Budowę zaczętą w 1806 r. ukończono w 1808 r[4].

W 1910 roku 902 mieszkańców mówiło w języku polskim, 23 w językach polskim i niemieckim, natomiast 31 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku nie wystawiono listy polskiej. Do głosowania podczas plebiscytu uprawnionych było w Starym Koźlu 676 osób, z czego 607, ok. 89,8%, stanowili mieszkańcy (w tym 603, ok. 89,2% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 656 głosów (ok. 97,0% uprawnionych), w tym 650 (ok. 99,1%) ważnych; za Niemcami głosowało 414 osób (ok. 63,1%), a za Polską 236 osób (ok. 36,0%)[5][6].

W miejscowości toczyły się ciężkie walki w ramach III powstania śląskiego. 6 maja 1921 roku pułk zabrski Pawła Cymsa wyruszył z Sośnicowic w kierunku Bierawy i Starego Koźla. 7 maja atak powstańców został zatrzymany, poprzez silny ogień broni maszynowej, po czym Niemcy przeszli do kontrataku. Powstańcy zostali wyparci ze wsi, jednak po kilkudniowych walkach miejscowość została przez nich zdobyta. Podczas tej potyczki śmierć poniósł Jan Surzycki. 5 czerwca siły powstańcze zostały zaatakowane przez Niemców. Przez 3 kolejne dni trwały walki, a wieś przechodziła z rąk do rąk. W myśl decyzji Międzysojuszniczej Komisji, podporządkowane jej wojska wkroczyły pomiędzy walczące strony, uniemożliwiając tym samym dalszą potyczkę[5]. Na lokalnym cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła, w której pochowani są powstańcy śląscy.

W czasie II wojny światowej Stare Koźle doznało znacznych zniszczeń na skutek amerykańskich nalotów na fabrykę benzyny syntetycznej w Blachowni Śląskiej[7]. W latach 40. XX w. istniała w miejscowości poczta oraz urząd stanu cywilnego[8].

Od 1950 r. miejscowość należy administracyjnie do województwa opolskiego. W 1997 r. wieś dotknęła powódź tysiąclecia, która spowodowała m.in. uszkodzenie kościoła.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:

  • kościół cmentarny, parafialny pw. św. Jana Nepomucena z l. 1806–1808
  • cmentarz parafialny, z pocz. XIX w.

inne zabytki:

  • plebania, klasycystyczna, z XIX wieku
  • kaplica przydrożna z przełomu XVIII i XIX wieku

Infrastruktura społeczna

  • W miejscowości znajduje się szkoła podstawowa.

Komunikacja

W Starym Koźlu są 2 przystanki autobusowe[10].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1212 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 129090
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  4. ↑ Historia parafii – Parafia św. Jana Nepomucena w Starym Koźlu [online], www.parafia-nepomucena.pl [dostęp 2020-06-19].
  5. 1 2 Encyklopedia Powstań Śląskich, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 525.
  6. ↑ Odpis urzędowego dziennika Komisji Międzysojuszniczej Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku w Opolu „Journal Officiel de Haute-Silésie” Nr. 21 z dnia 7-go maja 1921 r., zawierającego wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku.. Katowice: Biuro Sejmu Śląskiego, 1932-10-10, s. 7. [dostęp 2013-07-05]. (fr. • pol.).
  7. ↑ Karol Szyndzielorz. Te bomby były na mnie. „Gazeta Wyborcza”, 2011-07-28. Agora SA. [dostęp 2012-05-03]. (pol.).
  8. ↑ Stare Koźle (Alt Cosel) [online], Silesia, 9 maja 2014 [dostęp 2020-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-20].
  9. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 31.
  10. ↑ Rozkład jazdy PKS w Starym Koźlu.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.