Stanisław Pietrow
Станисла́в Евгра́фович Петро́в
Ilustracja
Stanisław Pietrow, 2016
podpułkownik podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

7 września 1939
Władywostok[1]

Data i miejsce śmierci

19 maja 2017
Friazino

Przebieg służby
Lata służby

1972–1984

Siły zbrojne

Armia Radziecka

Formacja

Wojska Obrony Powietrznej ZSRR

Główne wojny i bitwy

zimna wojna

Odznaczenia
Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III klasy (ZSRR) Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal „Weteran Sił Zbrojnych ZSRR” Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal jubileuszowy „70 lat Sił Zbrojnych ZSRR” Medal „Za nienaganną służbę” I Klasy (ZSRR) Medal „Za nienaganną służbę” II Klasy (ZSRR) Medal „Za nienaganną służbę” III Klasy (ZSRR)

Stanisław Jewgrafowicz Pietrow (ros. Станислав Евграфович Петров; ur. 7 września 1939 we Władywostoku, zm. 19 maja 2017 we Friazinie[2]) – rosyjski wojskowy, podpułkownik Armii Radzieckiej, który 26 września 1983 roku prawdopodobnie zapobiegł wybuchowi globalnego konfliktu nuklearnego[3].

Sytuacja polityczna w 1983

Pierwsza połowa lat 80. była jednym z najbardziej napiętych okresów zimnej wojny. Związek Radziecki dokonał inwazji na Afganistan, doszło do bojkotu Igrzysk Olimpijskich w Moskwie. Równocześnie, ze względu na produkcję przez ZSRR pocisków balistycznych SS-20, siły NATO zapowiadały znaczną ekspansję arsenału w bezpośrednim sąsiedztwie supermocarstwa. 1 września 1983 roku Armia Radziecka zestrzeliła cywilny lot Korean Air 007, co doprowadziło do jeszcze poważniejszej eskalacji konfliktu na arenie międzynarodowej i w odczuciu KGB przybliżało widmo niezapowiedzianego ataku nuklearnego ze strony Stanów Zjednoczonych.

W tym właśnie miesiącu Pietrow pełnił dyżur w podmoskiewskim centrum dowodzenia Sierpuchow-15 (nazwa pochodzi od pobliskiego miasta Sierpuchow)[4]. Jego zadaniem było monitorowanie systemów wczesnego ostrzegania. Zgodnie z obustronną doktryną Mutual Assured Destruction w przypadku stwierdzenia ataku jądrowego Związek Radziecki miał odpowiedzieć natychmiastowym i pełnym zaangażowaniem całego arsenału nuklearnego.

Informacje o ataku

Cztery minuty po północy 26 września 1983 roku komputery w centrum wczesnego ostrzegania wykryły wystrzelenie przez USA międzykontynentalnego pocisku balistycznego skierowanego w stronę ZSRR. Obserwujący ten alarm Pietrow przyjął, że doszło do błędu komputera, ponieważ w doktrynie MAD wystrzelenie pojedynczego pocisku byłoby zachowaniem nieracjonalnym – strona atakująca zmierzałaby do zniszczenia możliwie dużej części arsenału i struktur wojskowych przeciwnika, zanim zdążyłby on odpowiedzieć w równie niszczycielski sposób.

Chwilę później komputery potwierdziły jednak wystrzelenie kolejnych czterech rakiet. W tej sytuacji Pietrow musiał podjąć decyzję, nie dysponując żadnymi innymi źródłami informacji: naziemne radary nie byłyby w stanie wykryć rakiet do chwili wyłonienia się ich zza linii horyzontu, więc ZSRR miałby mniej czasu na skuteczną odpowiedź. Wśród personelu wybuchło zamieszanie[5].

Po zaprowadzeniu dyscypliny, Pietrow zdecydował się na złamanie przyjętych zasad i uznał, że choć nie ma pewności co do tego, czy problem jest błędem systemu, konsekwencją odpowiedzi zbrojnej będzie w każdym przypadku tylko zwiększenie liczby ofiar. Jak sam stwierdził: Pomyślałem jednak: nikt nie zaczyna ataku jądrowego za pomocą pięciu rakiet! Poza tym nie startowałyby one z jednej bazy[6]. I rzeczywiście, jak się później okazało, był to błąd systemu. Wystąpiły szczególne warunki zależne m.in. od rozmieszczenia satelity na orbicie i położenia Ziemi wobec Słońca. System nie przewidział takiego wariantu, powstało wrażenie, że lecą na terytorium ZSRR rakiety, i taki też obraz wyświetlił się na monitorze. Obserwacje Pietrowa nie zostały zgłoszone do dowództwa. Zdaniem wielu ekspertów zapobiegło to odpowiedzi zbrojnej, która najprawdopodobniej nastąpiłaby zgodnie z przyjętymi wtedy procedurami operacyjnymi i zapoczątkowałaby globalną wojnę nuklearną[5].

Reakcja dowództwa i świata

Mimo że Pietrow zapobiegł katastrofie, liczyło się przede wszystkim to, że postąpił wbrew rozkazom swoich przełożonych i naruszył przyjęte procedury operacyjne. Został poddany intensywnym przesłuchaniom, a następnie odsunięty od służby i ukarany naganą, oficjalnie za nieprawidłowe wypełnienie dokumentacji. W 1983 w wieku 45 lat przeszedł na emeryturę. Od tego czasu mieszkał w podmoskiewskim mieście Friazino[5].

Ze względu na tajemnicę wojskową wydarzenia te były trzymane w tajemnicy do 1998 roku. Dopiero po wielu latach Pietrow został uznany za bohatera:

  • 21 maja 2004 roku otrzymał nagrodę World Citizen Award z wypłaceniem części pieniężnej w wysokości 1000 dolarów[3].
  • 19 maja 2006 roku został uhonorowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych
  • 24 lutego 2012 roku otrzymał Niemiecką Nagrodę Mediów (Deutscher Medienpreis)
  • 17 lutego 2013 roku uhonorowany w Operze Sempera w Dreźnie nagrodą pokojową „Dresden-Preis”[5]

Zmarł 19 maja 2017 roku[2].

Odznaczenia

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Дарья Загвоздина: «Детям говорили, что у отца трудная работа». gazeta.ru, 2013-02-26. [dostęp 2016-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)]. (ros.).
  2. 1 2 Sewell Chan: Stanislav Petrov, Soviet Officer Who Helped Avert Nuclear War, Is Dead at 77. nytimes.com, 2017-09-18. [dostęp 2017-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-19)]. (ang.).
  3. 1 2 Mateusz „Biszop” Biskup, Śladami zapomnianych bohaterów w rozdziale: Człowiek, który uratował świat, Poznań: Vesper, 2011, s. 41-45, ISBN 978-83-7731-052-6.
  4. ↑ Sylwia Szyc: Stanisław Pietrow. Człowiek, który zapobiegł III Wojnie Światowej. Historia.org.pl, 2013-02-20. [dostęp 2017-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-20)]. (pol.).
  5. 1 2 3 4 Stanisław Pietrow. Jedyny superbohater na świecie. naszemiasto.pl. [dostęp 2021-12-19].
  6. ↑ Justyna Prus: Ten człowiek uratował świat. Dziennik.pl, 2008-09-26. [dostęp 2008-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-26)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.