Stanisław Juszczakiewicz

„Kornik” „Stanisław Kornik” „Kuba” „Preisner” „Stanisław”

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	21 października 1897 Biała
Data i miejsce śmierci	10 listopada 1967 Londyn
Przebieg służby
Lata służby	od 1915
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Jednostki	20 Pułk Piechoty Cesarstwa Austriackiego 1 pułk strzelców podhalańskich 4 pułk strzelców podhalańskich KG AK Zgrupowanie Kuba-Sosna
Stanowiska	dowódca plutonu dowódca kompanii dowódca batalionu komendant obwodowy referent mobilizacyjny adiutant I zastępca szefa Oddziału I szef wydziału personalnego dowódca zgrupowania
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-czechosłowacka wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Stanisław Juszczakiewicz ps. „Kornik”, „Stanisław Kornik”, „Kuba”, „Preisner”, „Stanisław” (ur. 21 października 1897 w Białej, zm. 10 listopada 1967 w Londynie) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego służby stałej, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, podczas II wojny światowej dowódca wojskowy w kampanii wrześniowej i powstaniu warszawskim. Komendant Okręgu Łódź ZWZ-AK, zastępca szefa Oddziału I oraz szef wydziału personalnego Komendy Głównej Armii Krajowej.

Życiorys

Był synem Jakuba, urzędnika podatkowego i Marii z d. Waszkan^[1]. Nauki pobierał w gimnazjum w Lidzie, Oświęcimiu, Gimnazjum św. Anny w Krakowie oraz w c. i k. Gimnazjum Wyższym w Wadowicach, w którym 8 października 1915 zdał maturę wojenną^[2]. Służył od października 1915 w armii austriackiej, po ukończeniu w czerwcu 1916 szkoły oficerów rezerwy w Opawie dowodził plutonem 20 pułku piechoty^[1]. Dostał się we wrześniu tego samego roku do niewoli rosyjskiej, skąd zbiegł w lipcu 1917 i służył nadal w 20 pp dowodząc plutonem i kompanią na froncie włoskim. Był chory na malarię, a leczył się w szpitalach w Tolmezzo i w Opocznie.

W Wojsku Polskim od listopada 1918, a służył początkowo na stanowisku dowódcy plutonu i kompanii 1 pułku strzelców podhalańskich na froncie śląskim i w wojnie polsko-radzieckiej będąc dwukrotnie ranny^[1]. Od lutego do czerwca 1921 był absolwentem Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, a od sierpnia dowódca kompanii szkolnej 28 batalionu celnego (Straży Granicznej) w Słobódce na granicy łotewskiej. Dowódca kompanii od sierpnia 1923 w 4 pułku strzelców podhalańskich, a od września instruktor-dowódca plutonu w batalionie szkolnym DOK V Kraków w Niepołomicach. Dowódca plutonu od lipca 1925, a następnie adiutant 2 batalionu KOP „Bereźne” na Wołyniu. Był przeniesiony w 1930 do 25 pułku piechoty, w którym był kolejno dowódcą kompanii karabinów maszynowych, referentem mobilizacyjnym, obwodowym komendantem PW i dowódcą batalionu od kwietnia 1937^[1].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 pełnił obowiązki dowódcy I batalionu 25 pułku piechoty 7 Dywizji Piechoty Armii „Kraków”.

Od października 1939 w konspiracji w SZP-ZWZ-AK^[3]. Pełnił początkowo obowiązki szefa sztabu dowództwa wojewódzkiego SZP – Komendy Okręgu Łódź ZWZ i inspektora łódzkiego pod pseudonimem „Preisner”^[1]. Od sierpnia do września 1940 po odwołaniu Okulickiego do Warszawy pełnił funkcję komendanta Okręgu Łódź ZWZ-AK pod pseudonimami „Kornik” i „Stanisław Kornik”. W czasie jednej z podróży do Warszawy w grudniu 1941 został zatrzymany na granicy Generalnego Gubernatorstwa, ale udało mu się zbiec. Został przeniesiony do Warszawy w maju 1942 i po kpt. Jerzym Antoszewiczu „Iwo” został szefem Biura Personalnego i zastępcą ppłk. Antoniego Sanojcy „Kortuma”^[4]. Odtąd używał pseudonimu „Kuba”, a w lutym 1943 przekazał funkcję szefa Biura Personalnego ppłk. Janowi Gorazdowskiemu „Wolańskiemu”^[1]. Aż do wybuchu powstania warszawskiego pełnił funkcję zastępcy szefa Oddziału I sztabu KG, prowadząc m.in. sprawy scaleniowe oddziałów NOW.

Po utworzeniu Grupy „Północ” w czasie powstania został 8 sierpnia 1944 r. dowódcą Zgrupowania „Kuba”^[5] oraz dowódcą zachodniego odcinka obrony Starego Miasta^[1]. 13 sierpnia ciężko ranny przekazał dowodzenie mjr. Gustawowi Billewiczowi „Sośnie”. Wywieziony ze szpitalem po kapitulacji oddziałów powstańczych, przebywał w Oflagach Sandbostel i Lubeka.

29 kwietnia 1945 uwolniony z niewoli niemieckiej przez oddziały brytyjskie był od maja do czerwca komendantem polskich obozów wojskowych i byłych jeńców w rejonie Hanoweru^[6]. Przebywał w lipcu 1945 w Obozie Zbornym Nr 1 w Paryżu, a w sierpniu przybył do Londynu. Od listopada 1945 był przez wiele lat przewodniczący nowo utworzonej Głównej Komisji Weryfikacyjnej AK przy Sztabie Głównym w Londynie. Członek Komitetu Organizacyjnego Koła AK od grudnia, a od jego I Zjazdu w marcu 1947 był członkiem Głównego Sądu Koleżeńskiego^[7]. Od 1956 członek Rady Naczelnej, a od 1962 przewodniczący Głównego Sądu Koleżeńskiego.

10 listopada 1967 zmarł w Londynie i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Streatham Vale^[6].

Był od 1925 żonaty z Anną z d. Woronowicz i miał pasierbicę Eugenię (ur. 1918) zamężną Woyna-Gwiaździńską, zamieszkałą w Gdańsku-Oliwie oraz syna Mieczysława (ur. 1926), nauczyciela zamieszkałego w Londynie^[6].

Awanse

• podporucznik – b.d.
• porucznik – ze starszeństwem od 1 czerwca 1919
• kapitan – 1 stycznia 1927
• major – 1 stycznia 1936
• podpułkownik – 1 lipca 1940
• pułkownik – 1944^[8]

Odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (1944)^[9],
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)^[10],
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie)^[11],
• Złoty Krzyż Zasługi^[2],
• Medal Wojska (1946)^[6].

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.3. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991, s. 95–96. ISBN 83-211-0758-3.
• Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 438. ISBN 83-211-1055-X.