Stanisław Gołąb
Data i miejsce urodzenia

26 lipca 1902
Travnik

Data i miejsce śmierci

30 kwietnia 1980
Kraków

Uczelnia

Akademia Górniczo-Hutnicza

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
Odznaka Grunwaldzka Złota Odznaka ZNP

Stanisław Gołąb (ur. 26 lipca 1902 w Travniku, zm. 30 kwietnia 1980 w Krakowie[1]) – polski matematyk, jeden z czołowych przedstawicieli krakowskiej szkoły matematycznej.

Życiorys

Grób prof. Stanisława Gołąba na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Urodził się w rodzinie Walentego (1850–1930), sędziego, radcy Sądu Wyższego, i Jadwigi ze Skibińskich (1867–1954)[2]. Jego brat-bliźniak Zbigniew (1902–1993) był inżynierem, dyrektorem górniczym[3]. Stanisław ukończył V Państwowe Gimnazjum Neoklasyczne w Krakowie. W latach 1920–1924 studiował matematykę i fizykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1926 złożył egzamin dla nauczycieli szkół średnich. W latach 1928–1931 odbył studia uzupełniające w Holandii, Rzymie, Oxfordzie i Pradze. W 1931 uzyskał stopień doktora filozofii (UJ), następnie docenta matematyki (1932). Od 1922 pracował w Akademii Górniczej, gdzie w latach 1922–1924 był zastępcą asystenta w Katedrze Matematyki na Wydziale Górniczym, w latach 1924–1934 młodszym asystentem, następnie starszym asystentem, a w latach 1934–1939 adiunktem. W kwietniu 1939 został mianowany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego profesorem tytularnym Akademii Górniczej.

Po wybuchu drugiej wojny światowej, 6 listopada 1939 został aresztowany przez Gestapo podczas Sonderaktion Krakau i wraz z innymi profesorami krakowskimi przewieziony do więzienia na Montelupich, następnie do Wrocławia, a 28 listopada 1939 do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. 4 marca 1940 został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau[4]. Został zwolniony w grudniu 1940 i powrócił do Krakowa, gdzie m.in. brał udział w tajnym nauczaniu w Akademii Górniczej i w Uniwersytecie Jagiellońskim[5].

Po wojnie był zastępcą profesora (1945–1946), w latach 1946–1948 profesorem nadzwyczajnym. W 1948 otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. W latach 1946–1948 był prodziekanem Wydziału Górniczego, a w latach 1948–1950 dziekanem Wydziału. W latach 1945–1955 (z przerwami) był kierownikiem Katedry Matematyki I, początkowo znajdującej się w strukturze Wydziału Górniczego, a następnie Wydziału Geodezji Górniczej. W latach 1955–1962 profesor Katedry Matematyki I w wymiarze 1/2 etatu, następnie (do 1970) prowadził wykłady zlecone. W latach 1950–1955 był także zatrudniony w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie jako profesor kontraktowy[6]. W 1955 został służbowo przeniesiony na Uniwersytet Jagielloński, gdzie został kierownikiem Katedry Geometrii. Na UJ pracował do 1972 (do przejścia na emeryturę).

Jego prace dotyczyły geometrii różniczkowej i równań funkcyjnych. Był współtwórcą teorii obiektów geometrycznych i założycielem polskiej szkoły geometrii różniczkowej.

Doktor honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej. Członek Komitetu Nauk Matematycznych PAN, członek Tensor Society Sapporo.

Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera Pas 66-wsch-po lewej Pruszyńskiej)[7][3].

Publikacje

  • Zbiór zadań z wyższej matematyki wraz z rozwiązaniami (1928, współautorzy: Antoni Hoborski, Alfred Jakubowski)
  • Sur quelques points de la théorie de la longueur (1929)
  • Graficzne różniczkowanie i całkowanie (1930)
  • Sur un théorème rentrant dans le calcul fonctionnel et son application géométrique (1932)
  • Contribution à un théorème de M. M. S. Knebelman (1933)
  • Sur les fonctions homogènes: O funkcjach jednorodnych. 1, Równanie Eulera. Equation d'Euler, Tom 1 (1933)
  • Sur la mesute des aires dans les espacces de Finsler (1935)
  • Głębokość zanurzenia kuli pływającej w cieczy (1937)
  • Ein Beitrag zum Mengerschen Begriff des fastmetrischen Raumes (1938)
  • O konstrukcji wyprostowania łuku koła, podanej przez Ampère'a w r. 1788 (1938)
  • Sur la fonction représentant la distance d'un point variable a un ensemmble fixe (1938)
  • O pewnym warunku koniecznym skończoności całki niewłaściwej (1938)
  • Geometria analityczna: według wykładów z r. 1935/36 (1945)
  • Elementy matematyki wyższej: dla początkujących i samouków (1947, współautor: Romuald Wilkowski)
  • Zarys matematyki wyższej: dla początkujących i samouków (1948)
  • Espace pourvu d'une métrique définie au moyen de l'écart triangulaire et les espaces métriques généralisés (1949)
  • Matematyka wyższa: Wstęp do analizy, algebra wyższa, geometria analityczna, Część 1 (1952)
  • Contribution à la formule simpsonienne de quadarture approchée (1954)
  • Les courbures (ordinaires) d'une courbe située sur une hypersurface et les courbures géodesiques et normales ainsi que la torsion géodésique de cette courbe (1954)
  • Elementy logiki matematycznej (1958, współautorzy: Zofia Krygowska, Jan Leśniak)
  • Pewne zagadnienia geometrii różniczkowej: referaty podstawowe grupy polskiej zgłoszone na Międzynarodową Konferencję Geometrii Różniczkowej zorganizowaną przez Instytut Matematyczny Polskiej Akademii Nauk w Krakowie w dniach 2-6 października 1961 (1961)
  • Matematyka wyższa. Część 1 (1962)
  • Rachunek różniczkowy i całkowity wraz z zastosowaniami (1963)
  • Studia z dziejów katedr wydziału matematyki, fizyki, chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego (1964, redaktor)
  • Dlaczego możliwe są różne geometrie? (1972)

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Imię prof. Stanisława Gołąba nosi sala wykładowa w budynku B-7 AG-H.

Przypisy

  1. ↑ Gołąb Stanisław, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-04-10].
  2. ↑ Gołąb Stanisław [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-01-10] (pol.).
  3. 1 2 Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2024-01-10].
  4. ↑ Urbańczyk Stanisław: Uniwersytet za kolczastym drutem (Sachsenhausen-Dachau), Kraków: Księgarnia St. Kamiński 1946, s. 142.
  5. ↑ Stanisław Gołąb (1902–1980) - sylwetka [dostęp 2024-01-10].
  6. ↑ Kiryk, Hampel i Pietrzkiewicz (red.) 2006 ↓, s. 144.
  7. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 85, ISBN 978-83-233-4527-5.
  8. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
  9. ↑ Kiryk, Hampel i Pietrzkiewicz (red.) 2006 ↓, s. 145.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.