Sprzągle
Thaliacea[1]
Nielsen, 1995
Ilustracja
Kolonia sprzągli
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Podkrólestwo

tkankowce właściwe

Nadtyp

wtórouste

Typ

strunowce

Podtyp

osłonice

Gromada

sprzągle

Synonimy
  • Salpae
rzędy

Sprzągle (Thaliacea) – gromada pelagicznych zwierząt morskich zaliczanych do osłonic. W gromadzie opisano około 70 gatunków[2]. Żyją w morzach strefy międzyzwrotnikowej. Osiągają długość od 2 do 20 cm. Unoszą się w toni wodnej pojedynczo lub tworzą kolonie osiągające do 3 m długości[3].

Budowa

Sprzągle to pelagiczne, filtrujące zwierzęta o beczułkowatym przezroczystym ciele, które poruszają się dzięki odrzutowi filtrowanej przez nie wody.

Przedstawiciel rzędu Doliolida. Otwór wlotowy po lewej stronie. Wyraźnie widoczne osiem okrężnych obręczy mięśniowych.

Budową ciała sprzągle przypominają żachwy – posiadają otwór wlotowy prowadzący do obszernej gardzieli przebitej otworami skrzelowymi, endostyl i atrium, do którego uchodzi odbyt; ciało pokrywa zawierająca celulozę i pojedyncze komórki tunika[4]. Największą różnicą w stosunku do żachw jest naprzeciwległe położenie syfonu wlotowego i wylotowego. U przedstawicieli rzędów Doliolida i Salpida występują charakterystyczne okrężne obręcze mięśniowe, których skurcze uczestniczą w przepompowywaniu wody przez ciało tych osłonic. U sprzągli widoczna jest również tendencja do redukowania stopnia złożenia kosza skrzelowego – u pyrosomidów przypomina on kosz skrzelowy żachw z wieloma rzędami szczelin skrzelowych, u doliolidów znacznie mniej liczne perforacje występują tylko na granicy gardzieli i leżącego za nią atrium, natomiast u salp występują tylko dwa duże otwory.

Cykle życiowe i rozmnażanie

Wśród wszystkich sprzągli ważną rolę w cyklach życiowych odgrywa ich zdolność do tworzenia kolonii. Pyrosomidy występują tylko w postaci kolonijnej, natomiast u doliolidów i salp występują naprzemienne pokolenia kolonijne i osobnicze. Ponadto u kolonii doliolidów występuje wyraźne zróżnicowanie morfologiczne i funkcjonalne zooidów (cecha unikatowa wśród wszystkich kolonijnych osłonic).

Wszystkie sprzągle są zdolne do pączkowania, które zachodzi w trakcie powstawania form kolonijnych. Thaliacea są organizmami hermafrodytycznymi, zapłodnienie zarówno wewnętrzne (Salpida i Pyrosomida) jak i zewnętrzne (Doliolida). U Doliolidów występuje stadium kijankowatej larwy, której brak u pozostałych przedstawicieli gromady.

Ekologia

Wszystkie sprzągle to pelagiczni filtratorzy. Uważa się, że opadające na dno martwe sprzągle odgrywają ważną rolę w obiegu węgla we Wszechoceanie[5].

Systematyka

Wyróżniono następujące rzędy[1][3]:

Pokrewieństwa między poszczególnymi rzędami ustalone na podstawie danych molekularnych[6]:

Sprzągle (Thaliacea)

Pyrosomida

Salpida

Doliolida




Ewolucja

Schematyczny przekrój przez kolonię Pyrosomida, widoczne kosze skrzelowe przypominające te występujące u żachw.

Na podstawie danych molekularnych ustalono, że żachwy, są grupą parafiletyczną względem sprzągli, a rząd Enterogona stanowi klad siostrzany do gromady Thaliacea[6][7]. Pyrosomidy uważane są za posiadające najbardziej pierwotną budowę i sposób życia spośród dzisiejszych sprzągli, stanowiące swoiste ogniwo pośrednie między żachwami a doliolidami i salpami[7]. Do cech pierwotnych obecnych u Pyrosomida można zaliczyć:

  • budowę kosza skrzelowego, przypominającego ten występujący u żachw
  • brak przemiany pokoleń w cyklu życiowym
  • brak obręczy mięśniowych i związanego z nim mechanizmu filtracji (u Pyrosomida woda porusza się dzięki ruchowi rzęsek)

Z drugiej strony warto zauważyć, że spośród sprzągli jedynie u doliolidów występuje kijankopodobna larwa – jej utrata musiała więc nastąpić niezależnie w liniach prowadzących do Pyrosomida i Salpida.

W toku ewolucji sprzągli widać tendencję do komplikowania cyklu życiowego, wykształcania się specjalizacji poszczególnych zooidów w koloniach oraz do upraszczania budowy kosza skrzelowego.

W zapisie kopalnym brak przedstawicieli sprzągli.

Przypisy

  1. 1 2 Thaliacea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ R.S.K. Barnes, P. Calow, P.J.W. Olive: The Invertebrates: a new synthesis. Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1991, s. 211-214. ISBN 0-632-01638-8.
  3. 1 2 Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 808–809. ISBN 978-83-01-14595-8.
  4. ↑ E. Hirose i inni, Tunic Morphology and Cellulosic Components of Pyrosomas, Doliolids, and Salps (Thaliacea, Urochordata), „The Biological Bulletin”, 196 (1), 1999, s. 113-120, DOI: 10.2307/1543173, PMID: 25575391, JSTOR: 1543173.
  5. ↑ Thaliaceans and the carbon cycle. 2009-05-21. [dostęp 2013-09-14]. (ang.).
  6. 1 2 Annete F. Gowindarajan, Ann Bucklin, Laurence P. Madin. A molecular phylogeny of the Thaliacea. „Journal of Plancton Research”. 33 (6), s. 843–853, 2010. DOI: 10.1093/plankt/fbq157.
  7. 1 2 Hiroshi Wada. Evolutionary History of Free-Swimming and Sessile Lifestyles in Urochordates as Deduced from 18S rDNA Molecular Phylogeny. „Mol. Biol. Evol.”. 15 (9), s. 1189–1194, 1998.

Bibliografia

  • Paul A. Meglitsch: Invertebrate Zoology. Oxford: Oxford University Press, 1972, s. 777-781.
  • R.S.K. Barnes, P. Calow, P.J.W. Olive: The Invertebrates: a new synthesis. Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1991, s. 211-214. ISBN 0-632-01638-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.