Sosna taeda
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna taeda

Nazwa systematyczna
Pinus taeda L.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

Sosna taeda (Pinus taeda L.) – gatunek drzewa iglastego należącego do rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna taeda występuje w Ameryce Północnej na terenie USA (stany: New Jersey, Delaware, Maryland, Wirginia, Karolina Północna i Południowa, Tennessee, Georgia, Floryda, Alabama, Missisipi, Luizjana, Arkansas, Oklahoma, Teksas).

Morfologia

Pokrój
Średnie lub duże drzewo iglaste. Korona owalna lub zaokrąglona, dosyć zbita i osadzona wysoko, bez przypadkowych gałęzi bocznych.
Drewno, przekrój poprzeczny
Pień
Pień prosty, osiąga wysokość 18–45 m (średnio 30–35 m) i szerokość 0,4–1,5 m. Kora czerwono-brązowa, z pęknięciami tworzącymi kwadratowe lub prostokątne płaty.
Liście
Igły zebrane w pęczki po 2 lub 3, żółto-zielone, długości 12–20 cm, szerokości 1–2 mm, proste, lekko skręcone.
Szyszki męskie
Szyszki żeńskie
Szyszki
Szyszki męskie długie, cylindryczne, czerwono-żółte, zebrane w wiązki na końcach ubiegłorocznych gałązek. Szyszki żeńskie wyrastają na tegorocznych pędach, początkowo żółte do purpurowych. Dojrzałe owalne, długości 6–12 cm, czerwono-brązowe, zgrupowane po 2 do 5. Zamknięte szyszki są u podstawy szerokie na 2–3 cm, po otwarciu do 4–6 cm. Łuski wyposażone w ostre kolce długości 3–6 mm. Dojrzewają w ciągu dwóch lat, od września do października. Nasiona wielkości 5–6 mm, o skrzydełku długości 20 mm.

Biologia i ekologia

Drzewo wiecznie zielone. Rośnie szybko. Igły pozostają na drzewie przez 3 lata.

Drzewo jednopienne. Pylenie szyszek męskich następuje między 15 lutego a 10 kwietnia, zależnie od temperatur i wysokości n.p.m. Szyszki męskie zazwyczaj pylą wcześniej zanim w pełni wykształcą się szyszki żeńskie i są zdolne do zapylenia. Dzięki temu w dużej mierze udaje się zapobiec samozapyleniu. Do zapłodnienia dochodzi na wiosnę następnego roku po zapyleniu. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu dwóch lat, od września do października. Nasiona uwalniane są wkrótce potem. Sosny taeda wytwarzają nasiona co roku, co 3–6 lat obficie.

Sosna ta rośnie na terenach nizinnych, na granicach mokradeł, ale także na suchych wyżynach (wysokości 0–700 m n.p.m.). Lubi stanowiska nasłonecznione i półcień. Toleruje ubogie gleby. Tworzy stanowiska jednogatunkowe lub mieszane z sosnami i innymi gatunkami drzew. Na glebach dobrze przepuszczalnych często występuje razem z Pinus palustris, P. echinata i P. virginiana w obrębie ich zasięgów, oraz z dębami (Quercus falcata, Q. alba, Q. stellata, Q. marilandica), sasafrasem lekarskim (Sassafras albidum), persymoną (Diospyros virginiana). Na glebach średnio i słabo przepuszczalnych towarzyszą jej Pinus serotina, P. glabra, Nyssa sylvatica, Acer rubrum, Quercus nigra, Q. phellos, Q. falcata var. pagodifolia. Na południu zasięgu sosna taeda licznie występuje z Pinus eliottii i Quercus laurifolia.

Systematyka i zmienność

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[5]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Trifoliae
      • podsekcja Australes
        • gatunek P. taeda

Sosna taeda krzyżuje się z Pinus echinata i Pinus palustris (Pinus ×sondereggeri H.H. Chapman)[6].

Zastosowanie

Sosna taeda jest jedną z najbardziej znaczących sosen w południowych stanach USA. Stanowi około 50% drzewostanu sosnowego tamtych obszarów. Łatwo adaptuje się do nowych warunków, dzięki czemu wprowadzona została do uprawy także na innych kontynentach[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. ↑ A. Farjon, Pinus taeda, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-09-25] (ang.).
  5. ↑ Christopher J. Earle, Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-09-25] (ang.).
  6. ↑ R. Kral. Pinus serotina. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press. [dostęp 2009-09-26]. (ang.).
  7. ↑ Russell M. Burns, Barbara H. Honkala. Silvics of North America / v.1, Pinus taeda. „Agriculture Handbook”. 654, 1990. Dept. of Agriculture, Forest Service. [dostęp 2009-10-03]. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.