Sosna czerwona
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna czerwona

Nazwa systematyczna
Pinus resinosa Ait.
Hortus Kew. (W. Aiton) 3: 367. 1789
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

Sosna czerwona (Pinus resinosa Ait.) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna czerwona występuje w stanie dzikim w Ameryce Północnej, od kanadyjskiej Nowej Fundlandii na zachód, aż do Manitoby oraz na południe do stanów USA - Illinois i Pensylwanii. Niewielka populacja drzew rośnie także w Appalachach w stanie Wirginia. Nazwa gatunku wywodzi się od koloru kory.

Morfologia

Pokrój
U młodych drzew korona stożkowata, z czasem staje się wąska i zaokrąglona. Rosnąc w zagęszczeniu wykształca niewielką owalną koronę na wysokości trzech czwartych pnia.
Pień
Drzewo wysokie o prostym pniu. Dorasta średnio do wysokości 25–30 m, chociaż w warunkach optymalnych osiąga nawet 43 m[5]. Średnica pnia do 1–1,5 m. Kora w górnych partiach, a także u młodych drzew, pomarańczowoczerwona do czerwonobrązowej, cienka i łuskowata, z czasem staje się spękana i gruba, u dołu szarobrązowa.
Liście
Ciemnozielone igły zebrane po 2 na krótkopędzie, długości 12–18 cm, łamliwe, proste lub delikatnie skręcone.
Szyszki męskie
Szyszka nasienna
Szyszki
Szyszki męskie okrągławe, jasnoczerwone, w dużych skupiskach na końcu gałązki. Początkowo szyszki żeńskie są rudo-brązowe, okrągłe. Młode zielone o 2,5 cm średnicy, dojrzałe symetrycznie jajowate, długości 4–6 cm., z czasem brązowieją, po 2 latach otwierają się i ich średnica dochodzi do 3,5–6 cm. Łuski bez kolców. Nasiona jajowate, brązowe, długości 3–5 mm, opatrzone 20 mm skrzydełkiem.
Korzenie
Dorosłe drzewa wykształcają szerokie i średnio głębokie korzenie (1,5–4,6 m). W dogodnym podłożu korzenie boczne mogą osiągnąć 12 m.

Biologia i ekologia

Drzewo jednopienne, wiecznie zielone. Osiąga wiek ok. 400 lat. Najstarszy okaz ścięto w 1992 r. - miał 500 lat[5]. Drewno średniej twardości, o prostych słojach. Szyszki nasienne dojrzewają od sierpnia do września, w ciągu 2 lat od zapylenia.

Nie toleruje zacienienia. Dobrze znosi ubogie, piaszczyste podłoże i silne wiatry. Występuje na wysokości 200–800 (1300) m n.p.m. Tworzy lasy razem z sosną wejmutką lub sosną Banksa.

Liczba chromosomów: 2n=24.

Systematyka i zmienność

Nie zidentyfikowano żadnych podgatunków ani odmian tej sosny. Gatunek wykazuje bardzo niewielką zmienność genetyczną i morfologiczną w obrębie obszaru występowania.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[6]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Pinus
      • podsekcja Pinus
        • gatunek P. resinosa

Zagrożenia

Roślina umieszczona w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych w grupie gatunków niższego ryzyka (kategoria zagrożenia; LC)[4].

Sosna czerwona w Ontario

Zastosowanie

Sosna czerwona była niegdyś najważniejszym źródłem drewna w rejonie Wielkich Jezior. Jej drewno wykorzystywane jest na masę papierową i jako budulec. Sosna ta sadzona jest także jako drzewo ozdobne.

Znajduje zastosowanie przy rekultywacji terenów pokopalnianych, szczególnie w północnym regionie Appalachów w Stanach Zjednoczonych. Rekomendowana jest także do obsadzania terenów pokopalnianych w Ohio o podłożu iłowym, gliniastym lub piaszczystym, ze znacznym udziałem kamienia.

Sadzona w wąskich pasach na piaszczystych ziemiach uprawnych USA dla ochrony przed erozją.

Szkodniki i choroby

Usychanie młodych pędów – powodowane przez grzyb Sphaeropsis sapinea, który atakuje osłabione dorosłe drzewa i opanowuje młode pędy. Zaatakowane pędy zmieniają barwę najpierw na zielonożółtą, potem słomkową i obumierają. Uschnięte igły nie opadają, pozostają przyklejone żywicą do pędu. Choroba atakuje przeważnie sosnę czarną, a także górską czy zwyczajną.

Obecność w kulturze i symbolice

Sosna czerwona jest drzewem-symbolem amerykańskiego stanu Minnesota oraz japońskiej prefektury Yamaguchi.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. 1 2 A. Farjon, Pinus resinosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-02-10] (ang.).
  5. 1 2 Pinus resinosa, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2008-06-15] (ang.).
  6. ↑ Christopher J. Earle, Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-10] (ang.).

Bibliografia

  • Pinus resinosa, [w:] Germplasm Resources Information Network - (GRIN) [online], USDA, ARS, National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland [dostęp 2008-06-15] (ang.).
  • R. Kral. Pinus resinosa. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press. [dostęp 2008-06-15]. (ang.). 
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.