Soltan Ali Maszhadi
‏جعفر تبریزی‎
Miejsce urodzenia

Meszhed

Data i miejsce śmierci

1520
Meszhed

Narodowość

perska

Język

perski

Dziedzina sztuki

kaligrafia

Kolofon rękopisu Gulistanu Sadiego z 1486 z pieczęciami i adnotacjami jego kolejnych właścicieli. Po prawej stronie od właściwego kolofonu umieszczonego w charakterystycznym trójkącie znajduje się adnotacja Dżahangira (1605–1627): „To jedna z moich pierwszych książek. Napisane przez Nur-ad-Dina Dżahangira, syna szacha Akbara”[1]. Art and History Collection

Soltan Ali Maszhadi, pers. ‏سلطان‌علی مشهدی‎ (pełne imię: Soltan Ali-e Mohammad-e Maszhadi), ur. w Meszhedzie, fl 1453–1519, zm. 1520 w Meszhedzie – perski kaligraf piszący w nastaligh.

Ojciec Soltana Alego zmarł kiedy ten miał 7 lat i niedługo później zaczął on samodzielnie uczyć się kaligrafii. Pozostał w tym zakresie samoukiem dopóki ok. roku 1468 nie przeniósł się do Heratu, gdzie miał pobierać nauki u Azhara Tebriziego (zm. 1475) lub jednego z jego uczniów. Począwszy od roku 1470 pracował dla Husajna Bajkary (1469–1506) i jego wezyra Ali Szer Nawojego. Soltan Ali projektował inskrypcje, takie jak ta (1477-78) na marmurowej platformie nagrobków przodków Husajna Bajkary wzniesionej w Mauzoleum Abdollaha Ansariego w Gazargah (obecnie Herat). Był także kaligrafem wielu najświetniejszych rękopisów sporządzanych dla timurydzkiego dworu, takich jak kopia Gulistanu Sadiego z 1486 (Art and History Collection, LTS1995.2.30), kopia Mantigh ot-tajr Attara z 1487 (Metropolitan Museum of Art, 63.210) czy kopia Bostanu Sadiego z 1488 (Biblioteka Narodowa Egiptu, Adab Farsi 908). Po śmierci Husajna Bajkary w roku 1506 i upadku timurydzkich rządów w Heracie powrócił do rodzinnego Meszhedu. To tam w roku 1514 napisał Adab-e Chatt („Etykieta kaligrafii”), wierszowany traktat poświęcony kaligrafii, który później został włączony do biografii kaligrafów i malarzy Kadi Ahmeda (zm. 1606). Zawiera on zarówno praktyczne wskazówki, jak i informacje o charakterze autobiograficznym, oraz pokazuje bliskie związki pomiędzy praktyką kaligrafii a dyscyplinami religijnymi[2][3][4].

Styl Soltana Alego jest delikatniejszy oraz bardziej płynny i przestrzenny niż ten praktykowany przez jego poprzednika Dżafara Tebriziego (fl 1412–1431). Widać w nim też mistrzowską kontrolę i modulację, objawiającą się we wprowadzaniu wizualnych rytmów za pomocą przedłużania i podkreślania pewnych form, takich jak np. pociągnięcia litery kaf. Nastaligh Soltana Alego „pokazuje doskonałą równowagę pomiędzy płynnością a dyscypliną, cechami, które wskazywał w swoim traktacie o kaligrafii”[5]. W jego twórczości wschodni (albo chorasański) styl nastaligh, zapoczątkowany przez Dżafara i Azhara, osiągnął swoją klasyczną formę, i w okresie safawidzkim zaczął dominować także w zachodnim Iranie[2][6][7]. To właśnie ten wschodni styl, „dalej udoskonalony w następnych stuleciach, jest pismem nastaligh używanym obecnie w Iranie”[7]. Tym samym styl Soltana Alego „stał się synonimem pisma nastaligh, pieczołowicie kolekcjonowanym i cenionym przez późniejszych koneserów i naśladowanym przez jego następców w kolejnych stuleciach”[8]. Pisząc o nim Kadi Ahmed stwierdził, iż „to co napisał podbiło świat i jest pośród innych pism jak słońce pośród planet”[9]. Soltan Ali miał wielu uczniów, spośród których najważniejszymi byli Soltan Mohammad Nur oraz Soltan Mohammad Chandan[2].

Galeria

Przypisy

  1. ↑ Gulistan by Sa‘di. Freer Gallery of Art. [dostęp 2021-05-03]. (ang.).
  2. 1 2 3 Wheeler M. Thackston: Sultan ‛Ali Mashhadi. Grove Art Online. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  3. ↑ Soltān ‘Ali Mashhadi. Anthology of Iranian Masters of Calligraphy. [dostęp 2022-05-02]. (ang.).
  4. ↑ Blair 2008 ↓, s. 279–280, 313.
  5. ↑ Blair 2008 ↓, s. 281.
  6. ↑ Blair 2008 ↓, s. 430, 432–433.
  7. 1 2 Gholam Hosejn Jusofi: CALLIGRAPHY. Encyclopædia Iranica. [dostęp 2022-04-06]. (ang.).
  8. ↑ Blair 2008 ↓, s. 286.
  9. ↑ Kadi Ahmed, Gulistan-e honar za: Sultan Ali Mashhadi. Freer Gallery of Art. [dostęp 2022-05-03]. (ang.).
  10. ↑ Detached folio from a Gulistan (Rosegarden) by Sa’di. Freer Gallery of Art. [dostęp 2021-05-03]. (ang.).
  11. ↑ Blair 2008 ↓, s. 283, 313.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.