Solenodonsaurus
Broili, 1924
Okres istnienia: 320–305 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 320/305 320/305
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rodzaj	Solenodonsaurus
Gatunki
Solenodonsaurus janenschi

Solenodonsaurus – wymarły rodzaj Reptiliomorpha. Żył około 320-305 milionów lat temu. Jego klasyfikacja pozostaje niepewna. Był prawdopodobnie wczesnym gadem bądź płazem bliskim Diadectomorpha. Jego szczątki znaleziono w Czechach. Jego nazwa oznacza „jednozębny jaszczur”. Zwierzę mierzyło 45 cm^[1].

Solenodonsaurus wykazuje dziwaczną mieszankę cech, przez co jest trudny do umiejscowienia na drzewie rodowym kręgowców. Zęby nie noszą charakterystycznych dla labiryntodonów fałdowań szkliwa. Jego czaszka miała znacznie mniejszy karb zwany otic notch, niż ten obserwowany u innych płazów Reptiliomorpha. Budowa ogólna każe umieszczać go w diadektomorfach^[2].

Paleobiologia

Solenodonsaurus był prawdopodobnie najlepiej zaadaptowany do życia na lądzie, a nie w wodzie, jak wiele innych wczesnych czworonogów. Kończyny i miednica u wszystkich znanych okazów nie zachowały się w całości, co sprawia trudności w wyjaśnieniu, w jaki sposób zwierzę poruszało się. Cechą sugerującą lądowy tryb życia jest rotacja o 90° końca kości ramiennej, ustawiająca kończynę barkową raczej ku przodowi, niż od boku. Kilka prawdopodobnie lądowych grup paleozoicznych czworonogów, jak temnospondyle Amphibamidae, mikrozaury i pierwsze owodniowce, cechowało się podobnym stopniem rotacji kości ramiennej. Krótki, trójkątny kształt czaszki Solenodonsaurus odróżnia go od najbardziej wodnych form, mających długie i wąski lub szerokie, parboliczne czaszki^[3].

Kiedyś uznawano, że Solenodonsaurus dysponował słuchem bazującym na impedancji, jak większość współczesnych czworonogów, z błoną bębenkową pokrywającą karb kości łuskowej w tylnej części czaszki. Dowód istnienia błony bębenkowej miałby stanowić grzebień biegnący wzdłuż karbu kości łuskowej, mogący stanowić miejsce przyczepu rzeczonej błony. Jednakże otic notch jest bardzo mały, wobec czego obecnie nie uważa się istnienia u tego zwierzęcia błony bębenkowej za prawdopodobne^[3].

Filogeneza

Solenodonsaurus uważany jest tradycyjnie za bliskiego krewnego owodniowców. Jednak analiza filogenetyczna z 2012 obejmująca Solenodonsaurus i inne wczesne czworonogi pokazała, że był bliżej spokrewniony z płazami z grupy Lepospondyli. Publikacja ta przedstawiła następujący kladogram^[3]:

Należy tutaj zwrócić uwagę, że filogeneza wczesnych tetrapodów została kiepsko poznana^[4].

Przypisy