Smużka stepowa
Sicista subtilis[1]
(Pallas, 1773)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

skoczkowce

Rodzina

smużki

Rodzaj

smużka

Gatunek

smużka stepowa

Synonimy
Podgatunki
  • S. s. subtilis Pallas, 1773
  • S. s. sibirica Ognev, 1935[7]
  • S. s. vaga Pallas, 1779
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8]

Smużka stepowa[9], smużka ciemna[9] (Sicista subtilis) – gatunek ssaka z rodziny smużek (Sminthidae).

Zasięg występowania

Areał obejmuje Środkową Europę, Ukrainę, strefę stepową Rosji aż do jeziora Bajkał. Na południu sięga do Węgier (gdzie w XX stuleciu wymarła oprócz jedynego siedliska na północnym wschodzie kraju) i północny Kazachstan, aż do południowo-zachodnich Chin. Reliktowe, pojedyncze, izolowane populacje odnotowano także w Rumunii, Bułgarii oraz w Serbii[8][10].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[11]:

Smużka w Polsce

W 1994 roku także na terenie Polski odkryto obecność smużki stepowej. W tym kraju jest gatunkiem bardzo rzadkim i podlegającym ścisłej ochronie gatunkowej[12]. Występuje w południowo-wschodniej Polsce (znana tylko z jednego stanowiska między miejscowościami Kornie i Machnów Stary, gdzie złowiono jeden okaz i znaleziono kości kilku innych w wypluwkach ptaków).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1773 roku niemiecki przyrodnik Peter Simon Pallas, nadając mu nazwę Mus subtilis[2]. Holotyp pochodził z drogi z Zwierinogołowskoje do Kurgan, z obszaru rzeki Toboł w pobliżu Kamińskaja Kurja (przedmieścia), w obwodzie kurgańskim, w Rosji[10][11].

S. subtilis należy do stepowej grupy gatunkowej[11]. Analiza sekwencji cytochromu b nie wykazała znaczącej rozbieżności genetycznej między podgatunkiem vaga a innymi populacjami podgatunku subtilis z obszaru transwołżańskiego, co sugeruje, że vaga może być synonimem subtilis[11]. Powstałe drzewo filogenetyczne „neighbor-joining” wykazało również, że wszystkie osobniki schwytane wzdłuż Wołgi i od Wołgi na wschód do Ałtaju tworzyły jeden klad[11].

Etymologia

  • Sicista: etymologia niejasna, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej; Palmer sugeruje, że nazwa ta pochodzi od tatarskiego słowa sikistan, oznaczającego „stadną mysz”, bazując na opisie Pallasa[13]. Sam Pallas jednak wymienia nazwę tatarską dshilkis-sitskan („Dʃhilkis-Sitʃkan”), gdzie dshilkis to „stadny, żyjący w stadzie, gromadny” (łac. gregalis), natomiast sitskan to „mysz” (łac. mus, muris)[14], por. w jedenastowiecznym słowniku Mahmuda z Kaszgaru: yılkı „stado” i sıçgan „mysz”[15].
  • subtilis: łac. subtilis „bez ozdób, zwykły, prosty”, od sub „nieco, trochę”; tela „to, co jest utkane”, od texere „tkać”[16].
  • sibirica: nowołac. Sibiricus „syberyjski”, od Sibiria „Syberia, północnoazjatycka Rosja”, od Sibir dawny „chanat tatarski” z zachodniej Syberii, na zachód od Jeniseju[16].
  • vaga: łac. vagus „wędrowny”[16].

Morfologia

Smużka wyglądem przypomina mysz o bardzo długim ogonie.

Długość ciała (bez ogona) 60,5–72 mm, długość ogona 74,5–82 mm, długość ucha 9,5–13 mm, długość tylnej stopy 14,5–16,5 mm; masa ciała 6,2–12 g[17]. Ogon stanowi 110–130% długości ciała. Sierść szarobrązowa, na grzbiecie smuga, od której pochodzi polska nazwa gatunku[18].

Tryb życia

Odżywia się głównie owadami i innymi bezkręgowcami.

Zamieszkują obszary stepowe. Mieszkają w podziemnych norach, na okres zimy zapadają w sen zimowy.

Przypisy

  1. ↑ Sicista subtilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 P.S. Pallas: Reise durch verschiedene Provinzen des Rußischen Reichs. Cz. 2. St. Petersburg: Kayserl. Akademie der Wissenschaften, 1773, s. 701. (łac.).
  3. ↑ Pallas 1778 ↓, s. 90, 327.
  4. ↑ M.H.C. Lichtenstein: Naturhistorischer Anhang. I. Säugethiere. Verzeichnifs der eingesandten Säugethiere und Bemerkungen über dieselben. W: E.F. Eversmann & M.H.C. Lichtenstein: Reise von Orenburg nach Buchara: nebst einem Wortverzeichniss der Afgahnischen Sprache; mit 2 Kupfern und dem Plane von Buchara. Berlin: Christiani, 1823, s. 123. (niem.).
  5. ↑ A. Keyserling & J.H. Blasius: Die wirbelthiere Europa’s. Braunschweig: F. Vieweg und sohn, 1840, s. 38. (niem.).
  6. ↑ Д.Н. Кашкаров: Определитель грызунов Туркестана. Taszkient: 1926, s. 11. (ros.).
  7. ↑ С.И. Огнев. Систематический обзор русских видов рода Sicista. „Бюл. Научно-исслед. Ин-та Моск. ун-та. Вып.”. 3, s. 54, 1935. (ros.).
  8. 1 2 T. Cserkész & R. Kennerley, Sicista subtilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-25] (ang.).
  9. 1 2 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. 1 2 D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Sicista subtilis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-25].
  11. 1 2 3 4 5 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 316. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  12. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  13. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 630, 1904. (ang.).
  14. ↑ Pallas 1778 ↓, s. 328.
  15. ↑ Divan-i Luqat-i it-Türk Dizini. Türk Dil Kurumu, 2003, s. 242, 156. (tur.).
  16. 1 2 3 The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  17. ↑ M.E. Holden, T. Cserkész & G. Musser: Family Sminthidae (Birch Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 45–46. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  18. ↑ Mirosław Jurczyszyn, Ewa Zgrabczyńska: Sicista subtilis (Pallas, 1733) Smużka stepowa. W: Adamski P., Bartel R., Bereszyński A., Kepel A., Witkowski Z. (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 6: Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Warszawa: Ministerstwo Środowiska – Natura 2000, 2004, s. 454–456. ISBN 83-86564-43-1.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.