Skomielna Biała
wieś
Ilustracja
Kościół św. Sebastiana
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

myślenicki

Gmina

Lubień

Wysokość

570 m n.p.m.

Liczba ludności (2016)

2948[1]

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

32-434[2]

Tablice rejestracyjne

KMY

SIMC

0441767

Położenie na mapie gminy Lubień
Mapa konturowa gminy Lubień, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Skomielna Biała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Skomielna Biała”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Skomielna Biała”
Położenie na mapie powiatu myślenickiego
Mapa konturowa powiatu myślenickiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Skomielna Biała”
Ziemia49°38′25″N 19°55′12″E/49,640278 19,920000[3]
Strona internetowa
Widok Tatr i Beskidu z drogi krajowej 28 w Skomielnej Białej

Skomielna Biała – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim w powiecie myślenickim, gminie Lubień[4][5].

W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie nowosądeckim.

Informacje ogólne

Skomielna Biała (do XVII w. pisana bez przydomku „Biała”) znajduje się w Kotlinie Rabczańskiej i na zachodnim stoku Lubonia Małego (896 m n.p.m.) w zachodniej części Beskidu Wyspowego[6]. Przez miejscowość przepływa potok Skomielnianka uchodzący do Raby. W południowej części znajdują się góry: Birtałowa (626 m) i Zbójecka Góra (643 m).

Charakterystycznym punktem Skomielnej jest neoromański kościół, wybudowany na miejscu spalonego 3 września 1939 w trakcie kampanii wrześniowej kościoła modrzewiowego.

Jest kilka hipotez na temat nazwy miejscowości. Według jednej z nich nazwa wzięła się od niejakiego Skomelna, który miał być zasadźcą lub jednym z pierwszych mieszkańców miejscowości. Inna wskazuje na nazwę potoku, który stanowił granicę miejscowości (tu pojawia się pytanie o genezę nazwy tego potoku).

Integralne części wsi

Integralne części wsi Skomielna Biała[4][5]
części wsiAdamcowa, Banasiówka, Biedroniowa, Dudowa, Działowa, Dzielce, Folwark, Gackówka, Grzonkowa, Handzlówka, Jadamczówka, Jąkowa, Karczmiskowa Rola, Kluskowa, Krzysztowiakówka, Lachy, Leśniakówka, Ligusowa, Łyskowa,

Maciołowa, Mierzwowa, Misowa, Nowakówka, Otrębowa, Pachurówka, Pasiowa, Piłatowa, Słowiakowa, Śmietanowa, Srokówka, Wacławikowa, Zagórskowa, Zarębki, Żelaźnikowa, Żurowa, Żurówka

Komunikacja

W miejscowości krzyżują się dwie ważne drogi krajowe:

Turystyka

Ze względu na liczne lasy miejscowość cechuje dogodny mikroklimat. Rozwinięta komunikacja i obecność gospodarstw agroturystycznych powodują, że Skomielna Biała stanowi bardzo dobrą bazę wypadową dla turystyki zarówno pieszej, jak i rowerowej. Przez Skomielną prowadzą szlaki turystyczne w kierunku Tatr, jak i na okoliczne szczyty:

szlak turystyczny niebieski niebieski szlak turystyczny z Jordanowa przez Luboń Mały na Luboń Wielki (1022 m n.p.m.) (Beskidu Wyspowego).

W okresie wakacyjnym w budynku szkoły działa schronisko młodzieżowe kategorii III.

Historia

Dane historyczne na temat czasów najdawniejszych są bardzo skąpe. Przyjmuje się, że w latach 1200–400 r. p.n.e., okres łużycki, tereny te były zamieszkane. Świadczą o tym znalezione w dolinie Raby skorupy naczyń, krzesiwo i kamienny toporek, znajdujący się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Z nieznanych powodów ok. 400 r. p.n.e. tereny te opustoszały. W czasach piastowskich prowadzona była mniej lub bardziej intensywna kolonizacja w kierunku Tatr. W XIV wieku król Kazimierz Wielki przeprowadził zakrojoną na szeroką skalę akcję lokacyjną na prawie magdeburskim. Została wtedy przeprowadzona lokacja wsi Lubnia (1360 i Rabki (1364). Prawdopodobnie również wtedy (1364 rok) lokowano Skomielną). Nie można jednak wykluczyć, że początkowo stanowiła jedynie przysiółek dla Rabki i lokowana była dopiero na początku XVI wieku przez ród Jordanów z Zakliczyna, założycieli miasta Jordanowa (patrz Spytek Wawrzyniec Jordan). Za pierwsze znane udokumentowane użycie nazwy Skomielna przyjmuje się wzmiankę w dokumencie lokacyjnym wsi Rabka (prawo magdeburskie) wystawionym przez Mikołaja, dziedzica z Niewiarowa dla Andrzeja i Piotra, synów kmiecia Jakusza z Olszówki w dniu 16 marca 1446 roku. Znajduje się tam nazwa potoku granicznego miejscowości: usque ad verticem Skomylna,od nurtu Glynyasty, aż do nurtu Skomylna). W 1550 z fundacji Jana Spytka Jordana powstał pierwszy kościół i „fara” (istniała do 1565). W 1565 roku przeniesiono Skomielną z parafii Łętownia do parafii Rabka.

W 1772 roku w wyniku I rozbioru Polski miejscowość przeszła pod władzę Austrii Habsburgów. W 1776 roku zakończono budowę kościoła modrzewiowego pod wezwaniem św. Sebastiana. W 1885 roku utworzono szkołę publiczną. W 1896 powstała parafia Skomielna Biała (po odłączeniu się od Rabki). W 1911 założono Ochotniczą Straż Pożarna.

3 września 1939 roku wojska niemieckie spaliły część wsi i kościół w odwecie za czynny opór stawiany przez 10. Brygadę pancerno-motorową płk. Stanisława Maczka (jedna z bitew kampanii wrześniowej znana jako 'bitwa o Wysoką pod Jordanowem').

Po wojnie w 1953 roku nastąpiła elektryfikacja wsi. W 1973 roku w wypadku samochodowym na 'zakręcie śmierci' zginął trener polskich kolarzy Henryk Łasak. Lata 90. to okres telefonizacji, gazyfikacji i kanalizacji wsi. W latach 1975–1998 w ramach reformy administracyjnej Skomielna Biała wchodziła w skład województwa nowosądeckiego, w ramach gminy Lubień. W latach 1997–2003 dokonano gruntownej rozbudowy (nowe skrzydło i hala sportowa) szkoły. W 1999 – po zakończonych skutkiem pozytywnym zabiegach powstało gimnazjum im. Henryka Łasaka. Od 1999 Skomielna Biała wchodzi w skład województwa małopolskiego, powiat Myślenice, gmina Lubień.

W latach 2003–2005 dokonano rozbudowy przebiegającej przez miejscowość „Zakopianki” (m.in. instalacja sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu dróg krajowych). W 2019 oddano do użytku Estakadę im. Generała Stanisława Maczka w ciągu drogi ekspresowej S7, która wraz z otwarciem pobliskiego Tunelu Pary Prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskich w 2022 pozwala ominąć występując dotąd w tej miejscowości wąskie gardło na trasie z Krakowa od Zakopanego[7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ http://bip.malopolska.pl/pobierz/687609.html
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 123686
  4. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. 1 2 GUS. Rejestr TERYT
  6. ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
  7. ↑ Tunel na zakopiance otwarty. [dostęp 2022-11-14].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.