Siary

wieś
Pałac Długoszów
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	gorlicki
Gmina	Sękowa
Liczba ludności (2009)	736
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	38-307[1]
Tablice rejestracyjne	KGR
SIMC	0465124
Położenie na mapie gminy Sękowa Siary
Położenie na mapie Polski Siary
Położenie na mapie województwa małopolskiego Siary
Położenie na mapie powiatu gorlickiego Siary
49°37′27″N 21°10′34″E/49,624167 21,176111[2]

Siary – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa, granicząca z Gorlicami.

Wieś królewska starostwa bieckiego w powiecie bieckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku^[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Lokalizacja

Siary położone są w dolinie potoku Siarki i Sękówki na powierzchni 7,5 km kw. Nad doliną wznoszą się góry: Obocz (627 m n.p.m.) i Huszcza (581 m n.p.m.), po lewej Bartnia Góra (629 m n.p.m.). Siary graniczą od wschodu z Sękową, od zachodu z Bielanką i Ropicą Polską, od południa z Owczarami, a od północy z Gorlicami.

Części wsi

Historia

Założycielem miejscowości był Sobiesław Socha. W 1388 roku król Władysław Jagiełło wydał w Bieczu dokument upoważniający Sobiesława Sochę do osadzenia wsi Siary na prawie niemieckim. Pod koniec XVIII wieku należała do Ewerysta Andrzeja Kuropatnickiego.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[6].

• cmentarz z I wojny światowej nr 76;
• zespół pałacowy;
• stodoła w zespole plebańskim;
• park leśny;
• chałupa nr 99;
• chałupa kurna, drewniana, z XVIII/XIX w., przeniesiona do Skansenu Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku.

Zespół pałacowo-parkowy w Siarach

We wsi Siary znajduje się eklektyczny pałac potentata naftowego Władysława Długosza. Choć historią sięga XIV wieku, to dopiero gdy właścicielem został Władysław Długosz, zespół pałacowo-parkowy w Siarach zyskał charakter reprezentacyjny. Okazały budynek usytuowany jest na wysokiej, pionowo spadającej w dolinę Sękówki skarpie. Pałac otoczony jest rozległym parkiem z unikatowymi rzeźbami. Obecnie obiekt stanowi własność prywatną Edwarda Brzostowskiego.

W miejscowości działało państwowe gospodarstwo rolne – Stadnina Koni Siary^[7]. Od 1994 jako Stadnina Koni Skarbu Państwa Siary^[8], a następnie sprywatyzowana.

Złoża ropy naftowej

Miejscowość jest znana z eksploatowanych już w XVII wieku, złóż ropy naftowej. W 1790 r. istniały na pograniczu wsi Siary i Sękowa studnie ropne, dzierżawione i eksploatowane przez chłopów pańszczyźnianych od właściciela pól, Jana Wybranowskiego. Ks. Stanisław Staszic prawdopodobnie tutaj oglądał sposób wydobywania „skałoleju”, który przedstawił w 1814 r. na rozprawie Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk. Oficjalnie złoże odkryte w 1852 r. przez księcia Stanisława Jabłonowskiego, który założył w „Pustym Lesie” w Siarach pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej. W latach 1852–1854 wykonano najgłębsze szyby wykopane ręcznie, z których dostarczano ropę Ignacemu Łukasiewiczowi do Gorlic. Złoże jest zaliczane do najstarszych w Polsce. Obecnie jest na wyczerpaniu.

Szlaki turystyczne

Szlaki piesze

• Gorlice – Siary – Przełęcz Owczarska (501 m n.p.m.) – Magura Małastowska – Przełęcz Małastowska (604 m n.p.m.) – Banica – Bartne

Szlaki rowerowe

• (Rowerowy Szlak Winny) Gorlice – Siary – Owczary – Małastów – Ropica Górna – Bodaki – Bartne

Zobacz też

• Cmentarz wojenny nr 76 – Siary

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Siary, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 475 .