Figura wykorzystywana w Sbek Thom

Sbek Thom (khm. ល្ខោនណាំងស្បែក), także Nang Sbek – teatr cieni Khmerów z wykorzystaniem płaskich figur skórzanych, przedstawiający historie z khmerskiej wersji Ramajany.

W 2005 roku Sbek Thom został proklamowany Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości a w 2008 roku wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[1].

Historia

Pierwsza wzmianka o użyciu figur pochodzi z inskrypcji kamiennej sprzed okresu angkorskiego opisującej ceremonię przywołania bogini Saraswati[2]. Sama sztuka teatru cieni rozwinęła się w okresie angkorskim[2].

Sztuka Sbek Thom znacznie ucierpiała w okresie reżimu Czerwonych Khmerów, kiedy to wiele figur teatralnych zostało zniszczonych[3]. W XXI wieku działają trzy grupy aktorskie teatru cieni[3].

W 2005 roku Sbek Thom został proklamowany Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości, a w 2008 roku wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[1].

Opis

Sztuki dedykowane są bóstwom i odbywają się tylko przy specjalnych okazjach, np. podczas obchodów nowego roku czy urodzin króla[3]. Sbek Thom przedstawia historię z khmerskiej wersji Ramajany[4].

Tradycyjnie przedstawienia odbywają się w nocy na świeżym powietrzu na polu ryżowym lub na dziedzińcu świątyni wat[5]. Tłem jest wielka biała płachta rozpinana pomiędzy dwoma bambusami, z tyłu rozpalane jest ognisko, tak by figury rzucały cienie na płachtę[5]. Animator prowadzi figury za pomocą ruchów tanecznych w takt muzyki granej przez orkiestrę[3]. Historie opowiada dwóch narratorów, stojących przed ekranem[6]. Narracja jest prowadzona wierszem[6].

Przed spektaklem animatorzy, narratorzy i muzycy proszą bóstwa o ochronę i błogosławieństwo, po spektaklu narratorzy przywołują Wisznu, Śiwę, Ramę i Rawanę, by odpędzić złe duchy[5].

Lalki

Teatr cieni wykorzystuje płaskie figury wykonane ze skóry bydlęcej rozpiętej na dwóch drągach bambusowych[7].

Każda z figur wykonywana jest z jednego kawałka skóry[3]. Powierzchnia niektórych figur dochodzi do dwóch metrów kwadratowych, największe ważą do ośmiu kilogramów[7]. Postaci Śiwy i Wisznu wykonywane są ze skóry krowy, która padła w naturalny sposób, bądź zginęła w wyniku wypadku[3]. Proces tworzenia figury trwa jeden dzień i towarzyszą mu szczególne rytuały[3]. Skóry są farbowane roztworem z kory drzewnej[3]. Na wypalaną skórę nanoszony jest zarys postaci, następnie wycina się niepotrzebne kawałki, maluje i na samym końcu mocuje dwa drągi bambusowe do poruszania figurą[3]. Figury te nie mają żadnych ruchomych części[7].

Khmerski teatr cieni obejmuje także dwa inne rodzaje: Sbek Thom Mothium – gdzie figury są mniejsze i używane do przedstawień za dnia i Sbek Touch – gdzie figury mają części ruchome[2].

Przypisy

  1. 1 2 UNESCO ICH: Sbek Thom, Khmer shadow theatre. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
  2. 1 2 3 Pech Tum Kravel: Sbek Thom: Khmer Shadow Theater. SEAP Publications, 1995, s. 5–6. ISBN 978-0-87727-620-3. [dostęp 2013-12-25].
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 UNESCO: Sbek Thom, Khmer shadow theatre. [dostęp 2013-12-25]. (ang.).
  4. ↑ Pech Tum Kravel: Sbek Thom: Khmer Shadow Theater. SEAP Publications, 1995, s. 14. ISBN 978-0-87727-620-3. [dostęp 2013-12-25].
  5. 1 2 3 Pech Tum Kravel: Sbek Thom: Khmer Shadow Theater. SEAP Publications, 1995, s. 13. ISBN 978-0-87727-620-3. [dostęp 2013-12-25].
  6. 1 2 Pech Tum Kravel: Sbek Thom: Khmer Shadow Theater. SEAP Publications, 1995, s. 11. ISBN 978-0-87727-620-3. [dostęp 2013-12-25].
  7. 1 2 3 Pech Tum Kravel: Sbek Thom: Khmer Shadow Theater. SEAP Publications, 1995, s. 4. ISBN 978-0-87727-620-3. [dostęp 2013-12-25].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.