Saksauł
Ilustracja
Saksauł bezlistny na pustyni Gobi
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

szarłatowate

Rodzaj

saksauł

Nazwa systematyczna
Haloxylon Bunge ex E. Fenzl in Ledebou
Fl. Ross. 3: 819. Dec 1851[3]

Saksauł[4] (Haloxylon) – rodzaj obejmujący kilka gatunków roślin z rodziny szarłatowatych (dawniej włączany do wyodrębnianej osobno rodziny komosowatych). Przedstawiciele ci występują na obszarze od północnej Afryki po środkową Azję[4]. Gatunkiem typowym jest H. ammodendron (C. A. Meyer) E. Fenzl[5].

Morfologia

Pokrój
Duże krzewy lub małe drzewa (maksymalnie do 12 m, ale zwykle mniejsze). Drewno jest ciężkie, chropowate, kora gąbczasta, dobrze wchłaniająca wodę. Pień niski, silnie poskręcany.
Liście
Ułożone naprzeciwlegle. Bardzo niewielkie, łuskowate, przylegające do łodygi, prawie niewidoczne, cienkie, szarej barwy. Czasem liści brak zupełnie (saksauł bezlistny)[6].
Kwiaty
Drobne, obupłciowe, pięciokrotne. Wyrastają pojedynczo w kątach liści[4].
Korzenie
Bardzo długie, rozgałęzione i mocne.

Biologia i ekologia

Rośliny należące do halofitów zasiedlają pustynie i półpustynie. Dobrze tolerują słabe gleby piaszczyste, również silnie zasolone. Są bardzo odporne na długotrwałe susze. Cechują się wolnym tempem wzrostu i znaczną długością życia. Kwitną w kwietniu i maju, a owocują we wrześniu i październiku[4].

Systematyka

Synonimy[7]

Hammada Iljin

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Należy do rodziny szarłatowatych (Amaranthaceae) Juss., która wraz z siostrzanymi rodzinami Achatocarpaceae i goździkowate jest jednym z kladów w obrębie rzędu goździkowców (Caryophyllales) i klasy roślin okrytonasiennych[2].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Caryophyllanae Takht., rząd goździkowce (Caryophyllales Perleb), rodzina komosowate (Chenopodiaceae Vent.), rodzaj saksauł (Haloxylon Bunge)[8].

Gatunki[3]
  • Haloxylon ammodendron (C.A.Mey.) Bunge ex Fenzl (syn. Haloxylon aphyllum (Minkw.) Iljin) – saksauł bezlistny[4], saksauł czarny, saksauł sołonczakowy[6]
  • Haloxylon griffithii (Moq.) Boiss.
  • Haloxylon negevensis (Iljin & Zohary) Boulos
  • Haloxylon persicum Bunge ex Boiss. & Buhse – saksauł biały
  • Haloxylon salicornicum (Moq.) Bunge ex Boiss.
  • Haloxylon schmittianum Pomel
  • Haloxylon scoparium Pomel
  • Haloxylon stocksii (Boiss.) Benth. & Hook. f.
  • Haloxylon tamariscifolium (L.) Pau

Znaczenie

Saksauły są jednymi z najliczniejszych dużych roślin pustyń w obszarze swojego występowania, często tworzą skupiska. Dlatego ich zarośla, a nawet pojedyncze okazy stanowią schronienie wielu gatunków zwierząt, a młode saksauły, o zielonych listkach dostarczają pokarmu. Poza tym silne i rozległe ukorzenienie zapobiega wywiewaniu piasku lub gleby i erozji[4].

Mieszkańcy pustyń wykorzystują saksauł jako źródło opału[4]. Rośliny te nasadza się w pustynnych rejonach, by zapobiec erozji i wywiewaniu piasku zasypującego np. w Chinach pola uprawne.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
  3. 1 2 The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, s. 805. ISBN 83-214-1305-6.
  5. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-04-02].
  6. 1 2 L. S. Berg: Przyroda ZSRR. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 176.
  7. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
  8. ↑ Crescent Bloom: Haloxylon. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-11-17]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.