Słownik wielojęzyczny, słownik multilingwalny – słownik opisujący więcej niż dwa języki. Do hasła w języku wyjściowym podane są ekwiwalenty (odpowiedniki) w innych językach[1].

Historia

Na początku XVI wieku zaczęły powstawać słowniki wielojęzyczne z językiem łacińskim jako językiem haseł. Słowniki te służyły do nauki języka łacińskiego[2]. Niektóre z nich zostały następnie przekształcone w słowniki dwujęzyczne. Były to słowniki ogólne i fachowe (specjalistyczne).

Przykłady dawnych słowników wielojęzycznych z częścią niderlandzką i polską[3], m.in.:

z łaciną jako językiem wyjściowym (słowniki ogólne):

  • Ambrosius Calepinus, Dictionarium undecim linguarum, Basel 1590 (słownik ogólny). W 1502 roku powstał najpierw słownik dwujęzyczny łacińsko-grecki, do niego sukcesywnie dołączano inne języki (w porządku chronologicznym): włoski, hiszpański, francuski, niemiecki, hebrajski, angielski, niderlandzki, polski, węgierski. Język polski jako jeden z jedenastu języków dołączył w 1585[4]. Był to pierwszy znany słownik multilingwalny: Słownik Calepinusa miał bogatą mikrostrukturę, zawierał informacje gramatyczne i przykłady użycia do łacińskich haseł. Słownik liczy ok. 21 500 haseł[5]. W 1616 ukazał się w Krakowie słownik dwujęzyczny Lexicon Latino-Polonicum. Alias Kalepin skrocony[6].
  • Hieronymus Megiser, Thesaurus polyglottus. Frankfurt/M. 1603 (słownik ogólny). Jako ekwiwalenty występują wyrazy/wyrażenia nie tylko z języków europejskich, ale też z języków afrykańskich i azjatyckich. 8000 – 8500 haseł[7].

Przykłady na niderlandzkie i polskie odpowiedniki w słowniku Megisera:

Omnipotens – Belgice, Allmachtich;

Polonice, Wszechmoczni[8]

  • Christianus Mentzel, Lexicon plantarum polyglotton universale, Berolini 1715 (słownik specjalistyczny, terminologia botaniczna)[9]. Języki ekwiwalentów: włoski, hiszpański, francuski, angielski, niderlandzki, duński, czeski, polski, litewski, węgierski, sporadycznie: języki azjatyckie, afrykańskie, amerykańskie[10].
  • Philipp Andreas Nemnich, Allgemeines Polyglotten-Lexicon der Naturgeschichte, Hamburg 1793-1795 (słownik specjalistyczny), 4 tomy, nazwy roślin, zwierząt, minerałów. 4000 artykułów hasłowych[11].

Z językiem niemieckim jako językiem wyjściowym (słownik ogólny):

  • Georg Henisch, Teütsche Sprach und Weißheit, Augustae Vindelicorum 1616

(angielski, niderlandzki, czeski, francuski, starogrecki, hiszpański, węgierski, włoski, polski)[12] Słownik Henischa miał duże znaczenie dla rozwoju leksykografii niemieckiej, jako jeden z pierwszych słowników z hasłami niemieckimi (nie łacińskimi).

Słowniki współczesne

Przykładowym słownikiem ogólnym z językiem angielskim, jako wiodącym językiem haseł, jest The Concise Dictionary of 26 Languages in Simultaneous Translation, który zredagował Peter M. Bergman (1968) (Library of Congress Catalog Card Number: 67-14284).

Większość nowszych słowników wielojęzycznych to słowniki specjalistyczne, dotyczą więc określonego działu tematycznego. Hasłami są wyrazy, ale również zwroty, przysłowia[13].

Współczesne słowniki wielojęzyczne z językiem polskim jako językiem wyjściowym (wybór):

  • Arkadiusz Musierowicz: Pięciojęzyczny słownik gleboznawczy (1976).
  • Wiesław Jeżewski: Ilustrowany słownik samochodowy sześciojęzyczny (1987).
  • Janina Dembska, Wincenty Okoń: Pięciojęzyczny słownik terminów pedagogicznych. Polski, Angielski, Francuski, Niemiecki, Rosyjski (1990).
  • Wielojęzyczny słownik zwrotów handlowych (1993).
  • Piotr Ratajczak: Słownik pięciojęzyczny ekonomiczno-handlowy (1993).
  • Dobrosława i Andrzej Świerczyńscy: Przysłowia w sześciu językach (1995).
  • Barbara Webb, Małgorzata Czarnomska: Słownik żeglarski 10-języczny: polski, francuski, niemiecki, holenderski, angielski, hiszpański, włoski, portugalski, turecki, grecki (2012).
  • Janusz Taborek: Das Wörterbuch der Fußballsprache. Polnisch – Russisch – Englisch – Deutsch (2014). Rec. Ryszard Lipczuk: Studia Niemcoznawcze LIV, 2014, 648-650.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher des 16. bis 18. Jahrhunderts mit einem niederländischen und polnischen Teil. Frankfurt/M.: Peter Lang, 2004, s. 119 n.
  2. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 17.
  3. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 5 nn.
  4. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 15.
  5. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 16.
  6. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 23.
  7. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 32 n.
  8. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 34.
  9. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 61, 70
  10. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 66.
  11. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 71 nn
  12. ↑ Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher …, s. 38 nn.
  13. ↑ Magdalena Lisiecka-Czop: Zur Präsentation von Kollokationen in mehrsprachigen Fachwörterbüchern, [w:] K. Nerlicki, B. Komenda-Earle, K. Sztandarska (red.), Texte und Wörterbücher. Translatorische, lexikalische und glottodidaktische Aspekte = Stettiner Beiträge zur Sprachwissenschaft. Bd. 8. Hamburg 2018, s. 129-148.

Bibliografia

  • Stanisław Prędota: Mehrsprachige Wörterbücher des 16. bis 18. Jahrhunderts mit einem niederländischen und polnischen Teil. Frankfurt/M.: Peter Lang, 2004. ISBN 0940-421X. Rec. Ryszard Lipczuk, [w:] Germanistik. Internationales Referatenorgan mit bibliographischen Hinweisen. Bd. 46, 1-2. Tübingen: Niemeyer, 2005, s. 121.
  • Magdalena Lisiecka-Czop: Zur Präsentation von Kollokationen in mehrsprachigen Fachwörterbüchern, [w:] Krzysztof Nerlicki, Barbara Komenda-Earle, Katarzyna Sztandarska (red.), Texte und Wörterbücher. Translatorische, lexikalische und glottodidaktische Aspekte = Stettiner Beiträge zur Sprachwissenschaft. Band 8. Hamburg: Verlag Dr. Kovač, 2018, s. 129-148. ISBN 978-3-8300-9668-9.

Linki zewnętrzne

  • Studies on Multilingual Lexicography (degruyter.com)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.