Ryjówkowate
Soricidae
G. Fischer, 1814[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – rzęsorek mniejszy (Neomys anomalus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

owadożery

Podrząd

Erinaceota

Rodzina

ryjówkowate

Typ nomenklatoryczny

Sorex Linnaeus, 1758

Synonimy
Podrodziony

zobacz opis w tekście

Ryjówkowate[3], sorki (Soricidae) – rodzina ssaków z podrzędu Erinaceota w obrębie rzędu owadożerów (Eulipotyphla). Należy do niej przeszło 300 gatunków, w tym ryjówka malutka, która jest najmniejszym ssakiem Polski oraz ryjówek etruski uważany za najmniejszego znanego ssaka na świecie. Ryjówkowate zamieszkują Azję, Europę, Afrykę, Amerykę Północną i Południową[4][5].

Charakterystyka

Zwierzęta małe, o szybkiej przemianie materii, ruchliwe, aktywne nocą lub przez całą dobę. Charakteryzują się wydłużoną czaszką i brakiem łuków jarzmowych. Owadożerne lub mięsożerne, w warunkach głodu mogą spożywać nasiona. Część ryjówkowatych prowadzi ziemno-wodny tryb życia. Ślina niektórych gatunków zawiera jad. Ryjówkowate nie zapadają w sen zimowy. Zmysły słuchu, węchu i dotyku doskonale rozwinięte, niektóre gatunki emitują ultradźwięki ułatwiające im wyszukiwanie zdobyczy (echolokacja). Przypuszczalnie ze względu na wydzielany zapach ryjówkowate są rzadko atakowane przez drapieżniki.

Klasyfikacja ryjówkowatych

Przez długi czas ryjówkowate (Soricidae) dzielono na dwie podrodziny: Soricinae i Crocidurinae. Zwierzęta te przyciągały znacznie mniejszą uwagę systematyków niż np. gryzonie. Współczesna próba klasyfikacji uwzględnia najnowsze badania, również genetyczne. Na ich podstawie wyłoniono dwie rodziny wymarłą rodzinę Heterosoricidae i współczesną, ale zawierającą też wiele gatunków wymarłych, rodzinę Soricidae, z podrodzinami (za J.M. Wójcik i M. Wolsan, 1998).

Do rodziny ryjówkowatych zalicza się następujące występujące współcześnie podrodziny[6][4][3]:

Opisano również podrodziny wymarłe[7]:

  • Allosoricinae Fejfar, 1966
  • Limnoecinae Repenning, 1967
  • Oligosoricinae Gureev, 1971
  • Soricolestinae Lopatin, 2002

Rodzaje wymarłe nie klasyfikowane w żadnej z powyższych podrodzin[7]:

  • Mysarachne Pomel, 1848[8] – jedynym przedstawicielem był Mysarachne picteti Pomel, 1848
  • Planisorex Hibbard, 1972[9] – jedynym przedstawicielem był Planisorex dixonensis (Hibbard, 1956)
  • Siwalikosorex Sahni & Khare, 1976[10] – jedynym przedstawicielem był Siwalikosorex prasadi Sahni & Khare, 1976

Ochrona

Wszystkie gatunki ryjówkowatych występujących w Polsce są objęte ochroną częściową[11].

Uwagi

  1. ↑ Pisownia oryginalna.

Przypisy

  1. 1 2 J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata, in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. x. (łac.).
  2. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau tableau du règne animal: mammifères. Paris: A. Bertrand, 1842, s. 87. (fr.).
  3. 1 2 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 63-75. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  4. 1 2 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 22–78. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  5. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Family Soricidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-31].
  6. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-23]. (ang.).
  7. 1 2 J.S. Zijlstra, Soricidae Fischer, 1814, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-23] (ang.).
  8. ↑ A.N. Pomel. Études sur les carnassiers insectivores (Extrait). Première partie.—Insectivores fossiles. „Archives des sciences physiques et naturelles”. 9, s. 162, 1848. (fr.).
  9. ↑ C.W. Hibbard, Class Mammalia, [w:] M.F. Skinner & C.W. Hibbard (redaktorzy), Early Pleistocene pre-glacial and glacial rocks and faunas of north-central Nebraska, „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 148 (1), 1972, s. 78 (ang.).
  10. ↑ A. Sahni & S.K. Khare. Siwalik insectivore. „Journal of the Geological Society of India”. 17, s. 114, 1976. (ang.).
  11. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt: Dz.U. z 2014 r. poz. 1348

Bibliografia

  • Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
  • Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Soricidae. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 28 marca 2008]

Zobacz też

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.