Rudzka Kuźnica

Osiedle Rudy Śląskiej
Wjazd do Rudzkiej Kuźnicy od strony Biskupic
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Ruda Śląska
Populacja (2008) • liczba ludności	400
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	41-700
Tablice rejestracyjne	SL
Położenie na mapie Rudy Śląskiej Rudzka Kuźnica
Położenie na mapie Polski Rudzka Kuźnica
Położenie na mapie województwa śląskiego Rudzka Kuźnica
50°19′53″N 18°51′01″E/50,331389 18,850278
Strona internetowa

Rudzka Kuźnica (niem. Rudahammer) − to północna część dzielnicy Ruda w Rudzie Śląskiej. Rudzka Kuźnica leży na północ od rzeki Bytomka, granicząc na zachód z Zabrzem i od północy z Bytomiem. W Rudzkiej Kuźnicy znajdują się trzy ulice: ul. Jana III Sobieskiego (w 1683 wojska Sobieskiego maszerowały przez Kuźnicę na Wiedeń), ul. Nad Bytomką i część ulicy Piastowskiej. Kuźnica była zamieszkiwana głównie w budynkach dwukondygnacyjnych (tzw. familoki) przez robotników.

Historia osiedla

Tereny dzisiejszej Rudzkiej Kuźnicy, stanowiły w XII wieku część Czarnego Lasu Bytomskiego. Pierwsza wzmianka o Kuźnicy pochodzi z 1401. W 1644 kościół biskupicki wprowadził księgi metrykalne, w których rejestrowani byli rudzianie. W roku 1683 przez Kuźnice maszerowały wojska Jana III Sobieskiego, podążając pod Wiedeń. Na mapie Homanna z 1736 roku jest wymieniona osada Kuźnica, zaś na mapie Bytomki z lat 1788 - 1789 figuruje jako Ruder Kuznitze. Jednym z pierwszych zakładów przemysłowych była wzmiankowana w 1642 r. kuźnica żelaza, od której pochodzi nazwa obecnej kolonii Kuźnica Rudzka (RUDAHAMMER). W latach 1812 - 1816 wybudowano tu nowoczesną hutę cynku "Carlshütte" (Huta Karol). Była ona w owym czasie największa na Śląsku i w całej wschodniej Europie. Około 1900 roku, została zbudowana przez hrabiego Ballestrema zbudowano w dolnej części Kuźnicy familoki, po południowej stronie ulicy Jana III Sobieskiego, za nim jeszcze zbudowany został szpital Spółki Brackiej - dawniejszego Knappschaftu^[1]. Dla odciążenia szpitali Bytomia i Zabrza zbudowano w latach 1904–1908 w Rudzkiej Kuźnicy na terenie 45 725 m² przyległym do szosy między Bobrkiem a Biskupicami Szpital Spółki Brackiej (Knappschafts - Lazarett Rudahammer). Na owe czasy był to jeden z największych i najnowocześniejszych szpitali na Górnym Śląsku. Dla nowego lazaretu w Rudahammmer został w roku 1904 zakupiony grunt o powierzchni 45 725 metrów kwadratowych przy szosie z Bobrka do Borsigwerk (obecne dzielnica Zabrza).

Obwodnica Rudzkiej Kuźnicy ul.Bytomska w Zabrzu

W roku 1907 wzniesiono mury otaczające i płoty oraz portiernię jako biuro robót budowlanych. Rozpoczęcie budowy całego zakładu opóźniło się aż do wiosny 1908 roku, z powodu protestu przeciwko osiedlaniu się na podstawie prawa górniczego. Zakład został oddany do użytku w 1910 roku. Obiekt oddano do użytku w październiku 1910 roku. W okresie I wojny światowej pełnił funkcję niemieckiego szpitala wojskowego. Wskutek rabunkowej gospodarki kopalń w latach międzywojennych i 1945, należących do koncernu Godulla, teren na którym stoi szpital, został odebrany. Gmach szpitala i budynki administracyjne zaczęły się zapadać i szpital należało zlikwidować. W miejscu gdzie kiedyś stał gmach główny szpitala dziś jest boisko do gry w piłkę.

W latach 1898–1929 przez ul. Sobieskiego (niem. Borsigwerkerstrasse) jeździł tramwaj. W 1922 w wyniku wytyczenia nowej granicy polsko-niemieckiej Rudzka Kuźnica znalazła się w Polsce, ale otoczona z trzech stron terytorium niemieckim. Niemieckie tramwaje kursujące między Zabrzem a Bytomiem jeździły tutaj w ramach tzw. uprzywilejowanego tranzytu - bez zatrzymywania się na polskiej ziemi. W 1929 strona niemiecka zbudowała drogową i tramwajową obwodnicę miejscowości i przestała korzystać z torów po polskiej stronie^[2].

Park im. Jana III Sobieskiego

Park w Rudzkiej Kuźnicy założony został w drugiej połowie XIX wieku przez hrabiego Ballestrema. W parku była restauracja z salą taneczną. W budynku tym ponadto mieścił się sklep - konsum, który do 1945 roku prowadziła p.Winkler. Zaopatrywała się w nim większa część mieszkańców. Park do lat pięćdziesiątych XX wieku stanowił miejsce rekreacji - niedzielnego odpoczynku. Urządzano tam bowiem koncerty i inne imprezy. W części przyległej do restauracji ustawione stoły i ławki na betonowych stojakach.

Staw Szkopka w Rudzkiej Kuźnicy

Na alejkach i kwietnikach parkowych zawsze panował porządek, gdyż ludzie szanowali dobro pozostające do ich dyspozycji. Dolna część pasku, obsadzona akacjami stwarzała ludziom możliwość odpoczynku na trawie w cieniu drzew. Z upływem lat jednak park był coraz bardziej dewastowany.

Autobus firmy Nowak Transport podróżujący przez Kuźnicę

W południowej części budynku, która została odrestaurowana, urządzono restaurację i salę gier. Kiedyś restauracja, biblioteka (lata 60, 70, początek lat 80 XX wieku) a potem założono w miejscu biblioteki bar pod kasztanami, którego właścicielem był Pańczyk. Obiekt ten od 2007 roku nie istnieje. W latach 70 XX wieku w parku znajdował się amfiteatr. Park jest obecnie w dużej mierze porośnięty lasem, a w nim pozostało jedynie boisko do piłki nożnej i koszykówki, stół do tenisa i plac zabaw.

Charakterystyczny dla Rudzkiej Kuźnicy jest Staw Szkopka, który jest objęty sekcją wędkarską (dzierżawiony przez Polskie Koło Wędkarskie - PZW-Okręg Katowice). Powierzchnia całkowita stawu to około 8107 m². Staw ten jest pochodzenia antropogenicznego. Zarybiany jest przez koła wędkarskie. Wśród łowionych gatunków ryb są: karpie, płocie, amury, szczupak i wiele innych gatunków. W stawie można nie tylko spotkać ryby, ale też żaby zielone i wodne, ropuchy szare oraz ptaki lęgowe: kaczkę krzyżówki, kokoszki wodne. Tereny stawu Szkopka stanowią malownicze zakątki, pośród których rozkwitają różne formacje roślinne, a przedstawiciele różnych gatunków zwierząt wybierają je na miejsca lęgowe. Najczęstszą formacją roślinną są szuwary i trzcinowiska. Często w otoczeniu szkopki występują zarośla wierzbowe składające się z wierzb płaczących, białych i kruchych oraz zwykłe drzewa liściaste.

Park im. Jana III Sobieskiego nie jest objęty ochroną Urzędu Miejskiego i należy do zieleni nieurządzonej. Aktualnie park ma powierzchnię ok. 3 ha. W parku występuje wiele ciekawych drzew. Najczęściej są to kasztanowce zwyczajne, lipy drobnolistne i szerokolistne, graby pospolite, buki zwyczajne, dęby szypułkowe i wierzby białe. Wśród krzewów spotyka się bez czarny, śnieguliczkę. Wiele drzew liczy sobie 100-120 lat. Jedno z drzew ma w obwodzie 300 cm i jest jednym z najgrubszych w parkach Górnego Śląska. Jest tam także kilkanaście starych okazów grabu pospolitego. Okazały jest także dąb burgundzki, który ma wysokość ponad 20 metrów liczy ponad 100 lat.

Komunikacja

Przez Rudzką Kuźnicę przebiegają dwie linie komunikacyjne KZK GOP. Linia autobusowa numer 39 (przewoźnik Transport Pawelec) i linia tramwajowa nr 18 przez ulicę Piastowską.

Dla usprawnienia tranzytu po I wojnie światowej wybudowano obwodnicę Kuźnicy, bowiem Rudzka Kuźnica leży na drodze międzymiastowej Gliwice - Bytom Kuźnica leży w środku ruchu górnośląskiego. 2 km na północ od granicy z Zabrzem biegnie Droga krajowa nr 88. 5 km na południe od Kuźnicy położony jest odcinek Drogowej Trasy Średnicowej oddany do użytku 27 maja 2008. Dalej na południe biegnie autostrada A4.

Zgorszenie publiczne

Od 6 sierpnia 2008 do 9 września na terenie Rudzkiej Kuźnicy kręcony był film pt. Zgorszenie publiczne.

Zobacz też

• Borsigwerk (Bozywerek)
• Bobrek

Przypisy