Rudawka malajska
Pteropus vampyrus[1]
(Linnaeus, 1758)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

rudawkokształtne

Nadrodzina

Pteropodoidea

Rodzina

rudawkowate

Podrodzina

Pteropodinae

Plemię

Pteropodini

Rodzaj

rudawka

Gatunek

rudawka malajska

Podgatunki[19][20]
  • P. v. vampyrus (Linnaeus, 1758)
  • P. v. edulis É. Geoffroy St. Hilaire, 1810
  • P. v. lanensis Mearns, 1905
  • P. v. natunae K. Andersen, 1908[21]
  • P. v. pluton Temminck, 1853
  • P. v. sumatrensis Ludeking, 1862
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[22]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Rudawka malajska[23], kalong[24], pies latający[24] (Pteropus vampyrus) – gatunek ssaka z podrodziny Pteropodinae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae). Występuje w południowo–wschodniej Azji w Archipelagu Sundajskim, w Brunei, w Kambodży, na Filipinach, w Tajlandii[22][19][25].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Vespertilio vampyrus[2]. Holotyp pochodził z Jawy, w Indonezji[19][26].

Pteropus vampyrus należy do grupy gatunkowej vampyrus[27]. Pteropus intermedius wyodrębniany przez niektóra źródła do rangi gatunku[28][29] jest uważany za konspecyficzny z P. vampyrus, ale wymaga pełnego przeglądu taksonomicznego[27]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają sześć podgatunków[27][uwaga 3]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe
P. v. edulis Pteropus edulis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810 Timor.[30].
P. v. lanensis Pteropus lanensis Mearns, 1905 Pantar, niedaleko jeziora Lanao, na wysokości 1907 ft (581 m), w prowincji Lanao del Sur, w Mindanao, w Filipinach[31].
P. v. natunae Pteropus vampyrus natunae K. Andersen, 1908 Panjang, północne Wyspy Natuna[32].
P. v. pluton Pteropus pluton Temminck, 1853 Bali, Indonezja[33].
P. v. sumatrensis Pteropus sumatrensis Ludeking, 1862 Sumatra, Indonezja[34].

Etymologia

  • Pteropus: gr. πτερόπους pteropous „skrzydłostopy”, od πτερον pteron „skrzydło”; πους pous, ποδος podos „stopa”[35].
  • vampyrus: fr. vampire „wampir”[36].
  • edulis: łac. edulis „jadalny”[37].
  • lanensis: jezioro Lanao, Mindanao, Filipiny.
  • pluton: w mitologii rzymskiej Pluton to władca podziemi (tj. czarny, styksowy)[38].
  • sumatrensis: Sumatra, Indonezja[39].

Zasięg występowania

Rudawka malajska występuje w południowo-wschodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[27]:

  • P. vampyrus vampyrus – Jawa.
  • P. vampyrus edulis – Timor, Małe Wyspy Sundajskie.
  • P. vampyrus lanensis – Filipiny.
  • P. vampyrus natunae – Borneo i Wyspy Natuna.
  • P. vampyrus pluton – zachodnie Małe Wyspy Sundajskie.
  • P. vampyrus sumatrensis – południowa kontynentalna część południowo-wschodniej Azji i półwysep Tajsko-Malajski, Sumatra, Kepulauan Lingga, Bangka i południowe Wyspy Mentawai (Sipora, Północna Pagai i Południowa Pagai).

Zapis z Shaanxi w Chińskiej Republice Ludowej jest prawdopodobnie obcym osobnikiem[27].

Morfologia

Długość ciała 225–290 mm, ogona brak, długość ucha 35–45 mm, długość tylnej stopy 52–68 mm, długość przedramienia 175–230 mm[40]; rozpiętość skrzydeł 1320-1500 mm[20]; masa ciała 07–1,4 kg[40]. Grzbiet w kolorze czarnobrązowym i szarobrązowym, brzuch rudy[20]. Głowa i szyja koloru żółtordzawego[24]. Duża, solidna czaszka z 34 zębami. Wzór zębowy: [41]. Błona lotna koloru brunatnoczarnego[24].

Ekologia

Tryb życia

Nocny tryb życia, potrzebuje dużych przestrzeni[25]. Żyje w tropikalnych lasach i nad obszarami bagiennymi w dużych koloniach liczących niekiedy tysiące osobników[25]. O świcie powraca w miejsce swojego odpoczynku i dzień przesypia wisząc na drzewach[24]. W poszukiwaniu pokarmu potrafi przelecieć ponad 50 km[25]. Żeruje w nocy, odżywia się kwiatami, nektarem i owocami np. bananów lub mango[25]. Odpoczywają wisząc na gałęzi głową w dół, ze skrzydłami owiniętymi wokół ciała[25]. Długość życia w niewoli wynosi 15-30 lat, natomiast w środowisku naturalnym do 15 lat[25].

Rozmnażanie

Rozród odbywa się w zależności od miejsca występowania raz w roku[20]. Samce tworzą haremy liczące do 10 samic[25]. Ciąża trwa 6 miesięcy, na świat przychodzi najczęściej jedno młode o masie ciała 133 g[20][25]. W początkowym okresie matka nosi młode ze sobą. Okres laktacji trwa od 2 do 3 miesięcy[20]. Dojrzałość płciową osiągają po 2 latach życia[25].

Znaczenie dla ekosystemu

Podobnie jak większość nietoperzy z rodziny Pteropodidae, rudawka malajska pełni w ekosystemie ważną rolę zapylacza[42]. Jej duże rozmiary sprawiają, że jest często jedynym zapylaczem zdolnym do przenoszenia dużych nasion i ziaren pyłku niektórych roślin, szczególnie na ubogich w faunę wyspach Archipelagu Malajskiego[43]. Co więcej, podobnie jak inne migrujące nietoperze rudawka zapewnia przepływ genów pomiędzy izolowanymi populacjami różnych gatunków roślin[44]. Oznacza to, że gatunek ten prawdopodobnie odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu bioróżnorodności na swoim obszarze występowania[45].

Status

Od 2022 roku rudawka jest klasyfikowana jako gatunek zagrożony przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody. Spełnia on kryteria tego oznaczenia, ponieważ prawdopodobnie doświadcza znacznego spadku populacji[22]. Jest to spowodowane dużą liczbą polowań na tego ssaka. Odbywają się one głównie w celach konsumpcyjnych, jak również medycznych. Zwierzęta są także zabijane dla sportu[46].

Uwagi

  1. ↑ Synonim niepewny (nomen dubium).
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Pteropus pluton Temminck, 1853.
  3. ↑ Zobacz w infoboksie.

Przypisy

  1. ↑ Pteropus vampyrus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 31. (łac.).
  3. ↑ M.T. Brünnich: Dyrenes Historie og Dyre-Samlingen udi Universitetets Natur-Theater. Forste Bind. Tilligemed en historisk Indledning, afhandlende Natur-Videnskabernes Fremgang under de Danske Konger siden Universitetets Stiftelse. T. 1. Kiobenhavn: Trykt hos Hofbogtrykker Nicolaus Moller, 1782, s. 45. (duń.).
  4. ↑ J.F. Blumenbach: Handbuch der Naturgeschichte. Wyd. 5. Göttingen: Johann Christian Dieterich, 1797, s. 73. (niem.).
  5. ↑ Hermann 1804 ↓, s. 13.
  6. ↑ Hermann 1804 ↓, s. 15.
  7. ↑ Geoffroy Saint-Hilaire 1810 ↓, s. 90.
  8. ↑ Geoffroy Saint-Hilaire 1810 ↓, s. 91.
  9. ↑ A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 109, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  10. ↑ C.J. Temminck: Monographies de mammalogie, ou Description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans les d1fférens Musées de l’Europe. T. 2. Leiden: C. C. van der Hoek, 1835–1841, s. 63. (fr.).
  11. ↑ C.J. Temminck: Esquisses zoologiques sur la côte de Guiné. 1e partie, les mammifères. Leiden: E.J. Brill, 1853, s. 56. (fr.).
  12. ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 5: Die Affen, Bahnlücker, Beutelthiere, Susthiere, Tusettenfresser und Sandflüger. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1855. (niem.).
  13. ↑ E.W.A. Ludeking. Natuur- en geneeskundige topographische schets der residentie Agam, (westkust van Sumatra). „Geneeskundig Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië”. Nieuwe serie. 4, s. 46, 1862. (niderl.).
  14. ↑ J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 104. (ang.).
  15. ↑ G.E. Dobson: Catalogue of the Chiroptera in the Collection of the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1878, s. 48. (ang.).
  16. ↑ E.A. Mearns. Descriptions of new genera and species of mammals from the Philippine Islands. „Proceedings of the United States National Museum”. 28, s. 432, 1905. (ang.).
  17. 1 2 Andersen 1908 ↓, s. 368.
  18. ↑ N. Kuroda. Mammals collected in Java, Bali, and Lombok. „Journal of Mammalogy”. 14 (4), s. 339, 1933. DOI: 10.2307/1373953. (ang.).
  19. 1 2 3 D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Pteropus vampyrus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-12].
  20. 1 2 3 4 5 6 T.H. Kunz & D.P. Jones. Pteropus vampyrus. „Mammalian Species”. 642, s. 1-6, 2000. (ang.).
  21. ↑ Andersen 1908 ↓, s. 369.
  22. 1 2 3 P. Bates i inni, Pteropus vampyrus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-3 [dostęp 2022-06-12] (ang.).
  23. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 86. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  24. 1 2 3 4 5 K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 122, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  25. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 K. Norton: Pteropus vampyrus. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. Museum of Zoology, University of Michigan. [dostęp 2014-06-10]. (ang.).
  26. ↑ K. Andersen: Catalogue of the Chiroptera in the collection of the British Museum. Wyd. 2. Londyn: British Museum (Natural History) Publications, 1912, s. 349. (ang.).
  27. 1 2 3 4 5 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 114. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  28. ↑ G.B. Corbet & J.E. Hill: Mammals of the Indomalayan region. A systematic review. Oxford: Oxford University Press, 1992, s. 1-488. (ang.).
  29. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Pteropus intermedius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-06-12].
  30. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19942.
  31. ↑ Zijlstra ↓, s. N#1944.
  32. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19945.
  33. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19946.
  34. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19948.
  35. ↑ Palmer 12904 ↓, s. 596.
  36. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 704.
  37. ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 78, OCLC 637083062 (ang.).
  38. ↑ The Key to Scientific Names ↓, pluton [dostęp 2022-06-11].
  39. ↑ The Key to Scientific Names ↓, sumatrensis [dostęp 2022-06-11].
  40. 1 2 N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 158–159. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  41. ↑ Lekagul B., J. A. McNeely. 1977. Mammals of Thailand. Association for the Conservation of Wildlife, Bangkok, Thailand.
  42. ↑ E. Pierson, W. E. Rainey. The biology of the flying foxes from the genus Pteropus: a review. „United States Fish and Wildlife Service Biological Report”. 90 (23), s. 1-17, 1992. United States Department of the Interior, Fish and Wildlife Service, Washington, D.C..
  43. ↑ J. Mohd-Azlan, A. Zubaid, T. H. Kunz. Distribution, relative abundance, and conservation status of the large flying fox, Pteropus vampyrus, in peninsular Malaysia: a preliminary assessment. „Acta Chiropterologica”. 3 (2), s. 149-162, 2001.
  44. ↑ L. A. Shilton, J. D. Altringham, S. G. Compton, R. J. Whittaker. Old World fruit bats can be long–distance seed dispersers through extended retention of viable seeds in the gut. „Proceedings of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences”. 266 (1416), s. 219-223, 1999.
  45. ↑ P. A. Cox, T. Elmqvist, E. D. Pierson, W. E. Rainey. Flying foxes as strong interactors in South Pacific island ecosystems: a conservation hypothesis. „Conservation Biology”. 5 (4), s. 448-454, 1991.
  46. ↑ Judith Burns: 'Extinction threat' to flying fox. BBC News, 25 sierpnia 2009. [dostęp 2009-08-26]. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.