Rozwój mózgowia – proces zachodzący podczas embriogenezy, w wyniku którego wykształca się mózgowie.

Rozwój anatomiczny

Z ektodermy różnicuje się neuroektoderma, z której wytwarza się płytka nerwowa (18–19 dzień rozwoju) przekształcająca się w rynienkę nerwową. Między 22–25 dniem rozwoju boki rynienki zrastają się i powstaje cewa nerwowa, której światło określa się jako kanał nerwowy. Nieprawidłowości tego procesu prowadzą do powstawania zespołów dysrafii. Z części głowowej cewy nerwowej wykształcają się pierwotne pęcherzyki mózgowe (pierwszy w 4 tygodniu rozwoju zarodka): przodomózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie. W tym samym czasie powstają zgięcia: ciemieniowe – w miejscu przyszłego śródmózgowia, szyjne – na granicy części mózgowej i rdzeniowej cewy nerwowej oraz mostowe – zwrócone w stronę brzuszną, jest zlokalizowane pomiędzy wymienionymi zgięciami. Z pęcherzyków pierwotnych wykształcają się z czasem pęcherzyki wtórne: kresomózgowie i międzymózgowie z przodomózgowia oraz tyłomózgowie wtórne i rdzeniomózgowie z tyłomózgowia. Z kresomózgowia uwypuklają się symetrycznie dwa pęcherzyki – kresomózgowia boczne, stanowiące zawiązek półkul mózgowych. W międzymózgowiu znajdują się pęcherzyki oczne, z których rozwiną się pęczki wzrokowe i siatkówka.

W 2 miesiącu rozwoju dochodzi do pokrycia międzymózgowia przez kresomózgowie. W kolejnym wytwarza się spoidło przednie a następnie spoidło wielkie. W tym czasie zaczyna także kształtować się móżdżek a z kanału nerwowego głowowej części cewy nerwowej – układ komorowy składający się z dwóch komór bocznych w kresomózgowiu bocznym, łączących się przez otwór międzykomorowy z komorą trzecią znajdującą się w międzymózgowiu oraz wodociągu mózgu łączącego komorę trzecią z komorą czwartą w tyłomózgowiu.

Pod koniec 3 miesiąca większość tętnic mózgu jest już wykształcona.

W 4 miesiącu życia płodowego rozpoczyna się gyryfikacja, która nie kończy się w okresie życia płodowego. W tym samym czasie dochodzi do różnicowania się kory mózgu na korę nową (neocortex) złożoną z 6 warstw, korę dawną (paleocortex) oraz korę starą (archicortex) składające się z 3 warstw.

Schemat rozwoju anatomicznego mózgowia

W ontogenetycznie w pełni wykształconym mózgu można wyróżnić następujące części:

Proces migracji

Z komórek macierzy znajdującej się wokół komór począwszy od 2. miesiąca zaczynają migrować neuroblasty. Kolejność migracji odpowiada wiekowi filogenetycznemu poszczególnych części mózgowia. Na początku neuroblasty migrują do wzgórza i podwzgórza (2–3. miesiąc), następnie do kory starej (do końca 4. miesiąca) i prążkowia (do końca 6. miesiąca).

Migracja do kory nowej odbywa się najdłużej i prawdopodobnie nie kończy się za życia płodowego (według badań przeprowadzonych przez Petera Erikssona i Freda Gage'a w 1998 r.)[1]. Ukierunkowane dojrzewanie neuroblastów rozpoczynające się po zakończeniu migracji jest procesem, dzięki któremu komórki specjalizują się do wykonywania czynności odpowiednich do swej lokalizacji w mózgu. Dojrzałe komórki nerwowe nie posiadają już możliwości podziału.

Dalszy rozwój

Istotnymi elementami w toku dalszego rozwoju są mielinizacja oraz wytwarzanie nowych połączeń synaptycznych.

Połączenia synaptyczne są widoczne już w okresie okołoporodowym, natomiast znaczny wzrost ich liczby oraz aktywności obserwuje się podczas zdobywania nowych umiejętności w ciągu życia.

Mielinizacja w ośrodkowym układzie nerwowym odbywa się dzięki oligodendrocytom. Obecność osłonek mielinowych istotnie zwiększa szybkość przewodzenia impulsów przez włókna nerwowe. Przed porodem zmielinizowane są jedynie włókna przebiegające przez podwzgórze oraz w jądrach podkorowych. Dalsza mielinizacja w pierwszych latach życia dotyczy dróg piramidowych oraz układu siatkowatego. W korowych włóknach kojarzeniowych mielinizacja nie kończy się przed 20. rokiem życia.

Kamienie milowe w rozwoju mózgowia

Dzień Krok w rozwoju Źródło
33 pojawia się spoidło tylne [2]
33 pojawia się pęczek przyśrodkowy przodomózgowia [2]
44 pojawia się droga suteczkowo-wzgórzowa [2]
44 pojawia się prążek rdzenny wzgórza [2]
51 aksony w szypule wzrokowej [3]
56 pojawia się torebka zewnętrzna [2]
56 pojawia się prążek krańcowy [2]
60 włókna wzrokowe przenikają ośrodek wzroku [3]
63 pojawia się torebka wewnętrzna [2]
63 pojawia się sklepienie [2]
70 pojawia się spoidło przednie [2]
77 pojawia się hipokamp [2]
87,5 pojawia się ciało modzelowate [2]
157,5 zdolność do otwierania oczu Kurjak et al. (2004); Campbell et al. (2005)

Przypisy

  1. ↑ Ryszard Józef Podemski: Kompendium neurologii. Gdańsk: Via Medica, 2008, s. 9. ISBN 978-83-7555-054-2.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ashwell KW., Waite PM., Marotte L. Ontogeny of the projection tracts and commissural fibres in the forebrain of the tammar wallaby (Macropus eugenii): timing in comparison with other mammals.. „Brain, behavior and evolution”. 1 (47), s. 8–22, 1996. PMID: 8834781.
  3. 1 2 Dunlop SA., Tee LB., Lund RD., Beazley LD. Development of primary visual projections occurs entirely postnatally in the fat-tailed dunnart, a marsupial mouse, Sminthopsis crassicaudata.. „The Journal of comparative neurology”. 1 (384), s. 26–40, lipiec 1997. PMID: 9214538.

Bibliografia

  • Clancy B., Kersh B., Hyde J., Darlington RB., Anand KJ., Finlay BL. Web-based method for translating neurodevelopment from laboratory species to humans.. „Neuroinformatics”. 1 (5), s. 79–94, 2007. PMID: 17426354. 
  • Ryszard Józef Podemski: Kompendium neurologii. Gdańsk: Via Medica, 2008, s. 6-10. ISBN 978-83-7555-054-2.
  • Anatomia człowieka. Przewodnik do ćwiczeń. Tom 4 – Centralny układ nerwowy i narządy zmysłów. Wrocław 2000

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.