Roman Martini
Data i miejsce urodzenia

1909
Szczakowa

Data i miejsce śmierci

30 marca 1946
Kraków

Przyczyna śmierci

zabójstwo

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawód, zajęcie

prawnik

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

Państwowe Gimnazjum V im. Jana Kochanowskiego w Krakowie

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Stanowisko

prokurator

Małżeństwo

Stanisława

Dzieci

Małgorzata

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941)

Roman Martini (ur. 1909 w Szczakowej, zm. 30 marca 1946 w Krakowie) – polski prokurator.

Życiorys

Roman Martini urodził się w 1909 w Szczakowej[1]. Był synem nadinspektora i naczelnika głównego urzędu cłowego w Szczakowej[1].

W 1927 zdał egzamin dojrzałości w V Państwowym Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Krakowie[1][2]. W 1931 ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Równolegle kształcił się w szkole nauk politycznych UJ[1]. W 1934 uzyskał tytuł doktora praw na podstawie pracy pt. Zarys urbanizacji i procesu koncentracji miejskiej Polski w dziesięcioleciu 1921–1930. W okresie II Rzeczypospolitej w 1938 został mianowany podprokuratorem Sądu Okręgowego w Kielcach[1].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej, w tym podczas obrony Modlina, za co został odznaczony przez Dowództwo Grupy Operacyjnej „Modlin” Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych[1][3]. Po kapitulacji został wzięty przez Niemców do niewoli i osadzony w Oflagu II C Woldenberg, gdzie przebywał do stycznia 1945[1].

Tuż po powrocie na ziemie polskie zgłosił się do służby w wymiarze sprawiedliwości i został przydzielony do Sądu Specjalnego w Krakowie na stanowisko wiceprokuratora[1][4][5]. Zajmował się zbrodniami niemieckimi z okresu wojny na ziemiach polskich[1]. Od czerwca 1945 roku prowadził śledztwo przeciwko Ferdynandowi Goetlowi, Janowi Emilowi Skiwskiemu, Marianowi Wodzińskiemu i Franciszkowi Urbanowi Prochownikowi pod zarzutem ich kolaboracji z Niemcami, a w szczególności udziału w przedsięwzięciach propagandy hitlerowskiej mającej na celu rozpowszechnienie wśród społeczeństwa polskiego wiedzy o zbrodni sowieckiej w Katyniu[6].

Kamienica przy ulicy Krupniczej 10 w Krakowie (pośrodku)
Grobowiec Martinich i Nowińskich

W styczniu 1946 poślubił Stanisławę, wdowę po Stanisławie Schlammie, matkę dwójki dzieci, od 1945 właścicielkę kawiarni „Fregata” przy ulicy Grodzkiej w Krakowie. W tym czasie postanowił zmienić rodzaj i miejsce pracy, decydując się na przenosiny do Katowic i otwarcie kancelarii prawniczej. Swoich planów nie zdążył zrealizować.

Morderstwo

W nocy 30 marca 1946 został zamordowany w najmowanym pokoju mieszkania przy ulicy Krupniczej 10 w Krakowie[7][8][4]. Sekcja zwłok wykazała dwanaście ran tłuczono-miażdżonych głowy zadanych kluczem monterskim oraz cztery rany kłute szyi i klatki piersiowej[8]. Wkrótce po morderstwie aresztowani zostali 17-letnia Jolanta Słapa (uczennica szkoły dramatycznej, nazywana również Maklakiewiczówna, ze względu na nazwisko ojczyma[9]) i jej narzeczony, 20-letni Stanisław Lubicz-Wróblewski (maturzysta)[10]. Wyjaśnili, że Słapianka, będąca znajomą dr. Martiniego, umówiła rozmowę z nim, a Wróblewskiemu podsunęła pomysł dokonania morderstwa i rabunku[10]. Podczas rozmowy Wróblewski uderzył Martiniego ciężkim kluczem instalatorskim, ogłuszając go, po czym zakneblował mu usta i kilkakrotnie dźgnął go nożem[10]. Następnie oboje zabrali z mieszkania ubrania, pierścionki, złoty zegarek, złotą bransoletkę, zaś pozostawili tamże ww. klucz instalatorski[10].

Według śledczych w dotarciu do sprawców pomógł znaleziony w mieszkaniu album z fotografiami znajomych Martiniego, których kolejno sprawdzano i rewidowano ich domy[10]. Słapianka przyznała się do popełnienia morderstwa podczas rewizji w swoim mieszkaniu przy ulicy Śląskiej, gdzie znaleziono część zrabowanych przedmiotów[10]. Inne później ujawniono w mieszkaniu Wróblewskiego, który również przyznał się do zbrodni[10]. W procesie sądowym oboje zostali oskarżeni o popełnienie morderstwa. Wróblewski został w 1947 powtórnie aresztowany i wówczas skazany na karę śmierci i stracony (w wyjaśnieniach podał, że zabójstwo Martiniego było zemstą za uwiedzenie narzeczonej)[9]. Sama Jolanta Słapa została skazana na karę 15 lat pozbawienia wolności. W związku ze sprawą morderstwa osoba Romana Martiniego była przedmiotem pogłosek, w którym przypisywano mu niemoralne prowadzenie się, romanse, przechowywanie kosztowności.

Roman Martini został pochowany w grobowcu rodziny Nowińskich na cmentarzu Rakowickim w Krakowie 4 kwietnia 1946[1][11]. Po śmierci Romana Martiniego jego żona urodziła córkę Małgorzatę.

Niepotwierdzona historia

Aktualne opracowanie Narodowego Centrum Kultury (NCK) wyklucza prawdziwość plotek o związku śmierci Martiniego ze zbrodnią katyńską[7][12]. Według niepotwierdzonych informacji, zabójstwo Romana Martiniego mogło zostać zainscenizowane. Podczas swojej pracy miał odnaleźć tajny raport z 10 czerwca 1940 autorstwa kierownika zarządu NKWD obwód Mińsk, Tartakowa, potwierdzający likwidację trzech polskich obozów jenieckich, Kozielsk, Ostaszków i Starobielsk, na wiosnę 1940 (tzw. „raport Tartakowa”). Informacje o powiązaniu śmierci Martiniego ze sprawą katyńską docierały anonimowo do jego żony Stanisławy, która w okresie PRL była inwigilowana przez komunistyczne służby bezpieczeństwa; ponadto w powojennych audycjach „Głosu Ameryki” R. Martini był wskazywany wśród ustalających sprawców zbrodni katyńskiej. Według innej wersji Roman Martini miał zginąć w upozorowanej sprawie kryminalnej za to, że usiłował wskazać na sprawstwo zbrodni katyńskiej dokonane przez Sowietów[13].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ś. p. prokurator dr Roman Martini. „Dziennik Polski”, s. 6, Nr 93 z 3 kwietnia 1946.
  2. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 13, s. 247, 15 sierpnia 1925.
  3. ↑ Adam Massalski, Stanisław Meducki: Kielce w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Wrocław 1986, s. 36. ISBN 83-04-01865-9.
  4. 1 2 Zamordowanie prokuratora dr Romana Martiniego. „Dziennik Polski”. Nr 91, s. 4, 1 kwietnia 1946.
  5. ↑ Andrzej Przewoźnik: Zeznanie Kardynała. tygodnik.onet.pl, 1 stycznia 2015. [dostęp 2015-01-12].
  6. ↑ Stanisław Maria Jankowski: Czterdziestu co godzinę, Warszawa 2002, s. 34. ISBN 83-905877-8-5.
  7. 1 2 Dramat prokuratora Martiniego, [w:] Narodowe Centrum Kultury [online], nck.pl, 1 stycznia 2010 [dostęp 2023-06-17].
  8. 1 2 Tomasz Konopka, Śmierć na ulicach Krakowa w latach 1945-1947 w materiale archiwalnym krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej, „Pamięć i Sprawiedliwość”, 4/2 (8), 2005, s. 148.
  9. 1 2 Historia pewnego kłamstwa. „Zeszyty Katyńskie”. Nr 19, s. 79–113, 2004.
  10. 1 2 3 4 5 6 7 Ujęcie morderców prokuratora Martiniego. „Dziennik Rzeszowski”. Nr 86, s. 2, 10 kwietnia 1946.
  11. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Roman Martini. rakowice.eu. [dostęp 2017-04-03].
  12. ↑ Józef Mackiewicz, Tajemnica szwedzkiego dossier „Wiadomości” Londyn 1949, nr 41, przypis 28 J. Trznadla.
  13. ↑ Wstęp. W: Michał Pawlicki: Katyń 1940-2010. Katalog wystawy. Kielce: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach, 9-30 kwietnia 2010, s. 7. ISBN 978-83-60108-82-6.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.