Roman Gostkowski
Ilustracja
Data urodzenia

2 września 1837

Data i miejsce śmierci

2 marca 1912
Lwów

Miejsce spoczynku

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie

Zawód, zajęcie

inżynier kolejnictwa

Roman Gostkowski herbu Gozdawa, baron (ur. 2 września 1837 w Trzyciężu k. Siedlec, zm. 2 marca 1912 we Lwowie) – polski inżynier kolejnictwa, profesor i rektor Politechniki Lwowskiej. Autor teorii ruchu kolejowego.

Życiorys

Dzieciństwo spędził w Wiedniu, wychowywany przez rodzinę swoich krewnych Matuschków[1]. Ukończył szkołę średnią i Politechnikę w Wiedniu (1958)[2]. Od 1860 r. pracował jako inżynier kolejowy na kolejach austriackich[2]. Od 1865 pracował jako inżynier na kolei Iwowsko-czerniowieckiej a następnie od 1872 na Kolei Arcyksięcia Albrechta Rudolfa[2]. W latach 1878-1884 jako starszy inżynier był kierownikiem biura ruchu we Lwowie tejże kolei[1]. W 1874 roku obronił pracę habilitacyjną i został pierwszym w Austro-Węgrzech docentem ruchu kolejowego a od 1882 profesorem na Politechnice Lwowskiej[2]. W 1877 należał do grupy inżynierów, którzy zainicjowali powstanie Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie, był jego pierwszym przewodniczącym (1877-1884, 1893-1895). Od 1888 miał historycznie pierwszy tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie[3][4]. W ciągu dwudziestoletniej działalności w Towarzystwie wygłosił 43 odczyty, niektóre o nowatorskiej wówczas tematyce, miał np. wykład o telefonach. Zorganizował też koncert telefoniczny, transmitujący muzykę ze Lwowa do Żółkwi (1881)[1]. Prowadził także odczyty w Towarzystwie Politechnicznym w Pradze i Towarzystwie Austriackich Inżynierów i Architektów w Wiedniu. W latach 1884-1890 przebywał w Wiedniu, gdzie był dyrektorem oddziału technicznego Dyrekcji Kolei Państwowych[2]. Po powrocie do Lwowa stanął na czele utworzonej specjalnie dla niego Katedry Ruchu Kolejowego Politechniki Lwowskiej (1890-1908)[2]. Od 1897 przez rok był rektorem Politechniki Lwowskiej. Pracował do przejścia na emeryturę w 1908, a następnie aż do śmierci pracował naukowo. Był radnym miasta Lwowa i członkiem trybunału patentowego[2]. Spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim.

Dorobek naukowy

Do dorobku Romana Gostkowskiego należą sześćdziesiąt trzy prace naukowe w tym liczne felietony i artykuły fachowe. Współpracował z wieloma czasopismami naukowymi m.in. z "Przeglądem Technicznym", "Zeitschrift für Elektrotechnik", "The Electrician"," Eine Bremsstudie" "Dźwignią".

Wybrane publikacje

  • O związku zachodzącym między silą przewozową lokomotywy a działaniem pary (1878),
  • Prawa ruchu pociągów po torach ułożonych na wzniesieniach i łukach (1878),
  • Prawa ruchu pociągów po torach prostych i poziomych na drogach żelaznych (1878),
  • Obliczanie siły parowozów i ciężaru pociągów (1878),
  • Prawa ruchu pociągów po torach dróg żelaznych ułożonych na spadkach (1879),
  • O ruchu pociągów po torach dróg żelaznych ułożonych na wzniesieniach (1879)
  • Doświadczenia nad oporem ruchu pociągów (1879)
  • Oświetlenie pociągów kolejowych (1879),
  • Rys historyczny rozwoju dróg żelaznych (1880),
  • O zastosowaniu gazu ziemnego do ogrzewania (1881).
  • "Teoria ruchu kolejowego" (1883)
  • O przewietrzaniu i ogrzewaniu parowozów na drogach żelaznych (1883).
  • Elektryczność w zastosowaniu do przewozu na kolejach żelaznych (1884)
  • O zastąpieniu pary elektrycznością (1884)
  • "Das Bremsen der Zuge auf Eisenbahnen" (1886)
  • "Beheizung und Beleuchtung der Wagen" (1899)
  • Przesyłka siły za pomocą prądów elektrycznych (1883),
  • Znaczenie ropy opałowej dla kolei galicyjskich (1903),

Rodzina

Urodził się ur. 2 września 1837 (miejsce urodzin jest czasem błędnie podawana m.in. według wspomnienia pośmiertnego o nim, w Przycieżu w Galicji, według J. Sipajłła – w Siedlcach, według biogramu z 1888 – w Męcinie[3]), jako syn barona Bazylego Gostkowskiego (1803-1866) i Julianny z Bronowieckich. Miał liczne rodzeństwo: siostry - Sydonię (z męża Gerżabkową), Bronisławę (primo voto Potocką, secundo voto Minkusiewiczową), Julię (z męża Szalay) i braci Mieczysława, Zygmunta i Władysława[1]. Od 1866 był mężem Wandy z Dylewskich. Mieli synów Leona (ur. 1869), Stanisława (ur. 1874) oraz córki: Helenę (1867-1950, żonę Włodzimierza Kozickiego), Zofię (1873-1958, żonę Jędrzeja Moraczewskiego), Wandę (1877-1912 żonę Kazimierza Brudzewskiego)[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Kamila Cybulska, Roman Gostkowski - uczony europejskiej miary, [w:] Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 5. red. Lidia Michalska-Bracha, Małgorzata Przeniosło, Kielce 2014, s. 65-66
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Julian Samujłło. Gostkowski Roman (1837–1912). [w:] Polski Słownik Biograficzny. T. VIII, 1959–1960, s. 360–361.
  3. 1 2 Pierwszy honorowy członek Towarzystwa politechnicznego we Lwowie. „Kurjer Lwowski”. Nr 137, s. 5, 17 maja 1888.
  4. ↑ Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie 1877–1927. 1927: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie, 1927, s. 85.
  5. ↑ Kamila Cybulska, O niepodległość i prawa kobiet. Zofia Moraczewska 1873-1958. Życie i działalność, Warszawa 2021

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.