Dzieci z dwiema matkami
Para gejowska z dzieckiem

Rodzicielstwo osób LGBT – wychowywanie dzieci przez lesbijki, gejów, osoby biseksualne lub transpłciowe[1]. Rodziny składające się z par jednopłciowych wychowujących potomstwo bywają nazywane „tęczowymi rodzinami”[2][3][4][5].

Kwestia adopcji i wychowywania dzieci przez pary gejowskie i lesbijskie jest przedmiotem kontrowersji w wielu krajach[6][7][8]. Przeciwnicy praw osób LGBT argumentowali, że rodzicielstwo osób LGBT ma negatywny wpływ na dzieci[9]. Istnieje jednak konsensus naukowy, że dzieci par jednopłciowych rozwijają się tak samo dobrze jak dzieci par heteroseksualnych[10][1][11][6][12][7][13][14]. Nie wykazano, żeby orientacja seksualna lub tożsamość płciowa rodziców miały negatywny wpływ na rozwój dzieci[15][16]. Przekonanie, że dzieci potrzebują zarówno matki, jak i ojca, nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych[11][17]. Wyniki niektórych badań, w których dopasowano do siebie rodziny, sugerują, że umiejętności rodzicielskie gejów i lesbijek mogą być nawet lepsze niż umiejętności heteroseksualnych rodziców[1][18].

Oficjalnie uznawane rodzicielstwo par jednopłciowych stało się możliwe dzięki zmianom prawa umożliwiającym związkom osób tej samej płci zawieranie związków partnerskich oraz małżeństw i związanym z tym prawem do adopcji dla par homoseksualnych[7][19]. Adopcja przez związki jednopłciowe jest legalna w 27 państwach i niektórych regionach Meksyku[20].

W 2018 roku w Wielkiej Brytanii 18% małżeństw osób tej samej płci, 15% jednopłciowych związków partnerskich i 6% homoseksualnych związków kohabitacyjnych wychowywało dzieci[21], a w 2017 roku w USA 15,6% par jednopłciowych wychowywało dzieci[22]. W 2016 roku w Kanadzie odsetek ten wynosił 12%[23], w Australii – 15%[24], w Irlandii – 9,8%[25], a w Niemczech – 10,5%[26].

Historia

Dwóch ojców z dzieckiem, podczas parady równości w San Francisco

Przed 1950 rokiem w USA odnotowano tylko jeden przypadek sądowy dotyczący sprawy nad przyznaniem prawa do opieki nad dzieckiem, którego jeden z rodziców był osobą homoseksualną. W latach 1950–1969 odnotowano pięć takich przypadków. Od czasu zamieszek w Stonewall liczba spraw, w których wyoutowani geje i lesbijki walczyli przed sądem o swoje prawa rodzicielskie po rozwodzie, znacząco wzrosła. Sądy konsekwentnie nie przyznawały im prawa do opieki nad dziećmi. Na początku lat 70. ruch wyzwolenia gejów i ruch feministyczny były nastawione antynatalistycznie, występowały przeciw rodzinie i macierzyństwu[27]. W 1971 roku aktywiści Frontu Wyzwolenia Gejów w swoim manifeście napisali: „Musimy dążyć do zlikwidowania rodziny”[28]. Na paradach gejów i lesbijek oraz marszach feministek pojawiały się prowokacyjne i kontrkulturowe hasła takie jak: Zniszczyć rodzinę i Zniszczyć monogamię[27]. Wtedy w literaturze naukowej zaczęły być publikowane studia przypadków dzieci wychowywanych przez homoseksualistów[18].

W 1976 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne przyjęło stanowisko, że „płeć, tożsamość płciowa czy orientacja seksualna naturalnych lub potencjalnych rodziców adopcyjnych bądź zastępczych nie powinny być jedyną lub główną cechą rozpatrywaną w sprawach dotyczących przyznania opieki nad dzieckiem bądź umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej czy zastępczej”[29]. W styczniu 1977 roku hrabstwo Miami-Dade na Florydzie wprowadziło prawo zakazujące dyskryminacji na podstawie orientacji seksualnej. Przeciwnicy nowego prawa, skupieni wokół ruchu Save Our Children, założonego przez Anitę Bryant, piosenkarkę i byłą wicemiss USA, zebrali ponad 60 tysięcy podpisów pod wnioskiem o przeprowadzenie referendum mającego na celu anulowanie decyzji władz hrabstwa. Referendum odbyło się w czerwcu 1977 roku i wyborcy stosunkiem głosów 69 do 31% opowiedzieli się za zniesieniem prawa antydyskryminacyjnego. Kampania ruchu Save Our Children opierała się na ulotkach i ogłoszeniach w prasie, w których przedstawiano homoseksualistów jako zagrożenie dla dzieci. Doprowadziła ona nie tylko do sukcesu przeciwników praw gejów i lesbijek w referendum, ale także do tego, że w tym samym roku Floryda jako pierwszy stan USA zakazała adopcji dzieci przez osoby homoseksualne[30][31].

Systematyczne badania nad rodzicielstwem gejów i lesbijek zaczęły się pojawiać w czasopismach naukowych od końca lat 70[18]. W latach 80. miało początek zjawisko nazywane lesbian baby boom (lesbaby boom) bądź gay baby boom (gayby boom) – coraz więcej wyoutowanych homoseksualistów, głównie lesbijek, zaczęło zostawać rodzicami[8][27][32]. Częściowo przyczyniły się do tego techniki wspomaganego rozrodu[33]. Niektóre homoseksualne kobiety zostawały matkami w wyniku inseminacji. Lesbijki szukały dawców nasienia wśród bliskich, w bankach spermy lub za pośrednictwem lekarzy. W tamtym czasie większość lekarzy w USA, Kanadzie i Europie odmawiało zabiegu inseminacji niezamężnym kobietom, a w szczególności lesbijkom. Pierwsza fala planowanych ciąż lesbijek była wynikiem inseminacji nasieniem pozyskanym głównie od znanych im mężczyzn, często gejów lub członków rodziny. Wiele par lesbijskich korzystało ze spermy brata lub kuzyna jednej z nich. W połowie lat 80. miały miejsce pierwsze procesy sądowe, w których o opiekę nad dziećmi walczyły między sobą lesbijki lub lesbijki z dawcami nasienia[27]. Homoseksualiści starali się też o adopcję dzieci lub próbowali tworzyć rodziny zastępcze[27][32]. W 1988 roku amerykańskie Narodowe Stowarzyszenie Pracowników Socjalnych i Child Welfare League of America poparły ich starania[34][35]. Zarówno w latach 80., jak i 90. główna walka prawna dla homoseksualnych rodziców toczyła się na rozprawach rozwodowych, na których starali się uzyskać prawo do opieki nad dziećmi[7].

W 1995 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Prawników przyjęło rezolucję, w której poparło „wprowadzenie prawodawstwa i wdrażanie polityki publicznej zapewniających, że prawa do opieki nad dziećmi i do ich odwiedzin nie można nie przyznać lub ograniczyć na podstawie orientacji seksualnej”[36]. Pierwszą jurysdykcją na świecie, która zezwoliła związkom jednopłciowym na adopcję, była kanadyjska prowincja Kolumbia Brytyjska w 1996 roku[37]. W 1997 roku New Jersey stało się pierwszym stanem USA, który zalegalizował adopcję dzieci przez pary homoseksualne[34]. W tym samym roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne poparło prawa osób i par homoseksualnych do opieki nad dziećmi, przysposobienia, tworzenia rodzin zastępczych i korzystania z nowych technik reprodukcyjnych[38]. Rok później National Adoption Center i North American Council on Adoptable Children poparły adopcję przez związki jednopłciowe[35]. W 1999 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Prawników zajęło stanowisko, że „orientacja seksualna nie powinna być przeszkodą w adopcji”[34]. W tym samym roku podobne stanowisko zajęła Amerykańska Akademia Psychiatrii Dzieci i Młodzieży[35].

Para lesbijska z dzieckiem

Oficjalnie uznawane rodzicielstwo par jednopłciowych stało się możliwe dzięki zmianom prawa umożliwiającym związkom osób tej samej płci zawieranie związków partnerskich oraz małżeństw i związanym z tym prawem do adopcji dla par homoseksualnych[7][19]. Pierwszym państwem, które zalegalizowało związki partnerskie, była Dania w 1989 roku[27]. Od początku XXI wieku status prawny rodzin gejów i lesbijek zaczął zmieniać się diametralnie[7]. W 2001 roku Holandia jako pierwsze państwo na świecie umożliwiła parom homoseksualnym zawieranie małżeństw i adopcję dzieci[39].

Gdy w 2002 roku Amerykańska Akademia Pediatryczna poparła adopcję przez osoby w związkach jednopłciowych dzieci swoich partnerów, członkowie przeciwni tej decyzji założyli konserwatywną organizację – Amerykańskie Kolegium Pediatrów[40][41]. W tym samym roku i w latach późniejszych kolejne organizacje naukowe wydały oświadczenia popierające rodzicielstwo par osób tej samej płci[35].

We wrześniu 2010 roku Sąd Apelacyjny Trzeciego Dystryktu Florydy orzekł, że trwający od ponad 30 lat stanowy zakaz adopcji dzieci przez osoby homoseksualne jest sprzeczny ze stanową konstytucją. Floryda była wtedy jedynym stanem USA, który zakazywał adopcji tego typu[42].

W marcu 2016 roku Sąd Dystryktowy USA dla Południowego Dystryktu Missisipi uznał, że istniejący od 16 lat stanowy zakaz adopcji przez pary jednopłciowe jest niezgodny z Konstytucją Stanów Zjednoczonych. Missisipi było wtedy ostatnim stanem USA, który nie zezwalał związkom osób tej samej płci na przysposobienie dzieci. Sąd powołał się na wyrok w sprawie Obergefell v. Hodges z 2015 roku, w której Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych orzekł, że Konstytucja gwarantuje parom homoseksualnym prawo do zawierania małżeństw. Sąd Najwyższy uznał wtedy, że „geje i lesbijki mogą tworzyć kochające i wspierające rodziny” oraz że „wiele par osób tej samej płci zapewnia swoim dzieciom kochające i przyjazne domy”[43][44][45].

Sanna Marin, wychowana przez parę kobiet, swoją biologiczną matkę i jej partnerkę[46][47], w 2019 r. została szefową rządu Finlandii[48].

Demografia

Osoby LGBT zostają rodzicami w wyniku stosunku heteroseksualnego lub przez przybrane rodzicielstwo, adopcję, rodzicielstwo zastępcze, inseminację, zapłodnienie in vitro bądź surogację[35][49]. Większość dzieci wychowywanych przez gejów i lesbijki pochodzi z ich poprzednich związków heteroseksualnych[7][50][51][52].

Ameryka

Brazylia

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
2010 Spis powszechny[53] 67 492 (0,2%) 31,4% lesbijskich i 5,2% gejowskich

Kanada

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
2001 Spis powszechny[23][54] 34 000 (0,5%) 8,6% (15% lesbijskich i 3% gejowskich)
2006 Spis powszechny[55] 45 300 (0,6%) 9% (16,3% lesbijskich i 2,9% gejowskich)
2011 Spis powszechny[56] 64 575 (0,8%) 9,4% (16,5% lesbijskich i 3,4% gejowskich)
2016 Spis powszechny[23] 72 880 (0,9%) 12%

Stany Zjednoczone

Rok Źródło Próba Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci Liczba dzieci wychowywanych przez pary jednopłciowe Odsetek osób LGBT będących rodzicami Inne dane
1990 Spis powszechny[57][58][59] – 145 000 12,5% (22% lesbijskich
i 5% gejowskich)		 – – –
2000 Spis powszechny[60][61] – 594 000 (1%) 27% (33% lesbijskich
i 22% gejowskich)		 – – –
2002 National Survey of Family Growth[62] 12 571 osób[63] – – – 35% lesbijek
i 16% gejów		 –
2005 Williams Institute[64] – 776,943 (1%) 20% 270 313 – –
2005 American Community Survey[65] 2 922 656 gospodarstw domowych[66] 776 943 24,8% (28,9% lesbijskich
i 21,2% gejowskich)		 – – –
2006 American Community Survey[67] 2 885 384 gospodarstw domowych[66] 779 867 24,5% (27% lesbijskich
i 22,4% gejowskich)		 – – –
2007 American Community Survey[68] 2 886 453 gospodarstw domowych[66] 753 618 23,2% (27,1% lesbijskich
i 19,6% gejowskich)		 – – –
2008 American Community Survey[69] 2 894 711 gospodarstw domowych[66] 539 230 17,5% (22,6% lesbijskich
i 12,1% gejowskich)		 – – –
2008 General Social Survey[59] 2023 osób[70] – – – 49% kobiet LB
i 19% mężczyzn GB		 –
2009 American Community Survey[71] 2 897 256 gospodarstw domowych[66] 581 300 16,6% (21,7% lesbijskich
i 11,3% gejowskich)		 – – –
2010 American Community Survey[72][73] 2 899 676 gospodarstw domowych[66] 593 324 (1%) 16,3% (21,8% lesbijskich
i 10,5% gejowskich)		 – – –
2010 Spis powszechny[74][75][76] – 646 464 (1%) 17% (24% lesbijskich
i 10% gejowskich)		 170 000 – –
2011 American Community Survey[77] 3 272 520 gospodarstw domowych[66] 605 472 (1%) 16% (22% lesbijskich
i 10% gejowskich)		 – – –
2012 Instytut Gallupa[78] 121 290 osób – – – 32% kobiet LBT
i 16% mężczyzn GBT		 –
2012 American Community Survey[79] 3 539 552 gospodarstw domowych[66] 639 440 16,7% (21,9% lesbijskich
i 11% gejowskich)		 – – –
2013 Williams Institute[76] – – 19% 220 000 (0,3% ogółu dzieci) 37% 6 milionów osób (2% populacji) dorosłych i dzieci miało co najmniej jednego rodzica, który był osobą LGBT; związki homoseksualne i ich dzieci częściej należały do mniejszości rasowych lub etnicznych.
2013 Pew Research Center[80] 1197 osób LGBT – – – 31% lesbijek,
16% gejów,
i 52% osób biseksualnych		 –
2013 National Health Interview Survey[81] 42 321 gospodarstw domowych 690 000 (1,1%) 19% 200 000 23% osób LGB,
19% samotnych osób LGB		 od 1,1 do 2 milionów dzieci było wychowywanych przez samotne osoby LGB
2013 American Community Survey[82] 3 551 227 gospodarstw domowych[66] 726 600 15,2% (20,7% lesbijskich
i 9,2% gejowskich)		 – – –
2014 American Community Survey[83] 3 540 532 gospodarstw domowych[66] 783 100 16% (21,5% lesbijskich
i 10% gejowskich)		 – – –
2015 American Community Survey[84] 3 540 307 gospodarstw domowych[66] 858 896 16% (22,2% lesbijskich
i 9,2% gejowskich)		 – – –
2016 American Community Survey[85] 3 527 047 gospodarstw domowych[66] 887 456 15,7% (21,9% lesbijskich
i 9,2% gejowskich)		 – – –
2017 American Community Survey[22] 3 526 808 gospodarstw domowych[66] 935 229 15,6% (22,4% lesbijskich
i 8,3% gejowskich)		 – – –

Urugwaj

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
2011 Spis powszechny[53] 1392 (0,2%) 21,5% lesbijskich i 4,8% gejowskich

Australia i Oceania

Australia

Rok Źródło Próba Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci Liczba dzieci wychowywanych przez pary jednopłciowe Odsetek rodzin homoseksualnych wśród par z dziećmi Odsetek osób LGBT będących rodzicami
2001 Spis powszechny[86] – 20 000 (0,5%) 19% lesbijskich
i 5% gejowskich		 3444 0,1% –
2006 Spis powszechny[87][88][89] – 24 200 (0,6%) – 3200 – –
2011 Australian Research Centre in Sex, Health & Society z La Trobe University[90] 3835 osób LGBT – – – – 32,5% lesbijek,
11% gejów,
39,5% biseksualnych
mężczyzn
i 24,8% biseksualnych kobiet
2011 Spis powszechny[89][91] – 33 714 (0,7%) 12% (22% lesbijskich
i 2% gejowskich)		 6300 0,1% –
2016 Spis powszechny[24] – 46 800 (0,9%) 15% (25% lesbijskich
i 4,5% gejowskich)		 10 500 0,2% –

Nowa Zelandia

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
2006 Spis powszechny[89][92] 5900 (0,7%) 26% lesbijskich i 8% gejowskich
2013 Spis powszechny[93][94] 8328 18%

Europa

Francja

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
1999 Francuski Państwowy Instytut
Statystyki i Badań Ekonomicznych[95]		 – 6% (16% lesbijskich i 0% gejowskich)
2011 Francuski Państwowy Instytut
Statystyki i Badań Ekonomicznych[96]		 100 tysięcy (0,6%) 10%

Hiszpania

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
2001 Spis powszechny[97] 10 474 (0,1%) 27,9% lesbijskich i 9,2% gejowskich
2011 Spis powszechny[97] 54 920 (0,5%) 22,3% lesbijskich i 8,2% gejowskich

Holandia

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
2002 Statistics Netherlands[98] 48 tysięcy (1,5%) 9% (18% lesbijskich i 1% gejowskich)
2005 Statistics Netherlands[99] 53 tysięcy (1%) 9% (18% lesbijskich i 1% gejowskich)
2009 Statistics Netherlands[100] 56 tysięcy 11% (20% lesbijskich i 3% gejowskich)

Irlandia

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci
2011 Spis powszechny[89][101] 4042 (0,4%) 6%
2016 Spis powszechny[25] 6034 9,8%

Niemcy

Rok Źródło Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci Liczba dzieci wychowywanych przez pary jednopłciowe Liczba związków partnerskich Odsetek związków partnerskich wychowujących dzieci
2006 Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości Niemiec[102] co najmniej 62 300 8% co najmniej 6600 – –
2011 Spis powszechny[103] – – – 29 tysięcy 9,6%
2016 Mikrospis[26] 95 000 10,5% 14 000 (0,07% ogółu dzieci) – –

Norwegia

Rok Źródło Próba Odsetek sformalizowanych związków homoseksualnych wychowujących dzieci Liczba dzieci wychowywanych przez sformalizowane związki jednopłciowe Odsetek gejów i lesbijek będących rodzicami
1998 Norsk institutt for forskning om oppvekst, velferd og aldring[104] 2983 gejów i lesbijek – – 10% miało dzieci, a 5% je wychowywało
2011 Statistics Norway[105] – 13% (24% lesbijskich i 3% gejowskich) 661 –

Polska

Rok Źródło Próba Odsetek osób w parach jednopłciowych będących rodzicami
2013–2014 Instytut Psychologii PAN[106] 3038 osób LGBT 9% (11,7% kobiet i 4,6% mężczyzn)

Szwecja

Rok Źródło Odsetek sformalizowanych związków homoseksualnych wychowujących dzieci
2009 Statistics Sweden[107] 40% lesbijskich i 6% gejowskich

Wielka Brytania

Rok Źródło Liczba homoseksualnych związków kohabitacyjnych Odsetek homoseksualnych związków kohabitacyjnych wychowujących dzieci Liczba jednopłciowych związków partnerskich Odsetek jednopłciowych związków partnerskich wychowujących dzieci Liczba małżeństw jednopłciowych Odsetek małżeństw jednopłciowych wychowujących dzieci
2005 Office for National Statistics[21] 57 tysięcy 5% – – – –
2006 Office for National Statistics[21] 68 tysięcy 4% 13 tysięcy – – –
2007 Office for National Statistics[21] 52 tysiące 8% 33 tysiące 12% – –
2008 Office for National Statistics[21] 61 tysięcy 5% 40 tysięcy 8% – –
2009 Office for National Statistics[21] 54 tysiące 6% 41 tysięcy 10% – –
2010 Office for National Statistics[108] 51 tysięcy 4% 45 tysięcy 4% – –
2011 Office for National Statistics[109] 63 tysiące 5% 59 tysięcy 8% – –
2012 Office for National Statistics[110] 69 tysięcy 9% 66 tysięcy 9% – –
2013 Office for National Statistics[111] 89 tysięcy 6% 63 tysiące 13% – –
2014 Office for National Statistics[112] 89 tysięcy 11% 61 tysięcy 19% – –
2015 Office for National Statistics[113] 90 tysięcy 3% 48 tysięcy 8% 13 tysięcy 19%
2016 Office for National Statistics[114] 87 tysięcy 10% 47 tysięcy 21% 29 tysięcy 17%
2017 Office for National Statistics[115] 101 tysięcy 4% 55 tysięcy 15% 34 tysiące 18%
2018 Office for National Statistics[21] 117 tysięcy 6% 47 tysięcy 15% 68 tysięcy 18%

Włochy

Rok Źródło Próba Liczba (odsetek) par jednopłciowych Odsetek par homoseksualnych wychowujących dzieci Odsetek gejów i lesbijek będących rodzicami
2005 Istituto Superiore di Sanità[116] 6774 osób LGB – – 5%
2011 Spis powszechny[117] – 7500 7% –

Rozwój dzieci i funkcjonowanie rodziców

Historia i stan badań

Dziecko z dwoma ojcami
Rodzina z Nowej Zelandii

Zainteresowanie badaniem rodzicielstwa mniejszości seksualnych pojawiło się u psychologów po depatologizacji homoseksualizmu przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w 1973 roku[118]. Pierwsza fala badań ukazywała się w czasopismach naukowych od końca lat 70. do lat 90. XX wieku. Dotyczyła ona rozwoju dzieci nieheteroseksualnych rodziców, zwłaszcza lesbijek, urodzonych w trakcie trwania związku różnopłciowego. W pracach badawczych z tego okresu często jawnie lub niejawnie podstawą był model zakładający negatywne wyniki homoseksualnych ojców i matek oraz ich potomstwa – traktujący różnice jako deficyty, a pary heteroseksualne jako złoty standard[119]. Typową grupę porównawczą stanowiły wtedy rodziny rozwiedzionych kobiet heteroseksualnych samotnie wychowujących dzieci[120]. W późniejszych latach uwaga naukowców przesunęła się w kierunku badań nad planowanym rodzicielstwem gejowskim lub lesbijskim, polegającym na przysposobieniu, rodzicielstwie zastępczym lub medycznie wspomaganym rozrodzie[119]. Zaczęły się również pojawiać badania oparte na reprezentatywnych danych[121].

Do zapoczątkowania rozwoju badań nad wychowywaniem dzieci przez nieheteroseksualnych rodziców przyczyniły się przede wszystkim niepokoje społeczne, wyrażane przez reprezentantów różnych grup m.in. partii politycznych, organizacji społecznych czy wymiaru sprawiedliwości. Do najczęściej wymienianych niepokojów należały: obawy o orientację seksualną dzieci oraz przejawianie przez nie zachowań niezgodnych z tradycyjnymi wzorcami ról płciowych; niepokoje o potencjalne problemy dzieci w kontaktach z otoczeniem, zwłaszcza z grupą rówieśniczą i zwiększone ryzyko wystąpienia przemocy czy stygmatyzacji wobec nich; obawy o zaburzenie ich funkcjonowania emocjonalnego i relacji partnerskich w życiu dorosłym[122].

Większość badań poświęcono rodzicielstwu lesbijek, znacznie mniej wiadomo na temat wychowywania dzieci przez gejów, osoby biseksualne i transpłciowe[1][17][19][121][123]. Przeprowadzono je głównie w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej[124][125]. Próby badawcze są dość jednorodne. W większości składają z białych, wyoutowanych, wykształconych lesbijek, z miast i klasy średniej[17][8][61][126]. Biseksualiści, którzy brali udział w badaniach, najczęściej zostali wymieszani razem z homoseksualnymi rodzicami[19][127]. Prac badawczych dotyczących wychowywania dzieci przez osoby transpłciowe jest niewiele – dotychczas przeprowadzone badania skupiły się głównie na wpływie transpłciowości rodziców na tożsamość płciową ich dzieci[19][121][128]. Brakuje również badań dotyczących rodzicielstwa mniejszości seksualnych z klasy robotniczej, mieszkających na terenach wiejskich, z mniejszości rasowych lub etnicznych[17][8].

W większości badań naukowcy jako metod badawczych użyli metody wywiadu i kwestionariuszy[8]. Stosunkowo niewiele z nich skupiło się na dzieciach gejów i lesbijek w okresie dojrzewania i dorosłości[18].

Analiza ponad 8000 artykułów opublikowanych w latach 1980–1993 w 9 wiodących czasopismach naukowych, które publikują prace dotyczące rodziny, wykazała, że tylko 0,5% artykułów zawierało treści odnoszące się do gejów i lesbijek[129][130]. Z opublikowanej przeszło dwie dekady później analizy 6003 artykułów, które ukazały się między 2002 a 2012 rokiem na łamach 10 czołowych periodyków naukowych z zakresu nauk o rodzinie, wynikało, że jedynie 2,2% z nich dotyczyło osób LGBT[131]. Kolejna analiza, która objęła 6832 artykułów opublikowanych w latach 2000–2015 w 7 wiodących czasopismach naukowych z zakresu nauk o rodzinie, wykazała, że tylko 2,24% artykułów zawierało treści odnoszące się do osób LGBT[130].

Stanowisko organizacji naukowych

Wśród naukowców istnieje konsensus, że dzieci wychowywane przez pary jednopłciowe rozwijają się tak samo dobrze jak dzieci par heteroseksualnych[10][1][11][6][12][7][13][14]. Jego podstawę stanowią liczne wiarygodne i poprawne metodologicznie badania[13]. Do grona organizacji naukowych, które oświadczyły, że dzieci wychowywane przez gejów, lesbijki, osoby biseksualne czy transpłciowe rozwijają się prawidłowo lub że zdolność do pełnienia funkcji rodzicielskich nie zależy od orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej, należą:

Osoby LGBT jako rodzice

Chłopiec z parą ojców

Przekonanie, że dzieci potrzebują zarówno matki, jak i ojca, nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych[11][17]. Nie wykazano, żeby orientacja seksualna lub tożsamość płciowa rodziców miały negatywny wpływ na rozwój dzieci[15][16]. Nie potwierdziły się też obawy, że dzieci pozostające pod opieką gejów czy lesbijek są bardziej narażone na wykorzystywanie seksualne[13][18]. Poglądy, że lesbijki są mniej matczyne niż kobiety heteroseksualne lub że życie seksualne homoseksualnych rodziców pozostawia niewiele czasu na wychowywanie dzieci, nie mają empirycznego oparcia w przeprowadzonych badaniach[18]. Osoby LGBT są tak samo zdolne do wychowywania potomstwa jak osoby heteroseksualne[18][123][147][187]. Wyniki niektórych badań, w których dopasowano do siebie rodziny, sugerują, że umiejętności rodzicielskie gejów i lesbijek mogą być nawet lepsze niż umiejętności heteroseksualnych rodziców[1][18].

W porównaniu z parami heteroseksualnymi matki lesbijki rzadziej stosują kary fizyczne wobec swoich dzieci, częściej się z nimi bawią, rzadziej nakładają na nie surowe ograniczenia, rzadziej kierują się stereotypami płciowymi w wyborze i akceptacji zabawek, gier czy ubrań dla swoich dzieci i rzadziej próbują uzyskać konformizm społeczny czy płciowy u swoich dzieci[1][11][7]. Homoseksualne matki są także bardziej otwarte na rozmowy ze swoimi dziećmi dotyczące edukacji seksualnej i problemów emocjonalnych oraz bardziej świadome ich doświadczeń seksualnych[11][188]. Lesbijki, które zostały matkami w wyniku inseminacji, wychowują dzieci tak samo dobrze jak heteroseksualne związki małżeńskie, a nawet przewyższają je w takich aspektach, jak: czas spędzony z dziećmi, umiejętności rodzicielskie, bliskość i przywiązanie z dziećmi oraz czułość wobec dzieci[11][19].

Macierzyństwo par lesbijskich jest bardziej egalitarne niż rodzicielstwo związków heteroseksualnych. Najczęściej dzielą one prace domowe i obowiązki rodzinne stosunkowo równomiernie. Ojcostwo par gejowskich jest mniej egalitarne niż macierzyństwo związków lesbijskich, ale bardziej egalitarne niż rodzicielstwo par heteroseksualnych. Gejowscy ojcowie rzadziej niż pary heteroseksualne stosują kary cielesne wobec swoich dzieci i rzadziej promują u nich konformizm płciowy, ale częściej niż lesbijskie matki[1][11][18][123].

Badania wskazują, że rodziny tworzone przez homoseksualne matki są mniej trwałe od rodzin heteroseksualnych[11][189]. Rodzice o nieheteroseksualnej orientacji otrzymują mniejsze wsparcie od członków rodziny pochodzenia oraz mniejsze wsparcie prawne, kulturowe i instytucjonalne niż heteroseksualni rodzice, co wpływa na stabilność związku. Do tego dochodzi kwestia nierówności związanej z rodzicielstwem biologicznym i prawnym, większa niezależność finansowa oraz stosunkowo wysokie wymagania dotyczące związku wśród lesbijek[11][189][190].

Gdy pary jednopłciowe nie mają możliwości formalizacji związku i prawnego uznania obu partnerów za rodziców, stanowi to jedne z przeszkód, które sprawiają, że stawanie się i bycie rodzicami staje się dla nich bardziej stresujące[12][121]. Cztery na dziesięć lesbijek, około połowa gejów, sześć na dziesięć biseksualnych kobiet, 2/3 biseksualnych mężczyzn i około połowa osób transpłciowych wyraża chęć posiadania dzieci[191][192]. Lesbijki wolą mieć córki i adoptują dziewczynki częściej niż pary heteroseksualne. Geje preferują adopcję chłopców. Ponadto pary jednopłciowe częściej dokonują adopcji międzyrasowych niż pary heteroseksualne[11][193].

Małżeństwo wiąże się z prawami, korzyściami i ochroną. Jest instytucją społeczną, która zapewnia parom jako małżonkom i rodzicom oraz ich potomstwu większe bezpieczeństwo prawne, emocjonalne i finansowe. W 2004 roku Massachusetts stało się pierwszym amerykańskim stanem, który zezwolił parom osób tej samej płci na zawieranie małżeństw[12][52][121]. Kilka lat później ponad 90% przebadanych tam małżeństw homoseksualnych, które wychowują dzieci, stwierdziło, że dzięki małżeństwu ich dzieci są szczęśliwsze i mają się lepiej, a przeszło 80% odpowiedziało, że status małżeństwa sprawił, że czują się bardziej komfortowo we współpracy z nauczycielami swoich dzieci[12].

Dobrostan psychiczny

Badania pokazują, że dobrostan psychiczny dzieci wychowywanych przez pary jednopłciowe jest taki sam jak dzieci par heteroseksualnych[10][6][13][120][126][194] lub nawet lepszy, przynajmniej w niektórych aspektach[1][17][11][195]. Potomstwo nieheteroseksualnych rodziców rozwija się prawidłowo w zakresie funkcjonowania emocjonalnego[10], rozwoju behawioralnego i rozwoju osobowości[12][18][123][124][196]. Nastoletnie dzieci par lesbijskich nie różnią od nastoletnich dzieci par różnopłciowych pod względem poziomu lęku, ADD/ADHD, depresji, poczucia własnej wartości i częstości używania tytoniu, alkoholu czy marihuany[6][13][197].

Rozwój poznawczy

Dzieci wzrastające w rodzinach homoseksualnych nie różnią się od dzieci z rodzin heteroseksualnych pod względem rozwoju poznawczego[17][12][61][126][196]. Jedno z badań, przeprowadzone w Wielkiej Brytanii, wykazało, że 6-letnie dzieci lesbijek postrzegały się jako mniej poznawczo i fizycznie sprawne od swoich rówieśników, ale ta różnica zniknęła, gdy dzieci osiągnęły 12. rok życia[11].

Rozwój społeczny

Obawy, że dzieci wzrastające w związkach homoseksualnych będą odrzucone przez pozostałe dzieci lub izolowane w jednopłciowych społecznościach gejowskich lub lesbijskich, nie znajdują oparcia w danych naukowych[18]. Rozwój społeczny dzieci par jednopłciowych jest podobny do rozwoju potomstwa par heteroseksualnych[10][12][13][18][125]. Dzieci wychowywane przez lesbijki nie różnią się od swoich rówieśników pod względem przestępczości, liczby przyjaciół, jakości relacji z rówieśnikami i czasu spędzanego z przyjaciółmi. Część badań wskazuje, że te dzieci częściej doświadczają dokuczania lub znęcania się ze strony rówieśników, a inne, że nie ma różnic w tym aspekcie między nimi a dziećmi z rodzin heteroseksualnych[1][6][13][18][19][120]. Według niektórych badań dzieci matek lesbijek okazały się być bardziej tolerancyjne, empatyczne, werbalne, kontaktowe, a mniej agresywne i dominujące od dzieci wychowywanych przez heteroseksualnych rodziców[1][11][124][196].

Seksualność i relacje partnerskie

Niewiele jest danych na temat wpływu orientacji seksualnej rodziców na tożsamość seksualną dzieci[1][11][187]. Badania dotyczące seksualności i relacji partnerskich przeprowadzono na nastoletnim i dorosłym potomstwie rodziców należących do mniejszości seksualnych[6][18][188]. Wynika z nich, że dzieci wychowywane przez gejów i lesbijki nie wyrastają częściej na osoby homoseksualne i zdecydowana większość z nich jest heteroseksualna[10][17][6][18][120][126]. Wykazały one też, że dzieci lesbijek, szczególnie córki, mają bardziej elastyczne podejście do własnej seksualności, częściej angażują się w zachowania i relacje homoseksualne lub są bardziej otwarte na taką możliwość[1][11][7][61][120][197]. Nie stwierdzono natomiast różnic między potomstwem homoseksualnych matek a rówieśnikami w zakresie zaangażowania w związek i czerpanej z niego satysfakcji[188].

Nastoletnie dzieci par lesbijskich nie różnią się od swoich rówieśników pod względem liczby partnerów seksualnych i prawdopodobieństwa kontaktu płciowego, zajścia w ciążę, zostania ojcem czy ryzyka zarażenia się chorobą przenoszoną drogą płciową. Wiek inicjacji seksualnej tych dzieci jest, według różnych badań, taki sam albo późniejszy niż w przypadku ich rówieśników[7][13][19].

Tożsamość płciowa

Potomstwo homoseksualnych i transpłciowych rodziców nie różni się od dzieci heteroseksualnych rodziców pod względem tożsamości płciowej[17][6][18][120][126].

Zachowania związane z rolą płciową

Zachowania związane z rolą płciową przejawiane przez dzieci wychowywane przez homoseksualnych rodziców mieszczą się w normie, ale niektóre dzieci mogą wykazywać większą płciową elastyczność w zakresie aktywności i zainteresowań dotyczących m.in. rodzaju preferowanych zabawek, gier czy wyboru przyszłego zawodu[120]. Wyniki badań są niejednoznaczne. Część badań wykazało, że córki lesbijek są bardziej męskie, a synowie bardziej kobiecy. Inna część badań pokazuje, że nie ma różnic między dziećmi homoseksualistów a heteroseksualistów w zachowaniach związanych z rolą płciową[11][6][18][61][120][126]. Jedna z metaanaliz wykazała, że zachowania związane z rolą płciową podejmowane przez dzieci homoseksualnych rodziców są bardziej tradycyjne niż zachowania ich rówieśników, co może być rezultatem wykrytej przez metaanalizę tendencyjności publikacyjnej[17].

Dzieci wychowywane przez dwie matki rzadziej przejawiają szowinizm płciowy i postrzegają swoją płeć jako lepszą oraz są bardziej tolerancyjne wobec nonkonformizmu płciowego u rówieśników niż dzieci par męsko-damskich[11][125].

Umiejętności szkolne

Umiejętności szkolne dzieci wychowywanych przez nieheteroseksualnych rodziców są zbliżone do umiejętności ich rówieśników. Dzieci par jednopłciowych robią normalny postęp w nauce, a ich wyniki w czytaniu i matematyce są podobne do wyników dzieci wychowywanych przez małżeństwa heteroseksualne[12][7][13][125].

Relacja rodzic–dziecko

Relacja rodzic–dziecko w rodzinach z dwiema matkami lub dwoma ojcami jest bardziej podobna, niż odmienna od tej, jaka panuje w rodzinach heteroseksualnych[125]. Według informacji pozyskanych od rodziców pary jednopłciowe mają lepszą relację z dziećmi niż pary różnopłciowe, a według danych pozyskanych od dzieci nie ma różnicy w jakości relacji rodzic–dziecko między rodzinami heteroseksualnymi a homoseksualnymi. Jednym z możliwych wyjaśnień tej rozbieżności jest efekt społecznych oczekiwań – uczestnicy badania mogli prezentować siebie w możliwie jak najlepszym świetle. Zjawisko to jest prawdopodobne ze względu na pragnienie gejów i lesbijek do zrównoważenia oraz odwrócenia negatywnych obrazów i dyskryminacji[17][126].

Warunki socjoekonomiczne

W USA rodziny składające się z samotnych osób LGBT wychowujących potomstwo są 3 razy bardziej narażone na ubóstwo niż rodziny samotnych rodziców heteroseksualnych. Mieszkające tam rodziny tworzone przez pary homoseksualne wychowujące dzieci są 2 razy bardziej zagrożone ubóstwem niż rodziny składające się z par różnopłciowych wychowujących dzieci[52][194].

Problemy metodologiczne badań

Badania nad rodzicielstwem osób LGBT nie są wolne od problemów metodologicznych[8][125]. Zostały one skrytykowane za: małe, nielosowe i niereprezentatywne próby w większości z nich[61][198][199][200], brakujące lub nieodpowiednie grupy kontrolne i statystyczne analizy[61][198][200][201], wątpliwą rzetelność i trafność pomiarów[61][124], niski lub nieznany poziom realizacji prób[199][200][202], oparcie większości wyników na samoopisach rodziców, które podatne są na efekt społecznych oczekiwań[199][200][203], brak podwójnie ślepych prób[124][200][201], wysoki odsetek brakujących danych[200][201], ograniczony zakres wyników[198][199][200] i niedostatek danych podłużnych[198][200][203]. Pod adresem badaczy pojawiły się także zarzuty o: ignorowanie wyników świadczących o różnicach między dziećmi rodziców homoseksualnych a heteroseksualnych[199][201], lekceważenie rezultatów sugerujących negatywny wpływ homoseksualnego rodzicielstwa na rozwój dzieci[198][203], zwodnicze twierdzenia[201] oraz że ich poglądy polityczne i społeczne wpływają na to, jak prowadzą badania, jakie wyniki otrzymują i jak je interpretują[199][201][202][203].

Badacze uznali część zarzutów wobec badań za zasadne[197]. Część problemów wymienianych przez krytyków występowała głównie we wczesnych badaniach nad rozwojem dzieci par jednopłciowych i została istotnie zredukowana w późniejszych badaniach[18][187][197][204]. Zastosowano szerokie spektrum metod pomiaru i gromadzenia danych, zwiększyła się liczba badań z probabilistycznym doborem próby i ogólna jakość metodologiczna badań poprawiła się na przestrzeni lat[1][8][61][187][197][204]. Żeby zrekompensować zastosowanie małych prób, naukowcy przeprowadzili metaanalizy, które nie wykazały większych problemów psychologicznych u dzieci par osób tej samej płci[126][197].

Niektórzy krytycy z powodu małej liczebności prób, ich nielosowego doboru i niereprezentatywnego charakteru odrzucili badania w całości jako błędne metodologicznie[8][205]. Zignorowali oni fakt, że badania na małych i nielosowych próbach są normą zarówno w psychologii rozwojowej, jak i w całej psychologii, szczególnie w badaniach małych i trudno dostępnych populacji. Pominęli oni również to, że badania na losowych i reprezentatywnych, w tym i dużych próbach, potwierdziły, że dzieci wychowywane przez związki jednopłciowe rozwijają się prawidłowo[8][135][205]. Nie uznali oni także faktu, że badania z nieprobabilistycznym doborem próby są w stanie odpowiedzieć na ważne kwestie naukowe[135].

Rozwój dzieci wychowywanych przez pary jednopłciowe jest prawdopodobnie bardziej poddanym analizie obszarem badawczym niż którykolwiek inny obszar z dziedziny psychologii rozwojowej[197]. Prace badawcze były publikowane w poważanych i szeroko cytowanych czasopismach naukowych z rygorystycznym systemem recenzji, m.in. w „Child Development”, „Developmental Psychology” i „The Journal of Child Psychology and Psychiatry”[1][187][206][207]. W sprawach dotyczących adopcji dzieci przez związki osób tej samej płci czy małżeństw homoseksualnych wiarygodność badań była oceniana przed Sądem Najwyższym Stanów Zjednoczonych i w ekwiwalentnych instytucjach w innych krajach[197]. Jak wynika z wiedzy z zakresu nauk społecznych, jeśli nieheteroseksualni rodzice byliby inherentnie mniej zdolni do wychowywania potomstwa, to badania wykazałyby zaburzenia w rozwoju ich dzieci, niezależnie od rodzaju dobranej próby badawczej[187]. Pomimo znacznych różnic jakościowych w projektach badawczych, doborze próby, metodach pomiaru i technikach analizy danych, badania konsekwentnie nie wykazały deficytów u dzieci rodziców należących do mniejszości seksualnych w zakresie rozwoju psychicznego czy społecznego[18][187][197].

Badanie Regnerusa

W 2012 roku na łamach periodyku „Social Science Research” ukazała się praca badawcza autorstwa Marka Regnerusa, socjologa z Uniwersytetu Teksańskiego w Austin, wskazująca, że dzieci wzrastające w rodzinach homoseksualnych rozwijają się gorzej od potomstwa par heteroseksualnych. Wywołała ona kontrowersje w środowisku naukowym[41][202]. Badanie Regenerusa zostało uznane za wadliwe od strony metodologicznej przez szereg naukowców i organizacji naukowych, m.in. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne i Amerykańskie Towarzystwo Socjologiczne[13][41][135][137].

Nastawienie społeczne

Od samego pojawienia się terminu „homoseksualizm” bycie osobą homoseksualną zaczęto powszechnie i nierozerwalnie łączyć z bezdzietnością[208]. Ale od końca lat 70. XX wieku następuje spadek społecznego postrzegania pojęć „homoseksualności” i „rodzicielstwa” jako wzajemnie się wykluczających[50][209].

Przeświadczenie, że dzieci potrzebują rodziców obojga płci, roznieca wojny kulturowe, gdzie ścierają się światopogląd liberalny z konserwatywnym[11][203]. Kwestia adopcji i wychowywania dzieci przez pary gejowskie i lesbijskie jest przedmiotem kontrowersji w wielu krajach. Sprawa ta stała się tematem sporów w mediach, salach sądowych i parlamentach[6][7][8]. W przeciwieństwie do heteroseksualnych rodziców i ich dzieci nieheteroseksualni rodzice i ich potomstwo często padają ofiarą uprzedzeń ze względu na orientację seksualną[18].

Zjawisko rodzicielstwa par jednopłciowych wiąże się z naruszaniem wielu tradycyjnych norm społecznych, w tym tak fundamentalnych jak: ogólnej normy heteroseksualizmu, normy heteroseksualności rodziców i normy płciowego podziału ról w rodzinie. Jego oponenci używają argumentów mających charakter religijny bądź świecki. Ich zdaniem pary homoseksualne nie powinny wychowywać dzieci, ponieważ: jest to grzech; będą je molestować; jest to nienaturalne; jest to egoistyczna potrzeba ignorująca dobro dziecka; będzie im brakować właściwych wzorców ról płciowych; będą one szykanowane w szkole lub też wyrosną na homoseksualistów. Religijna retoryka przedstawia rodzinę nuklearną jako normę ustanowioną przez Boga, a homoseksualne rodzicielstwo jako odstępstwo od Bożego planu i zło moralne. Wszystkie te zarzuty wynikają z heteronormatywności. Zasada heteroseksualności rodziców sprawia, że osoby homoseksualne postrzegane są jako niezdolne do bycia rodzicami oraz niemające motywacji i pragnienia ojcostwa czy macierzyństwa[208][210].

W Stanach Zjednoczonych i międzynarodowo obserwuje się wzrost widoczności i akceptacji społecznej nieheteroseksualnego rodzicielstwa[8][52][211]. W 2003 roku 55% Amerykanów uznawało parę kobiet z dziećmi za rodzinę, a 54% uważało, że para mężczyzn z dziećmi stanowi rodzinę. W 2006 roku odsetki te wynosiły odpowiednio – 61% i 59%[211]. W 2010 roku procenty te przedstawiały się odpowiednio – 66% i 64%[212], a według innego sondażu z tego samego roku 63% Amerykanów uznawało parę jednopłciową wychowującą dzieci za rodzinę[213]. W Polsce odsetek ten wynosił 9% w 2006 roku[214], a w 2013 i 2019 roku – 23%[215][216]. W 2014 roku 61% Francuzów uważało związek homoseksualny wychowujący dzieci za rodzinę[217]. W 2016 roku odsetek ten wzrósł do 63%[218].

Odsetek osób uważających, że związki osób tej samej płci są w stanie pomyślnie wychowywać potomstwo tak samo jak inni rodzice
Państwo Rok  %
 Szwecja 2014 79[219]
 Kanada 2014 76[219]
 Australia 2014 73[219]
 Belgia 2014 71[219]
 Wielka Brytania 2014 71[219]
 Hiszpania 2014 71[219]
 Stany Zjednoczone 2018 54[220]
 Argentyna 2014 67[219]
 Francja 2018 68[221]
 Niemcy 2017 64[222]
 Izrael 2017 63[223]
 Japonia 2014 61[219]
 Włochy 2014 48[219]
 Węgry 2014 44[219]
 Korea Południowa 2014 42[219]
 Polska 2014 33[219]
Poparcie dla adopcji przez pary homoseksualne
Państwo Rok  %
 Holandia 2017 86[224]
 Niemcy 2017 67[224]
 Hiszpania 2017 81[224]
 Belgia 2014 64[219]
 Szwecja 2017 80[224]
 Wielka Brytania 2017 73[224]
 Szwajcaria 2017 46[225]
 Irlandia 2015 71[226]
 Dania 2017 75[224]
 Austria 2015 46[227]
 Luksemburg 2013 55[228]
 Norwegia 2013 54[229]
 Francja 2018 65[221]
 Portugalia 2014 40,4[230]
 Finlandia 2014 57[231]
 Czechy 2019 47[232]
 Słowacja 2015 22[233]
 Włochy 2019 31,1[234]
 Słowenia 2015 38[235]
 Grecja 2016 14[236]
 Malta 2013 24,7[237]
 Węgry 2014 38[219]
 Polska 2019 12[238]
 Rosja 2019 4[239]
 Stany Zjednoczone 2018 54[220]
 Kanada 2014 73[219]
 Meksyk 2016 43[240]
 Argentyna 2018 64[241]
 Peru 2013 17[242]
 Chile 2019 54[243]
 Brazylia 2016 49[244]
 Boliwia 2015 18[245]
 Kolumbia 2019 34[246]
 Australia 2014 68[219]
 Izrael 2017 60[223]
 Japonia 2014 56[219]
 Korea Południowa 2014 45[219]
 Estonia 2017 27[247]
 Rumunia 2017 8[248]
 Singapur 2019 30[249]

Adopcja

Status prawny

Status prawny adopcji dzieci przez pary homoseksualne na świecie:

     Adopcja dzieci legalna

     Adopcja dziecka partnera legalna

     Brak prawa do adopcji

Państwa, w których legalna jest adopcja przez pary osób tej samej płci to[20][250]:

Adopcja przez związki homoseksualne jest też legalna w niektórych regionach Meksyku (miasto Meksyk (2010), Veracruz (2011), Coahuila (2014), Chihuahua (2015), Nayarit (2016), Colima (2016), Michoacán (2016), Morelos (2016), Campeche (2016), Chiapas (2017), Puebla (2017), Kalifornia Dolna (2017), Aguascalientes (2019), San Luis Potosí (2019) i Hidalgo (2019))[20][256].

W Słowenii (2011)[257], Chorwacji (2014)[258], Estonii (2016)[259], Włoszech (2016)[260], Szwajcarii (2018)[261], San Marino (2018)[262] i Tajwanie (2019)[263] adopcja przez pary jednopłciowe nie jest dopuszczona przez prawo, ale legalna jest adopcja przez osoby w związkach jednopłciowych dzieci swoich partnerów.

Orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

Z orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że[264][265]:

  • różnicowanie prawa do adopcji ze względu na orientację seksualną jest naruszeniem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka,
  • ograniczenie prawa do adopcji do heteroseksualnych par małżeńskich nie stanowi naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka,
  • odmowa adopcji osobom w związkach jednopłciowych dzieci swoich partnerów jest naruszeniem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, gdy prawo do adopcji dziecka partnera mają osoby żyjące w niemałżeńskich parach heteroseksualnych.

Statystyki

Adopcje przez pary osób tej samej płci stanowią około 12% adopcji w Anglii[266].

Techniki wspomaganego rozrodu

Mężczyźni należący do mniejszości seksualnych korzystają z surogacji tradycyjnej lub ciążowej. Tradycyjna surogacja polega na inseminacji kobiety, która została wynajęta do noszenia ciąży. W surogacji ciążowej matka zastępcza zachodzi w ciążę poprzez zapłodnienie in vitro, a zarodki, której jej zaimplementowano, są z nią niespokrewnione genetycznie. Zazwyczaj nasieniem jednego z partnerów zapładniane są komórki jajowe dawczyni, niekiedy plemnikami obu partnerów zapładnia się po połowie oocytów, co często kończy się narodzinami bliźniąt, które są dla siebie rodzeństwem przyrodnim[33]. W związku z zakazem lub wysokimi kosztami surogacji w wielu krajach rozwiniętych korzystanie z macierzyństwa zastępczego przez pary gejowskie stało się popularne w państwach, gdzie jest ono legalne lub mniej kosztowne, głównie w krajach azjatyckich[267]. Technologia sztucznej macicy sprawiłaby, że wynajmowanie surogatek stałoby się zbędne[268]. Nieheteroseksualni mężczyźni umawiają się też z kobietami, najczęściej lesbijkami, indywidualnie lub w parach, na wspólne rodzicielstwo przez donację spermy[19][35][50].

Lesbijki i biseksualne kobiety mają możliwość inseminacji lub zapłodnienia in vitro nasieniem dawcy[33][35]. Coraz częściej pary lesbijskie decydują się na dzielone macierzyństwo biologiczne poprzez zabieg nazywany „obustronnym zapłodnieniem in vitro”, gdzie jedna z partnerek oddaje komórki jajowe, a druga zachodzi w ciążę. Wtedy jedna z kobiet jest matką genetyczną, a druga matką ciążową[33][133].

Przeprowadzane podczas operacji korekcji płci orchidektomia i penektomia u transpłciowych kobiet lub histerektomia i owariektomia u transpłciowych mężczyzn skutkują bezpłodnością. Transpłciowe kobiety mogą zabezpieczyć płodność poprzez chirurgiczną ekstrakcję spermy, krioprezerwację nasienia lub eksperymentalną metodę zamrażania tkanki jąder. Transpłciowi mężczyźni mają możliwość zabezpieczyć płodność poprzez krioprezerwację zarodków, komórek jajowych lub eksperymentalną metodę zamrażania tkanki jajników. W zależności od przypadku, do spłodzenia dziecka osoby transpłciowe mogą potrzebować surogatki, inseminacji lub zapłodnienia in vitro z wykorzystaniem nasienia własnego, partnera albo dawcy bądź oocytów własnych, partnerki lub dawczyni[192]. Wielu transpłciowych mężczyzn decyduje się pozostawić narządy rozrodcze, dzięki czemu są w stanie zajść w ciążę[267]. W przyszłości postęp technologiczny może umożliwić przeszczepianie macic transpłciowym kobietom, co pozwoliłoby im na rodzenie dzieci[192][267].

Rozmnażanie jednopłciowe

Rozmnażanie jednopłciowe u ssaków zostało uzyskane dzięki metodom inżynierii genetycznej, które pozwoliły obejść imprinting genomowy stanowiący przeszkodę w wyhodowaniu ssaczego potomstwa mającego rodziców tej samej płci. W rezultacie eksperymentów genetycznych na świat przyszło mysie potomstwo z dwiema matkami i dwoma ojcami[269][270][271].

W 2004 roku na łamach „Nature” japońscy i południowokoreańscy naukowcy poinformowali o narodzinach myszy o imieniu Kaguya, pierwszego ssaka, którego rodzicami były dwie samice i który dożył dorosłości. Do jej wyhodowania wykorzystano niedojrzałe oocyty pobrane od transgenicznych myszy posiadających delecję w obrębie jednego genu[272].

Kilka lat później badaczom z University of Texas MD Anderson Cancer Center i Baylor College of Medicine udało się uzyskać zdolne do życia potomstwo dwóch samców myszy. Dokonali tego dzięki męskim indukowanym pluripotencjalnym komórkom macierzystym z utraconym spontanicznie chromosomem Y i stworzeniu z nich żeńskich chimer[273].

W 2018 roku periodyk „Cell Stem Cell” poinformował, że zespół naukowców z Chińskiej Akademii Nauk wyhodował myszy, których rodzicami były zarówno dwie samice, jak i dwóch samców. Udało się to dzięki edycji genomu haploidalnych embrionalnych komórek macierzystych za pomocą metody CRISPR/Cas. Myszy z dwiema matkami, które urodziły się żywe, dożyły dorosłości. Myszy z dwoma ojcami, które urodziły się żywe, przeżyły nie dłużej niż 2 doby[271].

Naukowcy pracują nad uzyskaniem funkcjonalnych i terapeutycznie bezpiecznych sztucznych gamet ludzkich z komórek macierzystych lub bezpośrednio z komórek somatycznych. Wyhodowanie plemników z żeńskich komórek i oocytów z męskich komórek umożliwiłoby parom jednopłciowym posiadanie genetycznego potomstwa[274][275][276]. Technika wytwarzania komórek rozrodczych z komórek macierzystych została nazwana „gametogenezą in vitro”[276].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Short E, Riggs DW, Perlesz A, Brown R, Kane G: Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender (LGBT) Parented Families: A Literature Review prepared for the Australian Psychological Society. Australian Psychological Society, 2007. [dostęp 2018-03-04].
  2. ↑ Majka-Rostek D. Lesbijki, geje i ich dzieci – różnorodność form rodzinnych. „InterAlia”. 8, s. 11–20, 2013. [dostęp 2019-06-30].
  3. ↑ Jawor A. Panika moralna wobec przemian w obrębie życia rodzinnego we współczesnych społeczeństwach. „Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna”. 15, s. 128–143, 2014. [dostęp 2019-06-30].
  4. ↑ van den Berg M. Rings for the Rainbow Family: Religious Opposition to the Introduction of Same-Sex Marriage in Sweden. „Theology & Sexuality”. 17 (3), s. 229–244, 2017. DOI: 10.1080/13558358.2017.1351125.
  5. ↑ Tryfonidou A. EU Free Movement Law and the Children of Rainbow Families: Children of a Lesser God?. „Yearbook of European Law”, in press. DOI: 10.1093/yel/yez001.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Patterson CJ. Children of Lesbian and Gay Parents: Psychology, Law, and Policy. „American Psychologist”. 64 (8), s. 727–736, 2009. DOI: 10.1037/0003-066X.64.8.727. PMID: 19899878.
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Moore MR, Stambolis-Ruhstorfer M. LGBT Sexuality and Families at the Start of the Twenty-First Century. „Annual Review of Sociology”. 39, s. 491–507, 2013. DOI: 10.1146/annurev-soc-071312-145643.
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Goldberg AE: Lesbian and Gay Parents and Their Children: Research on the Family Life Cycle. Washington, DC: American Psychological Association, 2010, s. 3–14. ISBN 978-1-4338-0536-3.
  9. ↑ Victoria Clarke, What about the children? arguments against lesbian and gay parenting, „Women’s Studies International Forum”, 24 (5), 2001, s. 555–570, DOI: 10.1016/S0277-5395(01)00193-5, ISSN 0277-5395 [dostęp 2021-01-11] (ang.).
  10. 1 2 3 4 5 6 Piotr Modzelewski, Wojciech Oronowicz, WYCHOWYWANIE DZIECI PRZEZ PARY HOMOSEKSUALNE, „Czasopismo Pedagogiczne”, 2 (3), Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, 2016, s. 62–72, ISSN 2450-8837 [dostęp 2020-09-06] (pol.).
  11. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Biblarz TJ, Stacey J. How Does the Gender of Parents Matter?. „Journal of Marriage and Family”. 72 (1), s. 3–22, 2010. DOI: 10.1111/j.1741-3737.2009.00678.x. JSTOR: 27752550. [dostęp 2017-02-07].
  12. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Perrin EC, Siegel BS; Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family. Promoting the Well-Being of Children Whose Parents Are Gay or Lesbian. „Pediatrics”. 131 (4), s. e1374–e1383, 2013. DOI: 10.1542/peds.2013-0377. PMID: 23519940.
  13. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Manning WD, Fettro MN, Lamidi E. Child Well-Being in Same-Sex Parent Families: Review of Research Prepared for American Sociological Association Amicus Brief. „Population Research and Policy Review”. 33 (4), s. 485–502, 2014. DOI: 10.1007/s11113-014-9329-6. PMID: 25018575. PMCID: PMC4091994. JSTOR: 43671612.
  14. 1 2 Adams J, Light R. Scientific Consensus, the Law, and Same Sex Parenting Outcomes. „Social Science Research”. 53, s. 300–310, 2015. DOI: 10.1016/j.ssresearch.2015.06.008. PMID: 26188455.
  15. 1 2 3 American Academy of Child and Adolescent Psychiatry: Gay, Lesbian, Bisexual, or Transgender Parents. 2009. [dostęp 2017-02-07].
  16. 1 2 3 Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health. Promoting the Well-Being of Children Whose Parents Are Gay or Lesbian. „Pediatrics”. 131 (4), s. 827–830, 2013. DOI: 10.1542/peds.2013-0376. PMID: 23519941.
  17. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Fedewa AL, Black WW, Ahn S. Children and Adolescents with Same-Gender Parents: A Meta-Analytic Approach in Assessing Outcomes. „Journal of GLBT Family Studies”. 11 (1), s. 1–34, 2015. DOI: 10.1080/1550428X.2013.869486.
  18. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Committee on Lesbian, Gay, and Bisexual Concerns; Committee on Children, Youth, and Families; Committee on Women in Psychology: Lesbian & Gay Parenting. American Psychological Association, 2005. [dostęp 2017-02-07].
  19. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Biblarz TJ, Savci E. Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Families. „Journal of Marriage and Family”. 72 (3), s. 480–497, 2010. DOI: 10.1111/j.1741-3737.2010.00714.x. JSTOR: 40732492. [dostęp 2017-02-07].
  20. 1 2 3 Mendos LR: State-Sponsored Homophobia 2019. International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association, marzec 2019. [dostęp 2019-04-15].
  21. 1 2 3 4 5 6 7 Office for National Statistics: Dataset: Families and Households: 1996–2018. sierpień 2019. [dostęp 2019-08-14].
  22. 1 2 U.S. Census Bureau: American Community Survey 2017: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2019-03-16].
  23. 1 2 3 Statistics Canada: Same-sex couples in Canada in 2016. [w:] Census in Brief [on-line]. 2017. [dostęp 2017-08-07].
  24. 1 2 Australian Bureau of Statistics: Same-sex couples in Australia, 2016. [w:] Census of Population and Housing: Reflecting Australia – Stories from the Census, 2016 [on-line]. 2017. [dostęp 2017-12-17].
  25. 1 2 Central Statistics Office: Families. [w:] Census of Population 2016 – Profile 4 Households and Families [on-line]. 2017. [dostęp 2018-03-11].
  26. 1 2 Bergold P, Buschner A: Regenbogenfamilien in Deutschland. Bundeszentrale für politische Bildung, 2018-05-11. [dostęp 2019-03-16].
  27. 1 2 3 4 5 6 Stacey J: Gay and Lesbian Families Are Here; All Our Families Are Queer; Let’s Get Used to It!. W: American Families: A Multicultural Reader. Coontz S, Parson M, Raley G (red.). New York: Routledge, 1999, s. 372–405. ISBN 0-415-91574-0.
  28. ↑ Gay Liberation Front: Manifesto. Fordham University, 1971. [dostęp 2017-02-07].
  29. ↑ American Psychological Association: Child Custody or Placement. 1976. [dostęp 2015-02-17].
  30. ↑ Jenkins P: Decade of Nightmares: The End of the Sixties and the Making of Eighties America. New York: Oxford University Press, 2006, s. 120–122. ISBN 978-0-19-517866-1.
  31. ↑ Ball CA: The Right to Be Parents: LGBT Families and the Transformation of Parenthood. New York: New York University Press, 2012, s. 148–149. ISBN 978-0-8147-3930-3.
  32. 1 2 Davis MA: Demographics of Gay and Lesbian Adoption and Family Policies. W: International Handbook on the Demography of Sexuality. Baumle AK (red.). New York: Springer, 2013, s. 383–401. ISBN 978-94-007-5512-3.
  33. 1 2 3 4 Greenfeld DA, Seli E: Assisted Reproduction in Same Sex Couples. W: Principles of Oocyte and Embryo Donation. Sauer MV (red.). London: Springer, 2013, s. 289–301. ISBN 978-1-4471-2392-7.
  34. 1 2 3 4 American Bar Association: Adoption by Gay and Lesbian Adults. 1999. [dostęp 2015-02-17].
  35. 1 2 3 4 5 6 7 Fein-Zachary V, LaCava L: LGBT Couples and Families with Children. W: The Fenway Guide to Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Health. Makadon HJ, Mayer KH, Potter J, Goldhammer H (red.). Philadelphia: American College of Physicians, 2008, s. 100–134. ISBN 978-1-930513-95-2.
  36. ↑ American Bar Association: Sexual Orientation as a Factor in Child Custody & Visitation Cases. 1995. [dostęp 2015-02-17].
  37. ↑ Strong-Boag V: Casual Fornicators, Delinquent Dads, Young Lovers, and Family Champions: Men in Canadian Adoption Circles. W: Essays in Honour of Michael Bliss: Figuring the Social. Heaman EA, Li A, McKellar S (red.). Toronto: University of Toronto Press, 2008, s. 211–237. ISBN 978-0-8020-9097-3.
  38. ↑ Binder RL. American Psychiatric Association Resource Document on Controversies in Child Custody: Gay and Lesbian Parenting, Transracial Adoptions, Joint Versus Sole Custody, and Custody Gender Issues. „Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law”. 26 (2), s. 267–276, 1998. PMID: 9664262. [dostęp 2015-02-17].
  39. ↑ Merin Y: Equality for Same-Sex Couples: The Legal Recognition of Gay Partnerships in Europe and the United States. Chicago: University of Chicago Press, 2002, s. 111. ISBN 978-0-226-52032-2.
  40. ↑ Drescher J. When Politics Distort Science: What Mental Health Professionals Can Do. „Journal of Gay & Lesbian Mental Health”. 13 (3), s. 213–226, 2009. DOI: 10.1080/19359700902964222.
  41. 1 2 3 Perrin AJ, Cohen PN, Caren N. Are Children of Parents Who Had Same-Sex Relationships Disadvantaged? A Scientific Evaluation of the No-Differences Hypothesis. „Journal of Gay & Lesbian Mental Health”. 17 (3), s. 327–336, 2013. DOI: 10.1080/19359705.2013.772553. [dostęp 2018-03-03].
  42. ↑ Florida Third District Court of Appeal: Opinion of the Court, Florida Department of Children and Families v. In re: Matter of Adoption of X.X.G. and N.R.G.. 2010-09-22. [dostęp 2019-06-30].
  43. ↑ Campaign for Southern Equality, et al: Complaint for Declaratory and Injunctive Relief, Campaign for Southern Equality v. Mississippi Department of Human Services, United States District Court for the Southern District of Mississippi. 2015-08-12. [dostęp 2016-04-21].
  44. ↑ United States District Court for the Southern District of Mississippi: Court Order, Campaign for Southern Equality v. Mississippi Department of Human Services. 2016-03-31. [dostęp 2016-04-21].
  45. 1 2 Notaro SR: The Stonewall Riots: Moving from the Margins to the Mainstream. W: The Power of Resistance: Culture, Ideology and Social Reproduction in Global Contexts. Elmesky RM, Yeakey CC, Marcucci O (red.). Bingley, UK: Emerald Publishing Limited, 2017, s. 143–164. ISBN 978-1-78350-461-9.
  46. ↑ Najmłodsza premier świata, wychowana przez parę jednopłciową. Kim jest Sanna Marin?. Dziennik.pl, 2019-12-11. [dostęp 2020-05-13].
  47. ↑ Anna J. Dudek, Wychowana przez parę lesbijek, młoda, wykształcona, kompetentna. Kim jest Sanna Marin, nowa premierka Finlandii [online], www.wysokieobcasy.pl, 10 grudnia 2019 [dostęp 2020-05-13], Cytat: „To dlatego, że Marin pochodzi z tęczowej rodziny. Jej matka wychowywała ją sama, a później związała się z inną kobietą. Razem wychowywały nową premierkę.”.
  48. ↑ Sanna Marin najmłodszym szefem rządu w Finlandii. Prezydent wręczył jej nominację. TVN24.pl. [dostęp 2020-05-13]. Cytat: „Prezydent Finlandii Sauli Niinisto wręczył Sannie Marin nominację na stanowisko szefowej rządu.”
  49. ↑ Ball CA: The Right to Be Parents: LGBT Families and the Transformation of Parenthood. New York: New York University Press, 2012, s. 9–12. ISBN 978-0-8147-3930-3.
  50. 1 2 3 Perrin EC: Sexual Orientation in Child and Adolescent Health Care. New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers, 2002, s. 105–109. ISBN 978-0-306-46761-5.
  51. ↑ Brewster KL, Tillman KH, Jokinen-Gordon H. Demographic Characteristics of Lesbian Parents in the United States. „Population Research and Policy Review”. 33 (4), s. 503–526, 2014. DOI: 10.1007/s11113-013-9296-3. JSTOR: 43671613.
  52. 1 2 3 4 Gates GJ. Marriage and Family: LGBT Individuals and Same-Sex Couples. „The Future of Children”. 25 (2), s. 67–87, 2015. DOI: 10.1353/foc.2015.0013. JSTOR: 43581973. [dostęp 2018-06-23].
  53. 1 2 Goldani AM, Esteve A, Turu A: Coming Out in the 2010 Census: Same-Sex Couples in Brazil and Uruguay. International Union for the Scientific Study of Population, 2013. [dostęp 2016-01-08].
  54. ↑ Statistics Canada: 2001 Census: Marital status, common-law status, families, dwellings and households. 2002. [dostęp 2019-03-16].
  55. ↑ Milan A, Wells C, Vézina M: Family Portrait: Continuity and Change in Canadian Families and Households in 2006, 2006 Census. Ottawa: Statistics Canada, 2007, s. 12–13. ISBN 978-0-662-46681-9. [dostęp 2014-12-16].
  56. ↑ Portrait of Families and Living Arrangements in Canada: Families, households and marital status, 2011 Census of Population. Ottawa: Statistics Canada, 2012, s. 7–8. ISBN 978-1-100-21118-3. [dostęp 2015-02-17].
  57. ↑ Rosenfeld MJ: The Age of Independence: Interracial Unions, Same-Sex Unions, and the Changing American Family. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2007, s. 227. ISBN 0-674-02497-4.
  58. ↑ Krivickas KM, Lofquist D: Demographics of Same-Sex Couple Households with Children. U.S. Census Bureau, 2011. [dostęp 2018-06-23].
  59. 1 2 Gates GJ. Family Formation and Raising Children among Same-Sex Couples. „NCFR Report”. 56 (4), s. F1–F4, 2011. [dostęp 2014-12-16].
  60. ↑ Simmons T, O’Connell M: Married-Couple and Unmarried-Partner Households: 2000. [w:] Census 2000 Special Reports [on-line]. U.S. Census Bureau, 2003. [dostęp 2017-07-16].
  61. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Meezan W, Rauch J. Gay Marriage, Same-Sex Parenting, and America’s Children. „The Future of Children”. 15 (2), s. 97–115, 2005. DOI: 10.1353/foc.2005.0018. PMID: 16158732. JSTOR: 3556565. [dostęp 2018-06-23].
  62. ↑ Gates G: Diversity Among Same-Sex Couples and Their Children. W: American Families: A Multicultural Reader. Coontz S, Parson M, Raley G (red.). New York: Routledge, 2008, s. 394–399. ISBN 978-0-415-95820-2.
  63. ↑ About the National Survey of Family Growth. National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control and Prevention. [dostęp 2018-06-23].
  64. ↑ Romero AP, Baumle AK, Badgett MVL, Gates GJ: Census Snapshot. Williams Institute, 2007. [dostęp 2017-07-16].
  65. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2005: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-06-23].
  66. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 U.S. Census Bureau: American Community Survey: Sample Size. [dostęp 2019-03-16].
  67. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2006: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-06-23].
  68. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2007: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-06-23].
  69. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2008: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-06-23].
  70. ↑ General Social Survey. Roper Center, Cornell University. [dostęp 2017-02-07].
  71. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2009: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-06-23].
  72. ↑ Lofquist D: Same-Sex Couple Households. [w:] American Community Survey Briefs [on-line]. U.S. Census Bureau, 2011. [dostęp 2019-03-16].
  73. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2010: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-06-23].
  74. ↑ Gates GJ, Cooke AM: United States Census Snapshot: 2010. Williams Institute, 2011. [dostęp 2012-04-17].
  75. ↑ Lofquist D, Lugaila T, O’Connell M, Feliz S: Households and Families: 2010. [w:] 2010 Census Briefs [on-line]. U.S. Census Bureau, 2012. [dostęp 2014-12-16].
  76. 1 2 Gates GJ: LGBT Parenting in the United States. Williams Institute, 2013. [dostęp 2015-02-27].
  77. ↑ U.S. Census Bureau: Frequently Asked Questions About Same-Sex Couple Households. 2013. [dostęp 2017-05-02].
  78. ↑ Gates GJ, Frank N: Special Report: 3.4% of U.S. Adults Identify as LGBT. Gallup, 2012. [dostęp 2014-12-16].
  79. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2012: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2017-07-16].
  80. ↑ Pew Research Center: A Survey of LGBT Americans: Attitudes, Experiences and Values in Changing Times. 2013. [dostęp 2019-03-16].
  81. ↑ Gates GJ: LGB Families and Relationships: Analyses of the 2013 National Health Interview Survey. Williams Institute, 2014. [dostęp 2017-02-07].
  82. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2013: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-06-23].
  83. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2014: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2017-05-02].
  84. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2015: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2017-07-16].
  85. ↑ U.S. Census Bureau: American Community Survey 2016: Characteristics of Same-Sex Couple Households. [dostęp 2018-03-03].
  86. ↑ Australian Bureau of Statistics: Same-sex couple families. [w:] Year Book Australia [on-line]. 2005. [dostęp 2012-01-14].
  87. ↑ Australian Bureau of Statistics: Childrens living arrangements. [w:] A Picture of the Nation: the Statistician’s Report on the 2006 Census [on-line]. 2006. [dostęp 2012-04-17].
  88. ↑ Australian Bureau of Statistics: Lifetime marriage and divorce trends. [w:] Australian Social Trends [on-line]. 2007. [dostęp 2017-07-16].
  89. 1 2 3 4 Australian Bureau of Statistics: Same-Sex Couple Families. [w:] Reflecting a Nation: Stories from the 2011 Census [on-line]. 2012. [dostęp 2014-12-16].
  90. ↑ Leonard W, et al.: Private Lives 2: The second national survey of the health and wellbeing of gay, lesbian, bisexual and transgender (GLBT) Australians. Melbourne: Australian Research Centre in Sex, Health & Society, La Trobe University, 2012, s. 24. ISBN 978-192-1915-161. [dostęp 2018-02-01].
  91. ↑ Australian Bureau of Statistics: Same-sex couples in Australia. [w:] Australian Social Trends [on-line]. 2013. [dostęp 2015-02-17].
  92. ↑ Statistics New Zealand: Characteristics of Same-Sex Couples in New Zealand. 2010. [dostęp 2018-02-01].
  93. ↑ Statistics New Zealand: Overview of families. [w:] 2013 Census QuickStats about families and households [on-line]. 2014. [dostęp 2018-02-01].
  94. ↑ Statistics New Zealand: Couples with children. [w:] 2013 Census QuickStats about families and households [on-line]. 2014. [dostęp 2018-02-01].
  95. ↑ Toulemon L, Vitrac J, Cassan F: Le difficile comptage des couples homosexuels d’apres l’enquete EHF. W: Histoires de familles, histoires familiales: Les résultats de l’enquete famille de 1999. Rohrbasser JM (red.). Paris: INED, 2005, s. 589–603. ISBN 978-2-7332-0156-5. [dostęp 2014-12-16].
  96. ↑ Buisson G, Lapinte A. Le couple dans tous ses états. Non-cohabitation, conjoints de meme sexe, Pacs.... „Insee premiere”. 1435, s. 1–4, 2013. [dostęp 2018-05-29].
  97. 1 2 Cortina C. Demographics of Same-Sex Couples in Spain. „Revista Española de Investigaciones Sociológicas”. 153 (1), s. 3–22, 2016. DOI: 10.5477/cis/reis.153.3.
  98. ↑ Steenhof L, Harmsen C: Same-sex couples in the Netherlands. Statistics Netherlands, 2002. [dostęp 2014-12-16].
  99. ↑ Steenhof L: Over 50 thousand lesbian and gay couples. Statistics Netherlands, 2005. [dostęp 2012-04-17].
  100. ↑ Bos H, van Gelderen L: Homo en lesbisch ouderschap in Nederland. W: Steeds gewoner, nooit gewoon. Acceptatie van homoseksualiteit in Nederland. Keuzenkamp S (red.). Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau, 2010, s. 104–118. ISBN 978-90-377-0501-0.
  101. ↑ Central Statistics Office: This is Ireland – Highlights from Census 2011, part 1. 2012. [dostęp 2017-05-02].
  102. ↑ Rupp M, Bergold P: The living conditions of children in same-sex civil partnerships. Federal Ministry of Justice, 2010. [dostęp 2012-04-17].
  103. ↑ Statistisches Bundesamt: More than a third of the households in Germany are single households. 2014. [dostęp 2016-01-05].
  104. ↑ Hegna K, Kristiansen HW, Moseng BU: Levekår og livskvalitet blant lesbiske kvinner og homofile menn. Norsk institutt for forskning om oppvekst, velferd og aldring, 1999. [dostęp 2017-02-07].
  105. ↑ Wiik KA, Seierstad A, Noack T: Divorce in Norwegian same-sex marriages 1993-2011. Statistics Norway, 2012. [dostęp 2014-12-16].
  106. ↑ Mizielińska J, Abramowicz M, Stasińska A: Rodziny z wyboru w Polsce. Życie rodzinne osób nieheteroseksualnych. Włodarczyk A (red.). Warszawa: Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk, 2014, s. 113–115. ISBN 978-83-939589-3-1. [dostęp 2017-02-07].
  107. ↑ Andersson G, Noack T. Legal Advances and Demographic Developments of Same-Sex Unions in Scandinavia. „Stockholm Research Reports in Demography”. 2, s. 1–19, 2010. [dostęp 2017-05-02].
  108. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and Households, 2001 to 2010. styczeń 2011. [dostęp 2018-02-01].
  109. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and Households, 2001 to 2011. styczeń 2012. [dostęp 2017-02-07].
  110. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and Households, 2012. listopad 2012. [dostęp 2017-02-07].
  111. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and Households, 2013. październik 2013. [dostęp 2017-02-07].
  112. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and Households, 2014. styczeń 2015. [dostęp 2017-02-07].
  113. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and Households, 2015. listopad 2015. [dostęp 2017-02-07].
  114. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and households in the UK: 2016. listopad 2016. [dostęp 2017-02-07].
  115. ↑ Office for National Statistics: Statistical Bulletin: Families and Households: 2017. listopad 2017. [dostęp 2017-11-10].
  116. ↑ Lelleri R, Prati G, Pietrantoni L. Omogenitorialita: I risultati di una ricerca italiana. „Difesa Sociale”. 4, s. 71–84, 2008. [dostęp 2015-02-25].
  117. ↑ Petruccelli I, Baiocco R, Ioverno S, Pistella J, D’Urso G. Famiglie possibili: uno studio sugli atteggiamenti verso la genitorialità di persone gay e lesbich. „Giornale Italiano di Psicologi”. 42 (4), s. 805–828, 2015. DOI: 10.1421/81943.
  118. ↑ Tomalski P: Nietypowe rodziny. O parach lesbijek i gejów oraz ich dzieciach z perspektywy teorii przywiązania. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 14–15. ISBN 978-83-235-0219-7.
  119. 1 2 Farr RH, Tasker F, Goldberg AE. Theory in Highly Cited Studies of Sexual Minority Parent Families: Variations and Implications. „Journal of Homosexuality”. 64 (9), s. 1143–1179, 2017. DOI: 10.1080/00918369.2016.1242336. PMID: 27672719.
  120. 1 2 3 4 5 6 7 8 Goldberg AE: Lesbian and Gay Parents and Their Children: Research on the Family Life Cycle. Washington, DC: American Psychological Association, 2010, s. 125–156. ISBN 978-1-4338-0536-3.
  121. 1 2 3 4 5 Goldberg AE: Lesbian and Gay Parents and Their Children: Research on the Family Life Cycle. Washington, DC: American Psychological Association, 2010, s. 177–188. ISBN 978-1-4338-0536-3.
  122. ↑ Tomalski P: Nietypowe rodziny. O parach lesbijek i gejów oraz ich dzieciach z perspektywy teorii przywiązania. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 65–66. ISBN 978-83-235-0219-7.
  123. 1 2 3 4 Carneiro FA, Tasker F, Salinas-Quiroz F, Leal I, Costa PA. Are the Fathers Alright? A Systematic and Critical Review of Studies on Gay and Bisexual Fatherhood. „Frontiers in Psychology”. 8, s. 1636, 2017. DOI: 10.3389/fpsyg.2017.01636. PMID: 28983272. PMCID: PMC5613122.
  124. 1 2 3 4 5 Tasker F. Lesbian Mothers, Gay Fathers, and Their Children: A Review. „Developmental and Behavioral Pediatrics”. 26 (3), s. 224–240, 2005. PMID: 15956875.
  125. 1 2 3 4 5 6 Goldberg AE, Gartrell NK: LGB-Parent Families: The Current State of the Research and Directions for the Future. W: Advances in Child Development and Behavior. Benson JB (red.). Amsterdam: Elsevier, 2014, s. 57–88. ISBN 978-0-12-800285-8.
  126. 1 2 3 4 5 6 7 8 Crowl A, Ahn S, Baker J. A Meta-Analysis of Developmental Outcomes for Children of Same-Sex and Heterosexual Parents. „Journal of GLBT Family Studies”. 4 (3), s. 385–407, 2008. DOI: 10.1080/15504280802177615. [dostęp 2018-06-23].
  127. ↑ Ross LE, Dobinson C: Where Is the “B” in LGBT Parenting? A Call for Research on Bisexual Parenting. W: LGBT-Parent Families: Innovations in Research and Implications for Practice. Goldberg AE, Allen KR (red.). New York: Springer, 2013, s. 87–103. ISBN 978-1-4614-4556-2.
  128. ↑ Downing JB: Transgender-Parent Families. W: LGBT-Parent Families: Innovations in Research and Implications for Practice. Goldberg AE, Allen KR (red.). New York: Springer, 2013, s. 105–115. ISBN 978-1-4614-4556-2.
  129. ↑ Allen KR, Demo DH. The Families of Lesbians and Gay Men: A New Frontier in Family Research. „Journal of Marriage and Family”. 57 (1), s. 111–127, 1995. DOI: 10.2307/353821.
  130. 1 2 van Eeden-Moorefield B, Few-Demo AL, Benson K, Bible J, Lummer S. A Content Analysis of LGBT Research in Top Family Journals 2000-2015. „Journal of Family Issues”. 39 (5), s. 1374–1395, 2018. DOI: 10.1177/0192513X17710284.
  131. ↑ Zrenchik K, Craft SM. The State of GLBT Family Research: An Opportunity to Critically Reflect. „Journal of GLBT Family Studies”. 12 (2), s. 138–159, 2016. DOI: 10.1080/1550428X.2015.1011817.
  132. ↑ World Association for Sexual Health: Position Statement: Co-Adoption of Children by Same Sex Couples. 2013. [dostęp 2014-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-19)].
  133. 1 2 De Wert G, et al. ESHRE Task Force on Ethics and Law 23: Medically Assisted Reproduction in Singles, Lesbian and Gay Couples, and Transsexual People. „Human Reproduction”. 29 (9), s. 1859–1865, 2014. DOI: 10.1093/humrep/deu183. PMID: 25052011.
  134. ↑ American Psychological Association: Sexual Orientation, Parents, & Children. 2004. [dostęp 2012-04-17].
    • American Psychological Association: Answers to Your Questions: For a Better Understanding of Sexual Orientation and Homosexuality. 2008. [dostęp 2012-04-17].
    • American Psychological Association: APA on Children Raised by Gay and Lesbian Parents. 2012. [dostęp 2015-02-17].
  135. 1 2 3 4 Brief of the American Psychological Association, et al. as Amici Curiae on the Merits in Support of Affirmance, Hollingsworth v. Perry, Supreme Court of the United States. 2013. [dostęp 2017-02-07].
    • Brief of the American Psychological Association, et al. as Amici Curiae on the Merits in Support of Affirmance, United States v. Windsor, Supreme Court of the United States. 2013. [dostęp 2017-02-07].
  136. 1 2 3 4 5 6 Brief of the American Psychological Association, et al. as Amici Curiae in Support of Petitioners, Obergefell v. Hodges, Supreme Court of the United States. 2015. [dostęp 2017-02-07].
  137. 1 2 Brief of Amicus Curiae American Sociological Association in Support of Respondent Kristin M. Perry and Respondent Edith Schlain Windsor, Hollingsworth v. Perry and United States v. Windsor, Supreme Court of the United States. 2013. [dostęp 2017-02-07].
  138. ↑ Brief of Amicus Curiae American Sociological Association in Support of Petitioners, Obergefell v. Hodges, Supreme Court of the United States. 2015. [dostęp 2017-02-07].
  139. ↑ American Psychoanalytic Association: Position Statement on Parenting. 2012. [dostęp 2014-12-16].
  140. 1 2 3 Brief Amicus Curiae Submitted in Support of Appellants by American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, et al., Ray v. Ohio, Supreme Court of Ohio. 2001. [dostęp 2015-04-13].
  141. ↑ American Academy of Child and Adolescent Psychiatry: Children with Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender Parents. [w:] Facts for Families [on-line]. 2013. [dostęp 2015-04-13].
  142. ↑ National Council on Family Relations: NCFR Board of Directors’ statement on child well-being, same-sex parenting, and marriage. 2015. [dostęp 2017-02-07].
  143. ↑ Psychologists for Social Responsibility: Statement in Support of Same-Sex Marriage. 2008. [dostęp 2019-03-16].
  144. ↑ Society for the Psychological Study of Social Issues: Adoption Among Same-Sex Couples. 2014. [dostęp 2017-02-07].
  145. ↑ Society for the Psychological Study of Social Issues: Psychological and Social Outcomes for Children of Same-Sex Parents. 2014. [dostęp 2017-02-07].
  146. ↑ Ethics Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Access to Fertility Treatment by Gays, Lesbians, and Unmarried Persons: A Committee Opinion. „Fertility and Sterility”. 100 (6), s. 1524–1527, 2013. DOI: 10.1016/j.fertnstert.2013.08.042. PMID: 24094420. [dostęp 2017-07-02].
  147. 1 2 Ethics Committee of the American Society for Reproductive Medicine. Access to Fertility Services by Transgender Persons: An Ethics Committee Opinion. „Fertility and Sterility”. 104 (5), s. 1111–1115, 2015. DOI: 10.1016/j.fertnstert.2015.08.021. PMID: 26363388. [dostęp 2017-07-02].
  148. ↑ Committee on Ethics. ACOG Committee Opinion No. 385: The Limits of Conscientious Refusal in Reproductive Medicine. „Obstetrics & Gynecology”. 110 (5), s. 1203–1208, 2007. DOI: 10.1097/01.AOG.0000291561.48203.27. PMID: 17978145. [dostęp 2014-12-16].
  149. ↑ Child Welfare League of America: Position Statement on Parenting of Children by Lesbian, Gay, and Bisexual Adults. 2005. [dostęp 2014-12-16].
  150. ↑ Brief of Amici Curiae American Anthropological Association, American Academy of Pediatrics, California, and Robert M. Galatzer-Levy, M.D., in Support of Respondents and Affirmance, Addressing California Proposition 8’s Stigmatizing Effects, Hollingsworth v. Perry, Supreme Court of the United States. 2013. [dostęp 2017-02-07].
  151. ↑ Canadian Psychological Association: Brief presented to the Legislative House of Commons Committee on Bill C38. 2005. [dostęp 2014-12-16].
  152. ↑ Canadian Psychological Association: Same Sex Marriage – 2006 Position Statement. [dostęp 2014-12-16].
  153. ↑ Canadian Fertility and Andrology Society, Counselling Special Interest Group: Assisted Human Reproduction Counselling Practice Guidelines. 2009. [dostęp 2015-04-13].
  154. ↑ Social and Sexual Issues Committee. Lesbian Health Guidelines. „Journal SOGC”. 22 (3), s. 202–205, 2000. DOI: 10.1016/S0849-5831(16)31477-X. [dostęp 2017-02-07].
  155. ↑ Royal College of Psychiatrists: Response to Equal Civil Marriage: A Consultation. 2012. [dostęp 2015-12-19].
  156. ↑ Australian Psychological Society: Quality of parenting – not sexuality of parents – key to children’s wellbeing. 2012. [dostęp 2015-12-19].
  157. ↑ Australian Medical Association: Position Statement: Sexual Diversity and Gender Identity. 2002. [dostęp 2017-10-15].
  158. ↑ Australian Medical Association: Position Statement: Marriage Equality. 2017. [dostęp 2017-10-15].
  159. ↑ Royal Australian College of General Practitioners: SG16 – Sex, sexuality, gender diversity and health contextual unit. [w:] Curriculum for Australian General Practice 2016 [on-line]. [dostęp 2017-12-17].
  160. ↑ Royal Australasian College of Physicians: RACP supports marriage equality for LGBTI Australians. 2017. [dostęp 2017-11-11].
  161. ↑ Neurodevelopmental and Behavioural Paediatric Society of Australasia: Children Are Not Harmed by Having Same-Sex Parents, Other Than by Societal Stigma. 2017. [dostęp 2019-03-16].
  162. ↑ New Zealand Psychological Society: Submission – (Definition of Marriage) Amendment Bill. 2012. [dostęp 2014-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-16)].
  163. ↑ Berufsverband Deutscher Psychologinnen und Psychologen: Stellungnahme zur Verhandlung des Bundesverfassungsgerichtes zum sukzessiven Adoptionsrecht gleichgeschlechtlicher Eltern. 2011. [dostęp 2017-02-07].
  164. ↑ Berufsverband Deutscher Psychologinnen und Psychologen: Stellungnahme zum Entwurf eines Gesetzes zur Umsetzung der Entscheidung des Bundesverfas-sungsgerichts zur Sukzessivadoption durch Lebenspartner. 2014. [dostęp 2017-02-07].
  165. ↑ Colegio Oficial de Psicólogos de Madrid: Adopción por parte de familias homoparentales. 2004. [dostęp 2015-04-13].
  166. ↑ Colegio Oficial de Psicólogos de Madrid: La homosexualidad no es un trastorno mental. 2005. [dostęp 2015-04-13].
  167. ↑ Federación Espanola de Sociedades de Sexología. Postura oficial de la Federación Espanola de Sociedades de Sexología (FESS) sobre el matrimonio y a adopción de parejas homosexuales. „Boletín Informativo”. 9 (2), s. 16–18, 2006. [dostęp 2015-12-19].
  168. ↑ Associazione Italiana di Psicologia: L’ammissibilita dell’adozione di minori da parte di una singola persona. 2011. [dostęp 2015-04-13].
  169. ↑ Associazione Italiana di Psicologia: Comunicato AIP sulle dichiarazioni del Ministro Lorenzin in tema di adozioni. 2014. [dostęp 2015-04-13].
  170. ↑ Consiglio Nazionale dell’Ordine degli Psicologi: Infanzia, Ordine degli Psicologi alla Lorenzin: „Tutelare famiglie omogenitoriali senza pregiudizi ideologici”. 2014. [dostęp 2015-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
  171. ↑ Sveriges Psykologförbund: Förbundet svarar om adoption. 2013. [dostęp 2016-01-05].
  172. ↑ Ordem dos Psicólogos Portugueses: Relatório de Evidência Científica Psicológica sobre Relações Familiares e Desenvolvimento Infantil nas Famílias Homoparentais. 2013. [dostęp 2016-01-05].
  173. ↑ Sociedade Portuguesa de Sexologia Clínica: Proposta de Lei da Co-adopção. 2013. [dostęp 2016-01-05].
  174. ↑ Psychological Society of Ireland: Psychological Society of Ireland President warns of the detrimental emotional consequences the Marriage Equality Debate may have. 2015. [dostęp 2015-04-13].
  175. ↑ Psychological Society of Ireland: Guidelines for Good Practice with Lesbian, Gay and Bisexual Clients. 2015. [dostęp 2017-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-16)].
  176. ↑ Magyar Pszichológiai Társaság: A Magyar Pszichológiai Társaság LMBTQ szekciójának állásfoglalása az utóbbi hetek közéleti történései, közszereplői nyilatkozatai kapcsán. 2018. [dostęp 2019-07-06].
  177. ↑ Psychological Society of South Africa: An Open Statement from the Psychological Society of South Africa to the People and Leaders of Uganda Concerning The Anti-Homosexuality Bill 2009. 2010-02-23. [dostęp 2016-04-21].
  178. ↑ South African Society of Psychiatrists: Press Statement on Homosexuality. 2005. [dostęp 2017-02-07].
  179. ↑ Academy of Science of South Africa: Diversity in Human Sexuality: Implications for Policy in Africa. Pretoria: Academy of Science of South Africa, 2015, s. 47–48. ISBN 978-0-9922286-9-9. [dostęp 2015-12-23].
  180. ↑ Conselho Federal de Psicologia: Adoção: um Direito de Todos e Todas. 2008. [dostęp 2017-11-11].
  181. ↑ Colegio Colombiano de Psicólogos, Instituto Colombiano de Bienestar Familiar: Efectos de la Adopción Homoparental sobre el Desarrollo Integral del Niño, Niña o Adolescente en Colombia. 2014. [dostęp 2016-01-29].
  182. ↑ Colegio Colombiano de Psicólogos: Efectos de la Adopción Homoparental sobre el Desarrollo Integral del Niño, Niña o Adolescente en Colombia – Versión II. 2016. [dostęp 2017-02-07].
  183. ↑ Asociación Colombiana de Psiquiatría: Comunicado ACP 16 de febrero de 2015. 2015. [dostęp 2016-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-03)].
  184. ↑ Colegio de Psicólogos de Chile: Posición del Colegio de Psicólogos de Chile A.G. acerca de la homoparentalidad y lesbomaternidad. 2016. [dostęp 2017-02-07].
  185. ↑ Israel Psychological Association: Position Statement on Adoption by Same-Sex Couples. 2017. [dostęp 2017-11-11].
  186. 1 2 3 Israeli Medical Association, Israel Psychiatric Association, Israel Child and Adolescent Psychiatric Association: Position Statement on Adoption of Children by LGBT Couples in the State of Israel. 2017. [dostęp 2017-11-11].
  187. 1 2 3 4 5 6 7 Herek GM. Legal Recognition of Same-Sex Relationships in the United States: A Social Science Perspective. „American Psychologist”. 61 (6), s. 607–621, 2006. DOI: 10.1037/0003-066X.61.6.607. PMID: 16953748. [dostęp 2017-12-17].
  188. 1 2 3 Tomalski P: Nietypowe rodziny. O parach lesbijek i gejów oraz ich dzieciach z perspektywy teorii przywiązania. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, s. 73–76. ISBN 978-83-235-0219-7.
  189. 1 2 Schumm WR. Comparative Relationship Stability of Lesbian Mother and Heterosexual Mother Families: A Review of Evidence. „Marriage & Family Review”. 46 (8), s. 499–509, 2010. DOI: 10.1080/01494929.2010.543030.
  190. ↑ Goldberg AE: Lesbian and Gay Parents and Their Children: Research on the Family Life Cycle. Washington, DC: American Psychological Association, 2010, s. 114–117. ISBN 978-1-4338-0536-3.
  191. ↑ Goldberg AE: Lesbian and Gay Parents and Their Children: Research on the Family Life Cycle. Washington, DC: American Psychological Association, 2010, s. 50. ISBN 978-1-4338-0536-3.
  192. 1 2 3 De Roo C, Tilleman K, T’Sjoen G, De Sutter P. Fertility Options in Transgender People. „International Review of Psychiatry”. 28 (1), s. 112–119, 2016. DOI: 10.3109/09540261.2015.1084275. PMID: 26835612.
  193. ↑ Farr RH, Patterson CJ: Lesbian and Gay Adoptive Parents and Their Children. W: LGBT-Parent Families: Innovations in Research and Implications for Practice. Goldberg AE, Allen KR (red.). New York: Springer, 2013, s. 39–55. ISBN 978-1-4614-4556-2.
  194. 1 2 Webster CR Jr., Telingator CJ. Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Families. „Pediatric Clinics of North America”. 63 (6), s. 1107–1119, 2016. DOI: 10.1016/j.pcl.2016.07.010. PMID: 27865336.
  195. ↑ Miller BG, Kors S, Macfie J. No Differences? Meta-Analytic Comparisons of Psychological Adjustment in Children of Gay Fathers and Heterosexual Parents. „Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity”. 4 (1), s. 14–22, 2017. DOI: 10.1037/sgd0000203.
  196. 1 2 3 Bos HM, van Balen F, van den Boom DC. Lesbian Families and Family Functioning: An Overview. „Patient Education and Counseling”. 59 (3), s. 263–275, 2005. DOI: 10.1016/j.pec.2004.10.006. PMID: 16326265. [dostęp 2017-02-07].
  197. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Golombok S: Modern Families: Parents and Children in New Family Forms. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2015, s. 32–69. ISBN 978-1-107-05558-2.
  198. 1 2 3 4 5 Marks L. Same-Sex Parenting and Children’s Outcomes: A Closer Examination of the American Psychological Association’s Brief on Lesbian and Gay Parenting. „Social Science Research”. 41 (4), s. 735–751, 2012. DOI: 10.1016/j.ssresearch.2012.03.006. PMID: 23017844. [dostęp 2019-03-16].
  199. 1 2 3 4 5 6 Allen D. More Heat Than Light: A Critical Assessment of the Same-Sex Parenting Literature, 1995–2013. „Marriage & Family Review”. 51 (2), s. 154–182, 2015. DOI: 10.1080/01494929.2015.1033317.
  200. 1 2 3 4 5 6 7 8 Schumm WR. A Review and Critique of Research on Same-Sex Parenting and Adoption. „Psychological Reports”. 119 (3), s. 641–760, 2016. DOI: 10.1177/0033294116665594. PMID: 27620690.
  201. 1 2 3 4 5 6 Schumm WR. Navigating Treacherous Waters–One Researcher’s 40 Years of Experience with Controversial Scientific Research. „Comprehensive Psychology”. 4, s. 1–40, 2015. DOI: 10.2466/17.CP.4.24.
  202. 1 2 3 Redding RE. Politicized Science. „Society”. 50 (5), s. 439–446, 2013. DOI: 10.1007/s12115-013-9686-5.
  203. 1 2 3 4 5 Redding RE: Sociopolitical Diversity in Psychology: The Case for Pluralism. W: Destructive Trends in Mental Health: The Well-Intentioned Path to Harm. Wright RH, Cummings NA (red.). New York: Routledge, 2005, s. 303–324. ISBN 978-0-415-95086-2.
  204. 1 2 Kelly RF, Ramsey SH. Standards for Social Science Amicus Briefs in Family and Child Law Cases. „Journal of Gender, Race & Justice”. 13, s. 81–103, 2009. [dostęp 2018-04-07].
  205. 1 2 Ball CA: The Right to Be Parents: LGBT Families and the Transformation of Parenthood. New York: New York University Press, 2012, s. 50. ISBN 978-0-8147-3930-3.
  206. ↑ Expert Affidavit of Michael Lamb, Ph.D., Windsor v. United States, United States District Court for the Southern District of New York. 2011. [dostęp 2018-04-24].
  207. ↑ Expert Declaration of Megan Fulcher in Support of Plaintiffs’ Motion for Declaratory Judgment and Permanent Injunction, Obergefell v. Wymyslo, United States District Court for the Southern District of Ohio. 2013. [dostęp 2018-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-25)].
  208. 1 2 Majka-Rostek D. Zjawisko homoseksualnego rodzicielstwa jako wyzwanie wobec norm społecznych. „Normy, Dewiacje i Kontrola Społeczna”. 15, s. 115–127, 2014. [dostęp 2018-03-18].
  209. ↑ Falk PJ: The Gap between Psychosocial Assumptions and Empirical Research in Lesbian-Mother Child Custody Cases. W: Redefining Families: Implications for Children’s Development. Gottfried AE, Gottfried AW (red.). New York: Plenum Press, 1994, s. 131–156. ISBN 978-0-306-44559-0.
  210. ↑ Clarke V. What About the Children? Arguments Against Lesbian and Gay Parenting. „Women’s Studies International Forum”. 24 (5), s. 550–570, 2001. DOI: 10.1016/S0277-5395(01)00193-5. [dostęp 2018-03-18].
  211. 1 2 Powell B, Bolzendahl C, Geist C, Steelman LC: Counted Out: Same-Sex Relations and Americans’ Definitions of Family. New York: Russell Sage Foundation, 2010, s. 29–30. ISBN 978-0-87154-688-3.
  212. ↑ Powell B. Changing Counts, Counting Change: Toward a More Inclusive Definition of Family. „Journal of the Indiana Academy of the Social Sciences”. 17 (1), s. 1–15, 2017. [dostęp 2018-04-07].
  213. ↑ Becker AB, Todd ME. A New American Family? Public Opinion toward Family Status and Perceptions of the Challenges Faced by Children of Same-Sex Parents. „Journal of GLBT Family Studies”. 9 (5), s. 425–448, 2013. DOI: 10.1080/1550428X.2013.822841.
  214. ↑ CBOS: Potrzeby prokreacyjne oraz preferowany i realizowany model rodziny. marzec 2006. [dostęp 2015-02-17].
  215. ↑ CBOS: Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie. marzec 2013. [dostęp 2015-02-17].
  216. ↑ CBOS: Rodzina – jej znaczenie i rozumienie. luty 2019. [dostęp 2019-09-23].
  217. ↑ Ifop: La position des Français sur les questions d’homoparentalité. 2014-10-03. [dostęp 2017-07-01].
  218. ↑ Ifop: Les Français, l’homoparentalité et la question des droits des homosexuels dans la campagne présidentielle. 2016-09-08. [dostęp 2017-07-01].
  219. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Ipsos: Same-Sex Marriage: Respondents in 15 Countries Assess Their Views on Same-Sex Marriage. czerwiec 2014. [dostęp 2017-07-01].
  220. 1 2 YouGov: Most Americans support gay couples adopting children. 2018-06-26. [dostęp 2019-06-12].
  221. 1 2 BVA: Les Français et la parentalité – Baromètre d’opinion de la DREES. 2019-04-23. [dostęp 2019-07-03].
  222. ↑ YouGov: Homo-Ehe: Mehrheit der Deutschen für gleichgeschlechtliche Heirat. 2017-06-23. [dostęp 2017-07-01].
  223. 1 2 Yanko A: Poll finds 60% of Israelis support same-sex adoptions. ynetnews.com, 2017-08-12. [dostęp 2017-10-01].
  224. 1 2 3 4 5 6 Simmons K, Silver L, Johnson C, Taylor K, Wike R: In Western Europe, Populist Parties Tap Anti-Establishment Frustration but Have Little Appeal Across Ideological Divide. Pew Research Center, lipiec 2018. [dostęp 2018-08-20].
  225. ↑ Tamedia: Tamedia Themenumfrage 2017. grudzień 2017. [dostęp 2018-03-04].
  226. ↑ O’Brien C: Family Values: 54% would be willing to help a relative die. irishtimes.com, 2015-03-24. [dostęp 2016-01-14].
  227. ↑ IMAS: Strittige Themen – Mehrheitsmeinung vs. Polarisierung. lipiec 2015. [dostęp 2017-07-02].
  228. ↑ Majority in Luxembourg supports gay marriage. wort.lu, 2013-05-10. [dostęp 2014-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-30)].
  229. ↑ YouGov: YouGov / EMEA Survey Results. styczeń 2013. [dostęp 2014-12-16].
  230. ↑ Silva M: Portugueses querem referendo sobre coadoção. sapo.pt, 2014-02-14. [dostęp 2016-01-14].
  231. ↑ Same sex marriage gains popularity: survey. finlandtimes.fi, 2014-03-14. [dostęp 2016-01-18].
  232. ↑ CVVM: Postoje veřejnosti k právům homosexuálů – květen 2019. 2019-06-07. [dostęp 2019-06-30].
  233. ↑ Slovaks are most tolerant of sexual education question. spectator.sme.sk, 2015-02-03. [dostęp 2016-01-18].
  234. ↑ Eurispes: Eurispes Rapporto Italia 2019 – I risultati. 2019-01-31. [dostęp 2019-03-16].
  235. ↑ Večina podpira istospolne poroke, do posvojitev je zadržana. rtvslo.si, 2015-02-16. [dostęp 2016-01-14].
  236. ↑ Κωστοπούλου M: Υπέρ του συμφώνου συμβίωσης, αλλά κατά της υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια. avgi.gr, 2016-02-09. [dostęp 2017-02-07].
  237. ↑ Debono J: Majority favour ‘civil unions’ but not gay adoption. maltatoday.com, 2013-11-18. [dostęp 2014-12-16].
  238. ↑ Nizinkiewicz J, Krzyżak T: Sondaż: Adopcja dzieci nie dla gejów i lesbijek, śluby też wykluczone. rp.pl, 2019-07-29. [dostęp 2019-08-02].
  239. ↑ ФОМ: Отношение к сексменьшинствам. 2019-06-13. [dostęp 2019-06-30].
  240. ↑ Mayoría de mexicanos apoya legalizar matrimonios gay: encuesta. sipse.com, 2016-05-24. [dostęp 2017-03-01].
  241. ↑ Universidad Abierta Interamericana: Conocimiento de la Ley de Adopción argentina, decisión de adoptar, adopción por parte de familias homoparentales. czerwiec 2018. [dostęp 2019-07-03].
  242. ↑ Ipsos. El deterioro del Congreso y la caída en las expectativas. „Opinión Data”. 172 (13), s. 1–7, 2013-10-21. [dostęp 2017-07-02].
  243. ↑ Plaza Pública: Encuesta: Estudio N° 293. 2019-08-26. [dostęp 2019-09-23].
  244. ↑ Datafolha: Perfil e opinião dos evangélicos no Brasil – total da amostra. grudzień 2016. [dostęp 2019-03-16].
  245. ↑ Encuesta: bolivianos se oponen al aborto y al matrimonio gay. eju.tv, 2015-05-21. [dostęp 2017-03-01].
  246. ↑ Gallup Colombia: Gallup Poll – #130 Colombia Mayo 2019. 2019-05-17. [dostęp 2019-06-30].
  247. ↑ Avaliku arvamuse uuring LGBT teemadel. Eesti Inimõiguste Keskus, 2017. [dostęp 2018-04-24].
  248. ↑ Rezultatele sondajelor de opinie realizate de „Coaliţia pentru Familie!”. magazincritic.ro, 2017-10-23. [dostęp 2018-05-29].
  249. ↑ Tham YC: More Singaporeans accepting of gay rights, pre-marital sex: Survey. tnp.sg, 2019-05-03. [dostęp 2019-05-09].
  250. ↑ Carroll A: State-Sponsored Homophobia: A World Survey of Laws: Criminalisation, Protection and Recognition of Same-Sex Love. International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association, maj 2016. [dostęp 2019-04-15].
  251. ↑ Ley Foral 6/2000, de 3 de julio, para la igualdad jurídica de las parejas estables. LexNavarra, 2000-07-07. [dostęp 2016-12-16].
  252. ↑ Merin Y: Equality for Same-Sex Couples: The Legal Recognition of Gay Partnerships in Europe and the United States. Chicago: University of Chicago Press, 2002, s. 154. ISBN 978-0-226-52032-2.
  253. ↑ Lov om ændring af lov for Færøerne om rettens pleje. „Lovtidende A”. 428, s. 1, 2017-05-04. [dostęp 2017-10-01].
  254. ↑ Falkland Islands Legislative Assembly passes Marriage Bill. Falkland Islands Government, 2017-05-01. [dostęp 2017-10-01].
    • The Same-Sex Marriage (Guernsey) Law, 2016 (Commencement) Ordinance, 2017. Guernsey Legal Resources, 2017-04-26. [dostęp 2017-10-01].
    • The Same-Sex Marriage (Consequential and Miscellaneous Amendments and Contrary Provisions) (Guernsey) Ordinance, 2017. Guernsey Legal Resources, 2017-04-26. [dostęp 2018-06-23].
    • Marriage (Ascension) (Commencement) Order, 2016. Ascension Island Government, 2016-12-23. [dostęp 2017-10-01].
  255. ↑ Marriages (Tristan da Cunha) Ordinance, 2017. „St. Helena Government Gazette”. XLXXVI (57), s. 1, 2017-08-04. [dostęp 2017-10-01].
    • Marriage Ordinance, 2017. St Helena Government, 2017-12-20. [dostęp 2018-03-03].
    • The Same-Sex Marriage (Alderney) Law, 2017 (Commencement) Ordinance, 2018. States of Alderney, 2018-06-13. [dostęp 2018-06-23].
    • The Same-Sex Marriage (Consequential and Miscellaneous Amendments and Contrary Provisions) (Alderney) Ordinance, 2018. States of Alderney, 2018-06-13. [dostęp 2018-06-23].
  256. ↑ Suprema Corte de Justicia de la Nación: Acción de inconstitucionalidad 32/2016. 2017-07-11. [dostęp 2017-10-01].
    • Suprema Corte de Justicia de la Nación: Acción de inconstitucionalidad 29/2016. 2017-08-01. [dostęp 2017-10-01].
    • Reconocimiento de Matrimonio Civil Igualitario en Baja California, Aleccionadora Contribución a la Diversidad: SNDS-PRD. Secretaría Nacional de Diversidad Sexual del Partido de la Revolución Democrática, 2017-11-04. [dostęp 2020-03-13].
    • Suprema Corte de Justicia de la Nación: Acción de inconstitucionalidad 40/2018. 2019-04-02. [dostęp 2019-05-09].
    • Decreto 0168. „Periódico Oficial del Gobierno del Estado Plan de San Luis”. 102 (1), s. 1–3, 2019-05-20. [dostęp 2019-05-23].
    • Decreto Número 189. „Periódico Oficial del Estado de Hidalgo”. 152 (23), s. 13–17, 2019-06-10. [dostęp 2019-06-12].
  257. ↑ Odziv ministrstva v zvezi z odločbo o posvojitvi biološkega otroka istospolne partnerice. Ministrstvo za delo, družino, socialne zadeve in enake možnosti, 2011-07-19. [dostęp 2016-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)].
  258. ↑ Zakon o životnom partnerstvu osoba istog spola. „Narodne novine”. 92, s. 1836, 2014-07-28. [dostęp 2017-10-01].
  259. ↑ Registered Partnership Act. Riigi Teataja, 2014-10-16. [dostęp 2016-10-02].
  260. ↑ Corte Suprema di Cassazione: Sentenza n. 12962/2016. 2016-06-22. [dostęp 2017-07-02].
  261. ↑ Schweizerisches Zivilgesetzbuch (Adoption). „Amtliche Sammlung”. 63, s. 3699–3708, 2017-07-18. [dostęp 2017-11-10].
  262. ↑ LEGGE 20 novembre 2018 n.147 – Regolamentazione delle unioni civili. Consiglio Grande e Generale, 2018-11-20. [dostęp 2019-04-15].
  263. ↑ 立法院三讀通過「司法院釋字第七四八號解釋施行法草案」，保障權益、尊重差異. Ministry of Justice, 2019-05-17. [dostęp 2019-05-23].
    • 制定司法院釋字第七四八號解釋施行法. Office of the President, Republic of China (Taiwan), 2019-05-22. [dostęp 2019-05-23].
  264. ↑ Johnson P. Adoption, Homosexuality and the European Convention on Human Rights: Gas and Dubois v France. „The Modern Law Review”. 75 (6), s. 1136–1149, 2012. DOI: 10.1111/j.1468-2230.2012.00939.x. JSTOR: 23362509.
  265. ↑ Sexual orientation issues. European Court of Human Rights. [dostęp 2017-11-10].
  266. ↑ Nick Duffy: 1 in 8 adoptions in England are by same-sex couples. 2018-11-16. [dostęp 2021-01-03].
  267. 1 2 3 Everett BG, Apatira OO, McCabe K: Changing Times: How Is Same-Sex Relationship Equality Impacting the Fertility Care Landscape?. W: Fertility and Assisted Reproductive Technology (ART): Theory, Research, Policy and Practice for Health Care Practitioners. Stevenson EL, Hershberger PE (red.). New York: Springer, 2016, s. 245–256. ISBN 978-0-8261-7253-2.
  268. ↑ Simonstein F: Artificial Reproductive Technologies and the Advent of the Artificial Womb. W: Reprogen-Ethics and the Future of Gender. Simonstein F (red.). New York: Springer, 2009, s. 177–186. ISBN 978-90-481-2474-9.
  269. ↑ Sagi I, Bar S, Benvenisty N. Mice from Same-Sex Parents: CRISPRing Out the Barriers for Unisexual Reproduction. „Cell Stem Cell”. 23 (5), s. 625–627, 2018. DOI: 10.1016/j.stem.2018.10.012. PMID: 30388415.
  270. ↑ Smajdor A, Cutas D. Will Artificial Gametes End Infertility?. „Health Care Analysis”. 23 (2), s. 134–147, 2015. DOI: 10.1007/s10728-013-0268-x. PMID: 24293033. [dostęp 2019-07-28].
  271. 1 2 Li ZK, et al. Generation of Bimaternal and Bipaternal Mice from Hypomethylated Haploid ESCs with Imprinting Region Deletions. „Cell Stem Cell”. 23 (5), s. 665–676, 2018. DOI: 10.1016/j.stem.2018.09.004. PMID: 30318303. [dostęp 2019-07-28].
  272. ↑ Kono T, et al. Birth of Parthenogenetic Mice That Can Develop to Adulthood. „Nature”. 428 (6985), s. 860–864, 2004. DOI: 10.1038/nature02402. PMID: 15103378. [dostęp 2019-07-28].
  273. ↑ Deng JM, et al. Generation of Viable Male and Female Mice from Two Fathers. „Biology of Reproduction”. 84 (3), s. 613–638, 2011. DOI: 10.1095/biolreprod.110.088831. PMID: 21148107. PMCID: PMC3043133.
  274. ↑ Hendriks S, Dancet EA, van Pelt AM, Hamer G, Repping S. Artificial Gametes: A Systematic Review of Biological Progress Towards Clinical Application. „Human Reproduction Update”. 21 (3), s. 285–296, 2015. DOI: 10.1093/humupd/dmv001. PMID: 25609401.
  275. ↑ Moreno I, Míguez-Forjan JM, Simón C. Artificial Gametes from Stem Cells. „Clinical and Experimental Reproductive Medicine”. 42 (2), s. 33–44, 2015. DOI: 10.5653/cerm.2015.42.2.33. PMID: 26161331. PMCID: PMC4496429.
  276. 1 2 Suter SM. In Vitro Gametogenesis: Just Another Way to Have a Baby?. „Journal of Law and the Biosciences”. 3 (1), s. 87–119, 2016. DOI: 10.1093/jlb/lsv057. PMID: 27774234. PMCID: PMC5033438.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.