Robinia
Ilustracja
Robinia akacjowa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

robinia

Nazwa systematyczna
Robinia L.
Sp. Pl. 722. 1753
Typ nomenklatoryczny

Robinia pseudoacacia L.[3]

Synonimy
  • Pseudacacia Moench
  • Pseudo-acacia Duhamel[4]

Robinia, grochodrzew (Robinia L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych. Obejmuje cztery gatunki drzew i krzewów[4][5]. Wszystkie występują w Ameryce Północnej – w Appalachach oraz południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych oraz północno-zachodniej Meksyku[6]. Rosną w górskich lasach w Appalachach oraz w okresowo suchych lasach i zaroślach, często na terenach skalistych i nad rzekami w południowej części Stanów Zjednoczonych i w Meksyku[6].

Różne gatunki, ale głównie robinia akacjowa R. pseudoacacia, są rozpowszechnione w uprawie jako ozdobne. Gatunek ten jest inwazyjny w wielu częściach świata[5][6]. W Polsce, poza powszechnie spotykaną i inwazyjną robinią akacjową, rzadziej uprawiane są także inne gatunki, a jako zdziczałe zarejestrowane zostały także robinia szczeciniasta R. hispida i robinia pośrednia R. × ambigua[7][8].

Poza walorami ozdobnymi robinie sadzone są dla stabilizacji i wzbogacenia gleb, jako rośliny miododajne, w przypadku robinii akacjowej także dla drewna używanego jako konstrukcyjne i opałowe, dla jadalnych kwiatów i nasion, wykorzystania leczniczego, dla włókien (pozyskiwanych z kory), olejków eterycznych i barwników[6].

Nazwa rodzajowa upamiętnia ogrodników francuskiego króla Henryka IV – Jeana Robina (1550–1629) i jego syna Vespasiana (1579–1662)[6].

Morfologia

Robinia szczeciniasta
Pokrój
W przypadku robinii akacjowej – drzewa o wysokości zwykle do 25 m[9], o nieregularnym, masywnym pokroju, z grubą, głęboko spękaną korą[8]. W przypadku pozostałych gatunków krzewy i niewielkie drzewa o płytkiej korze[8]. Na pędach u nasady liści często występują pary cierni[9]. Często tworzą odrosty korzeniowe[8]. Różne części roślin poza koronami kwiatów bywają ogruczolone (cecha zmienna u różnych gatunków)[9].
Liście
Skrętoległe, sezonowe, nieparzystopierzasto złożone. Listki w liczbie od 5 do 25 naprzeciwległe lub skrętoległe[9].
Kwiaty
Zebrane w zwisające grona wyrastające w kątach liści. Kwiaty motylkowe, pachnące, białe, różowe lub purpurowe. Kielich u nasady dzwonkowaty, z 5 nierównymi ząbkami. Pręcików 10, z czego 9 ma nitki zrośnięte, jeden jest wolny. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą liczne zalążki[9].
Owoce
Spłaszczone strąki, często szczeciniaste[9], o długości poniżej 10 cm[10].

Systematyka

Rodzaj do lat 80. XX wieku dzielony był na ok. 20 gatunków, ale wówczas ich liczba została zweryfikowana – większość z nich uznana została za wynik zmienności wewnątrzgatunkowej, znacznej zwłaszcza w przypadku robinii szczeciniastej R. hispida[8].

Pozycja systematyczna

Rodzaj zaliczany jest do plemienia Robinieae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[11]. Jako najbliżej spokrewniony rodzaj wskazywany jest Poissonia[6][4]. Inne rodzaje tworzące tzw. grupę Robinia to: Olneya, Coursetia, Peteria, Genistidium i Sphinctospermum[4].

Wykaz gatunków i mieszańców[4][7]
  • Robinia × ambigua Poir. – robinia pośrednia
  • Robinia hispida L. – robinia szczeciniasta
  • Robinia × holdtii Beissn.
  • Robinia × margaretiae Ashe
  • Robinia neomexicana A.Gray – robinia nowomeksykańska
  • Robinia pseudoacacia L. – robinia akacjowa, r. grochodrzew
  • Robinia viscosa Michx. ex Vent. – robinia lepka

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
  4. 1 2 3 4 5 Robinia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-12].
  5. 1 2 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 799, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. 1 2 3 4 5 6 G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 470. ISBN 978-1-900347-80-8.
  7. 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 148, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 3 4 5 Jerzy Zieliński, Grzegorz Biel, Władysław Danielewicz, Dominik Tomaszewski, Magdalena Gawlak. Różowokwiatowe robinie (Robinia L., Fabaceae) dziczejące w Polsce. „Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego”. 63, s. 9–33, 2015.
  9. 1 2 3 4 5 6 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 287. ISBN 0-333-73003-8.
  10. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  11. ↑ Genus Robinia L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2022-01-12]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.