Rebelia Cao Qina, która miała miejsce w Pekinie, zagroziła bramom Miasta Cesarskiego, w którego centrum znajdowała się rezydencja cesarska Zakazane Miasto (widoczne na zdjęciu).

Rebelia Cao Qina była trwającą jeden dzień próbą zamachu stanu, która miała miejsce w Pekinie 7 sierpnia 1461 roku, za panowania dynastii Ming. Została przeprowadzona przez chińskiego dowódcę Cao Qina (chiń. upr. 曹钦; chiń. trad. 曹欽; pinyin Cáo Qīn; zm. 1461) i jego żołnierzy pochodzenia mongolskiego i chińskiego, przeciwko cesarzowi Zhu Qizhenowi. Zamach stanu został zaaranżowany przez Cao Qina i jego oficerów z powodu obaw, że będą kolejnym celem czystki. Cesarz Zhu Qizhen kolejno eliminował tych, którzy pomogli mu odzyskać koronę cesarską z rąk jego przyrodniego brata cesarza Jingtai, który wcześniej objął po nim tron w 1449 po katastrofie Tumu[1]. Zamach stanu zakończył się niepowodzeniem, trzech braci Cao Qina zginęło podczas walk, a sam Cao Qin popełnił samobójstwo podczas obrony ostatniego punktu oporu spiskowców, aby nie dostać się w ręce wojsk wiernych cesarzowi. Rebelia stanowiła apogeum sporu w kwestii służby Mongołów w wojsku cesarskim. Chińscy urzędnicy często wynagradzali swoich mongolskich podwładnych za zasługi wojskowe, a jednocześnie lokowali ich jednostki i rodziny z dala od stolicy.

Tło rebelii

Cesarz Zhu Qizhen (1435-49 i 1457-64); został wzięty do niewoli przez Mongołów po bitwie pod Tumu, uwolniony rok później w 1450, umieszczony w areszcie domowym przez swojego przyrodniego brata cesarza Jingtai, po zamachu stanu w 1457 został ponownie cesarzem.

Podczas panowania dynastii Ming (1368–1644), Mongołów rekrutowano do służby w wojsku cesarskim zarówno spośród jeńców wojennych, jak i ochotników, którzy dobrowolnie zaciągali się do wojska i osiedlali w Chinach[2]. Inni emigrowali ze swojej ojczyzny z powodu klęsk żywiołowych, takich jak susze, szukając schronienia w Chinach, gdzie rodziny mongolskie mogły znaleźć pożywienie i gościnę[3]. Niektórzy Mongołowie stawali się wybitnymi dowódcami wojskowymi, otrzymywali tytułu szlacheckie, a nawet zostawali ministrami w administracji cesarskiej[2]. Ci Mongołowie przejmowali obyczaje chińskie i stawali się członkami elit obu stolic (Pekinu i Nankinu), podczas gdy ich synowie studiowali chińskie teksty klasyczne i brali udział w egzaminach urzędniczych[4]. Niemniej jednak Mongołowie w cesarstwie Ming byli często traktowani z podejrzliwością przez chińskie władze. Mongołowie o niższym statusie społecznym byli często oskarżani przez chińskich urzędników o skłonność do przemocy i bandytyzm oraz o trudnienie się żebractwem, a nawet prostytucją[4]. Chińscy urzędnicy często korzystali z pretekstu kampanii wojennych, aby przenieść i rozproszyć mongolskie wojska i ich rodziny, tak aby nie koncentrowały się w północnych Chinach (które sąsiadowały z terenem Mongolii)[5]. Wu Tingyun twierdzi, że po katastrofie Tumu w 1449 nastąpiła znacząca zmiana w polityce władz chińskich w stosunku do Mongołów; o ile wcześniej władze chińskie aktywnie zachęcały Mongołów do osiedlania się na terytorium Chin, to po katastrofie Tumu ledwo tolerowały już osiadłych w Chinach[6][7].

20 lipca 1461 roku, po tym jak Mongołowie ze stepów w czerwcu rozpoczęli rajd na terytorium chińskie wzdłuż północnych brzegów Żółtej Rzeki, minister wojny Ma Ang (马昂; 1399–1476) i generał Sun Tang (孙镗; zm. 1471) zostali postawieni na czele 15-tysięcznej armii, mającej wzmocnić obronę Shaanxi[8]. Historyk David M. Robinson twierdzi, że "te działania musiały mieć źródło w podejrzliwości wobec Mongołów żyjących w północnych Chinach, co z drugiej strony wywoływało niepokój wśród tych Mongołów. Jednak, nie było bezpośredniego związku pomiędzy decyzją Mongołów mieszkająch w Chinach o wzięciu udziału w zamachu stanu a działalnością na północnym zachodzie Mongołów ze stepów."[9].

Przeddzień rebelii

6 sierpnia 1461 roku, cesarz Zhu Qizhen wydał edykt wzywający dostojników i generałów do lojalności wobec tronu; Cao Qin odebrał to jako zaowalowaną groźbę wobec siebie, po tym jak zamordował swojego wspólnika z Gwardii Cesarskiej, aby ukryć nielegalne transakcje zagraniczne[10]. Działał on jako prywatny agent handlowy Cao Qina, jednak gdy sprawy wyszły na jaw, zmusił żonę wspólnika do powiadomienia władz, że jej mąż oszalał i uciekł[10]. Lu Gao (逯杲; zm. 1461), dowódca Gwardii Cesarskiej nakazał, za zgodą cesarza, aresztować zaginionego, co spowodowało, że Cao Qin kazał zabić go, zanim wpadnie w ręce władz[10].

Generał Shi Heng (石亨; zm. 1459), jeden z przywódców spiskowców, którzy przywrócili na tron cesarza Zhu Qizhena, zmarł śmiercią głodową w więzieniu po podobnym edykcie cesarskim; jego syn Shi Biao (石彪) został stracony w 1460[11]. Cao Qin nie miał szans na uniknięcie podobnego losu[12]. Mongołowie, którymi dowodził Cao Qin, byli weteranami wojen na pograniczu chińsko-birmańskim w latach czterdziestych XV wieku, gdzie dowodził nimi eunuch Cao Jixiang (曹吉祥), którego był adoptowanym synem[13][14]. Mógł on liczyć na lojalność swoich oficerów również z tego powodu, że tysiące oficerów zostało zdegradowanych w 1457, za pomoc we wstąpieniu na tron cesarza Jingtai[11]. Robinson stwierdza, że "Mongolscy oficerowie niewątpliwie spodziewali się, że jeżeli Cao Qin zostanie ukarany, oni wkrótce będą następni."[11].

Cao Qin, albo planował zabić Ma Anga i Sun Tanga, gdy będą opuszczać stolicę rankiem 7 sierpnia prowadząc 15-tysięczną armię do Shaanxi, albo po prostu chciał wykorzystać ich nieobecność[15]. Spiskowcy zamierzali umieścić na tronie wybranego przez siebie potomka cesarza Zhu Qizhena, a jego samego zdegradować do rangi "cesarza w stanie spoczynku" (Taishang Huangdi, 太上皇帝), czyli rangi, którą nosił w czasie aresztu domowego w latach 1450-57, w czasie panowania cesarza Jingtai[13].

Śmierć Lu Gao i petycja Li Xiana

Ogromne kamienne bloki z drogi cesarskiej zostały wyrwane z podłoża, aby mogły być wykorzystane do zablokowania bram Zakazanego Miasta, takich jak widoczna na zdjęciu Brama Południkowa[16].

W nocy z 6 na 7 sierpnia Cao Qin wydawał ucztę dla mongolskich oficerów. Dwóch z nich wymknęło się z przyjęcia i powiadomiło o spisku wysokich rangą dowódców mongolskich Wu Jina (吴瑾) i Wu Conga (吴琮). Stało się to 7 sierpnia między godziną 1 a 3[17]. Wu Jin zaalarmował generała Sun Tanga o spisku, a Sun Tang wysłał wiadomość do cesarza[16]. Po otrzymaniu ostrzeżenia, cesarz aresztował jednego z konspiratorów, eunucha Cao Jixianga i kazał zablokować wszystkie bramy Pekinu i Zakazanego Miasta[16]. Tymczasem Cao Qin zaczął podejrzewać, że spisek został wykryty i między 5 a 7 rano wyruszył ze swoimi oddziałami sprawdzić bramy Miasta Cesarskiego; kiedy nie powiodło się otwarcie bramy Dong’anmen (chiń. upr. 东安门; chiń. trad. 東安門; pinyin Dōng’ānmén) - wschodniego wejścia do Miasta Cesarskiego, jego podejrzenia się potwierdziły[18].

Kiedy jego oddziały poszukiwały Ma Anga i Sun Tanga, Cao Qin udał się do domu Lu Gao, komendanta Gwardii Cesarskiej, który starał się doprowadzić do przesłuchania jego i jego przybranego ojca i zabił Lu Gao w jego własnym domu (ściął mu głowę i poćwiartował)[19]. Po zabójstwie Lu Gao, Cao Qin odnalazł i zatrzymał Wielkiego Sekretarza Li Xiana (李贤; 1408–1467). Pokazał mu odciętą głowę Lu Gao i wyjaśnił, że to Lu Gao pchnął go do buntu[20]. Li Xian zgodził się sporządzić petycję do cesarza wyjaśniającą, że Cao Qin nie występował przeciwko cesarzowi, zemścił się już na Lu Gao i prosi o cesarską łaskę[20]. Żołnierze Cao Qina zatrzymali również Ministra Personelu Wang Ao (王翱; 1384–1467). Li Xian i Wang Ao sporządzili petycję do cesarza[21]. Przekazali ją przez bramę Miasta Cesarskiego, ale pozostała ona szczelnie zamknięta, więc Cao Qin zamierzał zabić Li Xiana[21]. Wang Ao i Wan Qi (万祺; zm. 1484), urzędnik z Ministerstwa Personelu, odwiedli Cao Qina od tego zamiaru, przypominając, że Li Xian napisał inskrypcję dla przybranego ojca Cao Qina − Cao Jixianga[21].

Niepowodzenie zamachu stanu i walki w mieście

Plan Pekinu w czasach dynastii Ming, pokazujący znajdujące się pośrodku Miasto Cesarskie i Zakazane Miasto, bramy, atakowane przez wojska Cao Qina — Dong’anmen i Chang’anmen, jak również bramy, którymi usiłowały uciec — Chaoyangmen, Andingmen i Dongzhimen.

Po tym, jak zakończyło się niepowodzeniem przekazanie petycji Li Xiana, Cao Qin rozpoczął atak na bramy Dong’anmen, Wschodnią Bramę Chang’ańską (chiń. upr. 长安左门; chiń. trad. 長安左門; pinyin Cháng’ānzuǒmén) i Zachodnią Bramę Chang’ańską (chiń. upr. 长安右门; chiń. trad. 長安右門; pinyin Cháng’ānyòumén), próbując je podpalić, wywołane tym pożary zostały ugaszone przez ulewny deszcz[20]. Bramy były bronione przez 5 610 gwardzistów cesarskich, którzy zostali później hojnie wynagrodzeni za ich zasługi w obronie Miasta Cesarskiego[22]. Oddziały armii cesarskiej przeprowadziły kontratak poza mury Miasta Cesarskiego; Li Xian i Wang Ao zdołali uciec, lecz Wu Jin i szef kontroli administracji, Kou Shen (寇深; 1391-1461), zostali zabici przez żołnierzy Cao Qina[23]. Kou Shen był tym, który wykrył przestępczą działalność Cao Qina i był współpracownikiem Lu Gao; kiedy żołnierze Cao Qina znaleźli Kou Shena niedaleko murów Miasta Cesarskiego, przeklinał ich zanim go ścięli[23].

Generał Sun Tang zaatakował wojska Cao Qina prosto ze Wschodniej Bramy Chwały (chiń. upr. 東華門; chiń. trad. 東華門; pinyin Dōnghuámén), podczas gdy Ma Ang zaatakował z drugiej strony[24]. Cao Qin został zmuszony do wycofania się i założenia tymczasowego obozu przy bramie Dong’anmen[24]. Do południa dwóch braci Cao Qina zginęło podczas walk z oddziałami Sun Tanga(Sun Tang zastrzelił z łuku drugiego z braci, gdy prowadził on szarżę kawaleryjską na wojska cesarskie)[24]. Cao Qin został ciężko ranny w obie ręce; jego wojska zajęły pozycję na północny wschód od bramy Dong’anmen, podczas gdy Sun Tang użył artylerii przeciwko rebeliantom[24]. Cao Qin stracił trzeciego brata, Cao Duo (曹铎), podczas próby ucieczki z Pekinu przez bramę Chaoyangmen (chiń. upr. 朝阳门; chiń. trad. 朝陽門; pinyin Chāoyángmén)[25]. Cao Qin podjął kolejną próbę ataku na północno-wschodnie bramy stolicy Andingmen (chiń. upr. 安定门; chiń. trad. 安定門; pinyin Āndìngmén) i Dongzhimen (chiń. upr. 东直门; chiń. trad. 東直門; pinyin Dōngzhímén), a następnie ponownie na Chaoyangmen; wszystkie próby zakończyły się niepowodzeniem[25]. W końcu Cao Qin uciekł z resztką wojsk do swojej ufortyfikowanej rezydencji w Pekinie[25]. Wojska cesarskie pod dowództwem Sun Tanga i nowo przybyłe oddziały Markiza Huichang, Sun Jizonga (孙继宗), przypuściły szturm na rezydencję[26]. Aby uniknąć pojmania i egzekucji, Cao Qin popełnił samobójstwo skacząc do studni[25]. Wojska cesarskie wydobyły jego ciało i następnie odcięły jego głowę[25].

Następstwa

Posąg gwardzisty na terenie kompleksu grobowego dynastii Ming

Zgodnie z obietnicą złożoną przez Wielkiego Sekretarza Li Xiana przed ostatecznym atakiem na rezydencję Cao Qina, żołnierze cesarscy mogli zatrzymać dla siebie wszystko, co tam znaleźli[27]. Li Xian obiecał również, że każdy żołnierz, który schwyta rebelianta, otrzyma jego tytuł i urząd[25]. Wszyscy stronnicy Cao Qina zostali straceni 22 sierpnia 1461[25]. 8 sierpnia Cao Jixiang został skazany przez cesarza Zhu Qizhena na publiczne ćwiartowanie; wyrok został wykonany przy bramie Południkowej[28]. Poćwiartowane ciała Cao Qina i jego braci zostały wystawione na widok publiczny[28]. Teść Cao Qina uniknął kary, ponieważ było wiadomo, że odmawiał kontaktów z Cao Qinem, gdy ten robił karierę[28].

Cesarz zamienił niektórym buntownikom karę śmierci na karę więzienia; należał do nich zastępca głównego komisarza Esen Temür, który uciekł ze stolicy opuszczając się z murów miejskich i został później schwytany w Tongzhou[28]. Inni zostali zesłani na południe Chin, aby według Robinsona "doświadczali niedogodności tropikalnego klimatu przez resztę życia"[29]. Li Xian nalegał na cesarza, aby wybaczył i uwolnił "tych, których zmuszono do przyłączenia się" do rebelii Cao Qina[30].

Nagrodzono również tych, którzy schwytali uciekinierów, w tym Chen Kui, Wielkiego Obrońcę Tiencinu, który został awansowany[28]. 9 sierpnia mongolski oficer Wu Cong otrzymał stanowisko Szefa Komisji Wojskowej; we wrześniu, jego wynagrodzenie zostało zwiększone o dwadzieścia taeli srebra i dwieście pikuli[uwaga 1] ziarna[29]. We wrześniu Ma Ang został mianowany Młodszym Strażnikiem Tronu[22]. Dla upamiętnienia tych, którzy polegli w walce przeciwko Cao Qinowi, zostały wykonane tablice pamiątkowe[30].

Oprócz zajmowania się wymierzaniem kar i przyznawaniem nagród, dwór cesarski podjął również inne działania na rzecz przywrócenia porządku w regionie stołecznym. Został zawieszony pobór pomniejszych podatków[22]. Członkowie rodziny cesarskiej patrolowali bramy miasta, gdy rebelianci pozostawali jeszcze na wolności[22]. Niektórzy mieszkańcy Pekinu wykorzystali okazję, aby pozbyć się swoich osobistych wrogów donosząc do władz, że są oni "buntownikami" i aby przejąć ich majątki[22]. Aby zniechęcić do tego, cesarz skazał kilkudziesięciu fałszywych oskarżycieli na chłostę i wystawienie na widok publiczny jako przestępców[22]. W dekrecie z 9 sierpnia, cesarz zapewnił lojalnych mongolskich oficerów stacjonujących w Baoding koło Pekinu, że udział Mongołów w rebelii Cao Qina nie spowoduje prześladowań w stosunku do nich[31]. W październiku, Mi Duo-duo-lai, dowódca Baoding i pochodzący z Mongolii oficer, który walczył z inwazją Esena w 1449, otrzymał rozkaz pozostania w Baoding - gest cesarza oznaczający, że nie obawia się on utraty władzy[31].

Trzy tygodnie po upadku rebelii wódz mongolski Bolai, który najechał północne Chiny, wysłał poselstwo do Chin z żądaniem nawiązania nawiązania relacji trybutarnych i zostania wasalem dynastii Ming[32][33]. Wiadomości o rebelii dotarły na dwór koreańskiej dynastii Joseon przed 9 września, gdy koreański urzędnik odpowiedzialny za sporządzenie o tym raportu, prawdopodobnie podkoloryzował poziom grozy i przemocy, pisząc o dziesiątkach tysięcy zabitych i trzech dniach ulewnego deszczu po stłumieniu rebelii, w czasie których nawet Zakazane Miasto było zalewane strumieniami krwi[34]. Żadne powstanie nie zagroziło stolicy aż do zdobycia Pekinu przez wojska Li Zichenga w 1644, co oznaczało upadek dynastii Ming i, wkrótce potem, początek podboju Chin przez Mandżurów. Aż do podboju Chin przez mandżurską dynastię Qing, chińscy urzędnicy obawiali się służących w wojsku cesarskim Mongołów i kontynuowali politykę przesiedleń[35]. Rebelia Cao Qina była jednak ostatnim wydarzeniem, kiedy Mongołowie w służbie dynastii Ming mieli znaczący wpływ na politykę dworu; chociaż wielu mongolskich dowódców zachowało swoje dziedziczne arystokratyczne tytuły, znaczenie arystokratycznego pochodzenia zmalało, gdy stanowiska dowódcze otrzymywali również ludzie skromniejszego pochodzenia[36].

Historiografia

Źródła z XVI-XVIII wieku

Chińskie dzieła historyczne opisujące panowanie dynastii Ming, w tym wymienione w bibliografii wydania Mingdai Shi i Mingshi, zawierają jedynie krótkie wzmianki o nieudanym zamachu stanu Cao Qina w 1461[37][38][39]. Zamach stanu Cao Qina, jego przyczyny i poprzedzające je wydarzenia zostały opisane przez Gao Dai w Hong you lu z 1573, Jiao Honga w Guochao Xianzheng lu z 1594-1616, w Huang Ming shi gai z 1632 i w Mingshi jishi benmo z 1658[40]. Li Xian opisał karierę Cao Jixianga w "Cao Jixiang zhi bian", które znalazło się w zbiorze Huang Ming mingchen jingji lu wydanym przez Huang Xun w 1551[41].

Opracowania naukowe

Meng Sen (1868-1938), który opracowywał, wydawał i komentował teksty opisujące okres panowania dynastii Ming i Qing[42], podkreślał, że cesarz Zhu Qizhen był nieudolnym władcą, który dopuścił do tego, że Shi Heng i Cao Jixiang stali się realnym zagrożeniem dla dynastii[43][44]. Henry Serruys, którego David M. Robinson określa jako największego znawcę dziejów Mongołów w Chinach w czasach dynastii Ming, nie wspomina o rebelii Cao Qina w żadnej ze swoich prac[45]. Tang Gang i Nan Bingwen w swoim wydaniu Mingshi z 1985 zwracają uwagę, że rebelia Cao Qina osłabiła dynastię Ming[43][46]. David M. Robinson opisał rebelię Cao Qina i Mongołów w służbie dynastii Ming w artykule Politics, Force and Ethnicity in Ming China. Okuyama Norio w 1977 napisał esej w którym przekonuje, że rebelia Cao Qina w 1461 powinna być widziana w szerszym kontekście walki o władzę pomiędzy mandarynami i wojskowymi w czasie ery Tianshun cesarza Zhu Qinzhena[47][48].



Uwagi

  1. ↑ Pikul - tradycyjna miara ciężaru, ok. 60 kg

Przypisy

  1. ↑ Robinson (1999), 84–85.
  2. 1 2 Serruys (1959), 209.
  3. ↑ Robinson (1999), 95.
  4. 1 2 Robinson (1999), 117.
  5. ↑ Robinson (1999), 84–96.
  6. ↑ Robinson (1999), 85.
  7. ↑ Wu, 106–111.
  8. ↑ Robinson (1999), 95–96.
  9. ↑ Robinson (1999), 96.
  10. 1 2 3 Robinson (1999), 97.
  11. 1 2 3 Robinson (1999), 100.
  12. ↑ Robinson (1999), 97–98.
  13. 1 2 Robinson (1999), 99.
  14. ↑ Robinson (1999), 104
  15. ↑ Robinson (1999), 98–99.
  16. 1 2 3 Robinson (1999), 102.
  17. ↑ Robinson (1999), 101.
  18. ↑ Robinson (1999), 103.
  19. ↑ Robinson (1999), 103–104.
  20. 1 2 3 Robinson (1999), 104–105.
  21. 1 2 3 Robinson (1999), 105.
  22. 1 2 3 4 5 6 Robinson (1999), 110.
  23. 1 2 Robinson (1999), 106-107.
  24. 1 2 3 4 Robinson (1999), 107.
  25. 1 2 3 4 5 6 7 Robinson (1999), 108.
  26. ↑ Robinson (1999), 106-108.
  27. ↑ Robinson (1999), 108-109.
  28. 1 2 3 4 5 Robinson (1999), 109.
  29. 1 2 Robinson (1999), 111.
  30. 1 2 Robinson (1999), 109-110.
  31. 1 2 Robinson (1999), 112.
  32. ↑ Robinson (1999), 96, przypis 64.
  33. ↑ Serruys (1967), 557, 577-581.
  34. ↑ Robinson (1999), 113-114.
  35. ↑ Robinson (1999), 114-115.
  36. ↑ Robinson (1999), 116-117.
  37. ↑ Robinson (1999), 79.
  38. ↑ Meng, 168-169.
  39. ↑ Tang i inni, 248-249.
  40. ↑ Robinson (1999), 97, przypis 66; 98-99, przypis 71.
  41. ↑ Robinson (1999), 100, przypis 78.
  42. ↑ Boorman i Cheng, 32-34.
  43. 1 2 Robinson (1999), 79-80, przypis 2.
  44. ↑ Meng, 170.
  45. ↑ Robinson (1999), 79-80.
  46. ↑ Tang i inni, 250.
  47. ↑ Robinson (1999), 82.
  48. ↑ Okuyama, 25-36.

Bibliografia

  • Howard L. Boorman, Joseph K. H. Cheng: Biographical Dictionary of Republican China. New York: Columbia University Press, 1970. ISBN 0-231-08957-0.
  • Sen Meng: Mingdai Shi. Taipei: Zhonghua congshu weiyuan hui, 1967.
  • Sō Kin no ran no ichi kōsatsu: Mindai chūki no keiei kaikaku to no kanren ni oite. W: Norio Okuyama: Hokudai shigaku. 1977, s. 25–36.
  • David M. Robinson. Politics, Force and Ethnicity in Ming China: Mongols and the Abortive Coup of 1461. „Harvard Journal of Asiatic Studies”. 59 (1), s. 79–123, 1999. 
  • Henry Serruys. Mongols Ennobled During The Early Ming. „Harvard Journal of Asiatic Studies”. 22, s. 209–260, 1959. 
  • Henry Serruys: Sino-Mongol Relations During the Ming: The Tribute System and Diplomatic Missions (1400–1600). Bruxelles: Institut Belge des Hautes Études Chinoises, 1967.
  • Gang Tang, Bingwen Nan: Mingshi. Shanghai: Shanghai renmin chubanshe, 1985.
  • Tumu zhi bian qianhou de Menggu xiangren. W: Tingyun Wu: Hebei xuekan. 1989, s. 106–111.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.