Rdestnica
Ilustracja
Rdestnica przeszyta
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

rdestnicowate

Rodzaj

rdestnica

Nazwa systematyczna
Potamogeton L.
Sp. Pl. 126. 1753
Typ nomenklatoryczny

Potamogeton natans L.[3]

Synonimy
  • Buccaferrea Bubani
  • Hydrogeton Lour.
  • Peltopsis Raf.
  • Spirillus J.Gay[4]
Homonimy

Potamogeton Walter = Myriophyllum[4]

Pływające liście rdestnicy pływającej
Kwiatostan rdestnicy pływającej
Zanurzone liście rdestnicy przeszytej

Rdestnica (Potamogeton L.) – rodzaj roślin wodnych z rodziny rdestnicowatych (Potamogetonaceae). Należy do niego 90 gatunków i co najmniej 70 mieszańców[4]. Rodzaj jest kosmopolityczny, przy czym najbardziej zróżnicowany jest w strefie umiarkowanej na półkuli północnej. W Polsce występuje 18 gatunków i liczne mieszańce[5]. Są to rośliny wód słodkich i słabo zasolonych, odgrywające ważną rolę w ekosystemach wodnych.

Rośliny wykorzystywane są jako paszowe, kłącza zawierające skrobię są jadalne, niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne w stawach i akwariach. Potamogeton diversifolius jest rośliną włóknodajną – z włókien tego gatunku sporządzane są sieci rybackie[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Rdestnica kędzierzawa
Rdestnica ostrolistna

Rodzaj jest niemal kosmopolityczny[4], przy czym najbardziej zróżnicowany na półkuli północnej[6]. W Ameryce Północnej rosną 33 gatunki[7], w Europie 22[6], w Chinach 20[8].

W Polsce rośnie (wszystkie jako rośliny rodzime) 18 gatunków i liczne mieszańce[5].

Gatunki flory Polski[5]

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[5], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[4]

Dotychczas wyróżniane w ramach rodzaju gatunki flory Polski rdestnica grzebieniasta Potamogeton pectinatus L. i rdestnica nitkowata Potamogeton filiformis Pers. obecnie są zaliczane do rodzaju stuckenia Stuckenia jako stuckenia grzebieniasta i stuckenia nitkowata[4][5].

Morfologia

Kwiatostan rdestnicy drobnej
Rdestnica nawodna
Pokrój
Rośliny zielne, wieloletnie lub jednoroczne, całkowicie zanurzone lub z liśćmi pływającymi po powierzchni wody[8]. Pędy wykształcone w postaci kłącza lub wzniesionych łodyg[7]. Łodygi cylindryczne lub spłaszczone, rzadko płaskie[8].
Liście
Ulistnienie naprzemianległe, rzadko naprzeciwległe. Przylistki błoniaste, wolne lub częściowo zrośnięte z pochwą liściową. Liście wszystkie jednakowe – zanurzone lub dwupostaciowe – z odmiennymi liśćmi pływającymi i zanurzonymi. Liście zanurzone siedzące lub ogonkowe, równowąskie lub lancetowate, całobrzegie, ząbkowane lub piłkowane. Liście pływające ogonkowe, skórzaste, lancetowate do jajowatych lub szeroko eliptyczno-podługowatych[8]. Pływające liście zawsze z kutykulą przynajmniej na górnej stronie[7].
Kwiaty
Zebrane w kłos, wyrastający na pędzie kwiatostanowym wierzchołkowo lub pachwinowo, wynurzony, pływający lub zanurzony w czasie kwitnienia. Okwiat czterokrotny, wolny, przysadkopodobny i drobno poszarpany. Pręciki 4, zrośnięte z okwiatem u nasady. Główki pręcików siedzące, dwukomorowe. Słupki (1-)4 (lub 5), wolne, o znamionach siedzących lub osadzonych na krótkich szyjkach, główkowatych lub tarczowatych[8].
Owoce
Pestkowiec z mięsistym egzokarpem i zdrewniałym endokarpem. Zarodek spiralny lub zakrzywiony, rzadko prosty. Bielmo nieobecne[8].

Biologia i ekologia

Rdestnice to rośliny wodne zasiedlające wody słodkie lub brachiczne[8]. Odgrywają ważną rolę w ekosystemach tworząc siedliska bytowania wielu organizmów i służąc jako rośliny pokarmowe, stabilizują też osady denne i przyśpieszają wytrącanie nanosu niesionego przez wodę[7]. Ich ryzosfera zasiedlana jest przez bakterie nitryfikacyjne[6]. Gatunki wieloletnie zimują w postaci kłączy, bulwek lub turionów tworzonych na pędach[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów rodziny rdestnicowatych (Potamogetonaceae) w obrębie rzędu żabieńcowców (Alismatales) należących do jednoliściennych[2]. W zależności od ujęcia systematycznego podrodzaj Potamogeton subg. Coleogeton bywa tu włączany lub wyodrębniany jako rodzaj siostrzany – stuckenia Stuckenia[9].

Wykaz gatunków (z wyłączeniem gatunków zaliczanych do rodzaju stuckenia Stuckenia)[4]
  • Potamogeton × absconditus Z.Kaplan, Fehrer & Hellq.
  • Potamogeton acutifolius Link – rdestnica ostrolistna
  • Potamogeton × aemulans Z.Kaplan, Hellq. & Fehrer
  • Potamogeton alpinus Balb. – rdestnica alpejska
  • Potamogeton amplifolius Tuck.
  • Potamogeton × anguillanus Koidz.
  • Potamogeton × angustifolius J.Presl – rdestnica wąskolistna
  • Potamogeton antaicus Hagstr.
  • Potamogeton × apertus Miki
  • Potamogeton × attenuatus Hagstr.
  • Potamogeton australiensis A.Benn.
  • Potamogeton × belorussicus D.Dubovik
  • Potamogeton × bennettii Fryer
  • Potamogeton berchtoldii Fieber – rdestnica Berchtolda
  • Potamogeton bicupulatus Fernald
  • Potamogeton biformis Hagstr.
  • Potamogeton × billupsii Fryer
  • Potamogeton × biwaensis Miki
  • Potamogeton × cadburyae Dandy & G.Taylor
  • Potamogeton chamissoi A.Benn.
  • Potamogeton cheesemanii A.Benn.
  • Potamogeton chongyangensis W.X.Wang
  • Potamogeton × clandestinus A.A.Bobrov, Zalewska-Gal. & Chemeris
  • Potamogeton × cognatus Asch. & Graebn.
  • Potamogeton coloratus Hornem. – rdestnica zabarwiona
  • Potamogeton compressus L. – rdestnica ściśniona
  • Potamogeton confervoides Rchb.
  • Potamogeton × confinis Hagstr.
  • Potamogeton crispus L. – rdestnica kędzierzawa
  • Potamogeton cristatus Regel & Maack
  • Potamogeton delavayi A.Benn.
  • Potamogeton dentatus Hagstr.
  • Potamogeton distinctus A.Benn.
  • Potamogeton diversifolius Raf.
  • Potamogeton × drepanoides Z.Kaplan
  • Potamogeton drummondii Benth.
  • Potamogeton epihydrus Raf.
  • Potamogeton × exilis Z.Kaplan & Uotila
  • Potamogeton × fauriei (A.Benn.) Miki
  • Potamogeton × faxonii Morong
  • Potamogeton ferrugineus Hagstr.
  • Potamogeton floridanus Small
  • Potamogeton × fluitans Roth – rdestnica zmiennolistna
  • Potamogeton foliosus Raf.
  • Potamogeton fontigenus Y.H.Guo, X.Z.Sun & H.Q.Wang
  • Potamogeton × franconicus G.Fisch.
  • Potamogeton friesii Rupr. – rdestnica szczeciolistna
  • Potamogeton fryeri A.Benn.
  • Potamogeton gayi A.Benn.
  • Potamogeton × gessnacensis G.Fisch. – rdestnica gesnacka
  • Potamogeton gramineus L. – rdestnica trawiasta
  • Potamogeton × griffithii A.Benn.
  • Potamogeton groenlandicus Hagstr.
  • Potamogeton × grovesii Dandy & G.Taylor
  • Potamogeton × hagstromii A.Benn.
  • Potamogeton × haynesii Hellq. & G.E.Crow
  • Potamogeton × heslop-harrisoni i W.A.Clark
  • Potamogeton heterocaulis Z.S.Diao
  • Potamogeton hillii Morong
  • Potamogeton hoggarensis Dandy
  • Potamogeton illinoensis Morong
  • Potamogeton × inbaensis Kadono
  • Potamogeton × jacobsii Z.Kaplan, Fehrer & Hellq.
  • Potamogeton × kamogawaensis Miki
  • Potamogeton kashiensis Z.S.Diao
  • Potamogeton × khuzestanicus S.Abbasi, Afsharz. & Dinarvand
  • Potamogeton × kyushuensis Kadono & Wiegleb
  • Potamogeton lacunatifolius Papch.
  • Potamogeton × lanceolatus Sm.
  • Potamogeton × leptocephalus Koidz.
  • Potamogeton linguatus Hagstr.
  • Potamogeton × lintonii Fryer
  • Potamogeton lucens L. – rdestnica połyskująca
  • Potamogeton × luxurians Z.Kaplan
  • Potamogeton maackianus A.Benn.
  • Potamogeton × maemetsiae Zalewska-Gal. & Ronikier
  • Potamogeton mandschuriensis (A.Benn.) A.Benn.
  • Potamogeton marianensis Cham. & Schltdl.
  • Potamogeton × mariensis Papch.
  • Potamogeton montevidensis A.Benn.
  • Potamogeton montezumawellensis Ricketson, G.M.Ricketson & Greenawalt
  • Potamogeton × mysticus Morong
  • Potamogeton natans L. – rdestnica pływająca
  • Potamogeton × navicularis Hagstr.
  • Potamogeton × nericius Hagstr. – rdestnica nerycyjska
  • Potamogeton × nervigerus Wolfg. – rdestnica bezogonkowa
  • Potamogeton × nitens Weber – rdestnica lśniąca
  • Potamogeton nodosus Poir. – rdestnica nawodna
  • Potamogeton × nomotoensis Kadono & T.Nog.
  • Potamogeton oakesianus J.W.Robbins
  • Potamogeton obtusifolius Mert. & W.D.J.Koch – rdestnica stępiona
  • Potamogeton ochreatus Raoul
  • Potamogeton octandrus Poir.
  • Potamogeton × ogdenii Hellq. & R.L.Hilton
  • Potamogeton × olivaceus Baagøe ex G.Fisch. – rdestnica oliwkowa
  • Potamogeton × orientalis Hagstr.
  • Potamogeton oxyphyllus Miq.
  • Potamogeton papuanicus G.Wiegleb
  • Potamogeton paramoanus R.R.Haynes & Holm-Niels.
  • Potamogeton parmatus Hagstr.
  • Potamogeton parvifolius Buchenau
  • Potamogeton perfoliatus L. – rdestnica przeszyta
  • Potamogeton × philippinensis A.Benn.
  • Potamogeton polygonifolius Pourr. – rdestnica podługowata
  • Potamogeton polygonus Cham.
  • Potamogeton praelongus Wulfen – rdestnica wydłużona
  • Potamogeton × prussicus Hagstr.
  • Potamogeton × pseudofriesii Dandy & G.Taylor
  • Potamogeton × pseudosarmaticus Papch.
  • Potamogeton pulcher Tuck.
  • Potamogeton pusillus L. – rdestnica drobna
  • Potamogeton quinquenervius Hagstr.
  • Potamogeton × rectifolius A.Benn.
  • Potamogeton richardii Solms
  • Potamogeton richardsonii (A.Benn.) Rydb.
  • Potamogeton × ripensis Baagøe
  • Potamogeton × rivularis Gillot
  • Potamogeton robbinsii Oakes
  • Potamogeton rutilus Wolfg. – rdestnica błyszcząca
  • Potamogeton × salicifolius Wolfg. – rdestnica wierzbolistna
  • Potamogeton sarmaticus Mäemets
  • Potamogeton × saxonicus Hagstr.
  • Potamogeton × schreberi G.Fisch.
  • Potamogeton schweinfurthii A.Benn.
  • Potamogeton sclerocarpus K.Schum.
  • Potamogeton × scoliophyllus Hagstr.
  • Potamogeton × serrulifer Z.Kaplan
  • Potamogeton sibiricus A.Benn.
  • Potamogeton skvortsovii Klinkova
  • Potamogeton solomonensis G.Wiegleb
  • Potamogeton × sparganiifolius Laest. ex Fr. – rdestnica jeżogłówkolistna
  • Potamogeton × spathulatus Schrad. ex W.D.J.Koch & Ziz
  • Potamogeton spirilliformis Hagstr.
  • Potamogeton spirillus Tuck.
  • Potamogeton stenostachys K.Schum.
  • Potamogeton strictifolius A.Benn.
  • Potamogeton suboblongus Hagstr.
  • Potamogeton × subrufus Hagstr.
  • Potamogeton × subsessilis Hagstr.
  • Potamogeton × sudermanicus Hagstr.
  • Potamogeton sulcatus A.Benn.
  • Potamogeton sumatranus Miq.
  • Potamogeton tennesseensis Fernald
  • Potamogeton tenuicaulis F.Muell.
  • Potamogeton tepperi A.Benn.
  • Potamogeton × torssanderi (Tiselius) Dörfl.
  • Potamogeton × tosaensis Kadono, Horii & T.Yaman.
  • Potamogeton tricarinatus F.Muell. & A.Benn.
  • Potamogeton trichoides Cham. & Schltdl. – rdestnica włosowata
  • Potamogeton tubulatus Hagstr.
  • Potamogeton ulei K.Schum.
  • Potamogeton × undulatus Wolfg. – rdestnica fałdowana
  • Potamogeton uruguayensis A.Benn. & Graebn.
  • Potamogeton × variifolius Thore
  • Potamogeton vaseyi J.W.Robbins
  • Potamogeton × vepsicus A.A.Bobrov & Chemeris – rdestnica wepska
  • Potamogeton × versicolor Z.Kaplan, Hellq. & Fehrer
  • Potamogeton wrightii Morong
  • Potamogeton × yamagataensis Kadono & Wiegleb
  • Potamogeton zosteriformis Fernald

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 Potamogeton L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-27].
  5. 1 2 3 4 5 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 138-139, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. 1 2 3 4 5 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 748, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. 1 2 3 4 Potamogeton Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-27].
  8. 1 2 3 4 5 6 7 Potamogeton Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-27].
  9. ↑ Charlotte Lindqvist, Jan De Laet, Robert R. Haynes, Lone Aagesen, Brian R. Keener, Victor A. Albert. Molecular phylogenetics of an aquatic plant lineage, Potamogetonaceae. „Cladistics”. 22, 6, s. 568-588, 2006. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2006.00124.x.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.