Radosław Cybulski

Data i miejsce urodzenia	2 mar 1924 Wilno
Data i miejsce śmierci	14 lis 1999 Warszawa
Tytuł naukowy	profesor doktor habilitowany
Odznaczenia

Radosław Jan Cybulski (ur. 2 marca 1924 w Wilnie, zm. 14 listopada 1999 w Warszawie) – księgarz^[1], księgoznawca, bibliotekoznawca, bibliograf, nauczyciel akademicki, profesor doktor habilitowany Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1982–1987 dyrektor Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

Grób prof. Radosława Cybulskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Uczeń Gimnazjum Ojców Jezuitów w Wilnie (1936-1940). W czasie wojny uczestnik ruchu oporu i członek Armii Krajowej w Wilnie (za co został aresztowany w 1953, zwolniony w 1954). W 1945 r. repatriował się wraz z rodziną do Poznania. Absolwent Wydziału Prawno-Ekonomicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1949). Stopień magistra uzyskał na podstawie pracy pt. Organizacja i rejonizacja rynku księgarskiego w Polsce. W 1966 r. doktoryzował się w zakresie nauk ekonomicznych w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Poznaniu na podstawie rozprawy Popyt na rynku księgarskim na tle przemian społeczno-gospodarczych w Polsce Ludowej. W 1985 r. habilitował się na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, przedstawiając rozprawę pt. Książka współczesna. Wydawcy, rynek, odbiorcy. W 1989 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych. Promotor 4 doktorów i 74 magistrów. Autor ponad 300 publikacji z zakresu edytorstwa, księgarstwa, bibliografii, bibliotekarstwa, teorii książki i bibliologii oraz haseł z dziedziny księgarstwa do Encyklopedii wiedzy o książce (1971) oraz pozycji Współczesne polskie księgarstwo: mały słownik encyklopedyczny (1981). Członek redakcji czasopisma „Księgarz”. Zmarł w 1999 r. i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, kw. H III, rz. 6, gr. 45^[2].

Praca zawodowa i naukowa

W czasie studiów pracował w Księgarni Ziem Zachodnich w Poznaniu, po studiach przeniósł się do Warszawy i podjął pracę w Państwowych Zakładach Wydawnictw Szkolnych (1949-1961). W latach 1961–1968 pracował w Państwowym Wydawnictwie Naukowym jako kierownik zespołu działów sprzedaży. W 1969-1971 kierował wzorcownią w Ośrodku Rozpowszechniania Wydawnictw Naukowych PAN, a od października 1971 do marca 1972 był dyrektorem Powszechnej Księgarni Wysyłkowej. W latach 1972–1981 pracował w Bibliotece Narodowej na stanowisku dyrektora Instytutu Bibliograficznego (1972-1979) i równocześnie zastępcy dyrektora Biblioteki Narodowej ds. bibliografii, automatyzacji i działalności wydawniczej.

W 1974 r. podjął współpracę (zlecone wykłady) z Instytutem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Warszawskiego, od 1981 r. został zatrudniony na stałe. W latach 1987–1990 był dyrektorem Instytutu. Równolegle z pracą w Instytucie pełnił funkcję dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (1982-1987).

Radosław Cybulski był przede wszystkim księgoznawcą, a jego tematyka badawcza obejmowała takie zagadnienia jak: analiza i organizacja księgarstwa i rynku wydawniczego w Polsce i na świecie, instytucje książki (wydawnictwa, księgarnie, biblioteki), historia rynku wydawniczo-księgarskiego, marketing książki i bibliotek, książka w komunikacji społecznej, teoria książki, typologia dokumentów bibliotecznych, bibliografia narodowa, automatyzacja procesów biblioteczno-bibliograficznych, biblioteki naukowe. Rynek księgarski analizował z punktu widzenia społecznego, ekonomicznego i statystycznego. Zjawiska zachodzące w księgarstwie polskim analizował w powiązaniu z ruchem wydawniczo-księgarskim za granicą (m.in. w Czechosłowacji, Holandii, Francji, Norwegii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, ZSRR, na Węgrzech). Rozwinął prace nad typologią dokumentów na forum krajowym i międzynarodowym. Bibliografię narodową traktował jako podstawowy element światowego systemu informacyjnego.

Na uwagę zasługują zainteresowania R. Cybulskiego związane z Wileńszczyzną. Prowadził historyczne badania księgoznawcze związane z Wilnem w XIX w. Brał udział w komitecie redakcyjnym monografii Gimnazjum Ojców Jezuitów w Wilnie w latach 1922–1940 (2000). Zorganizował też dwie wystawy w Bibliotece Narodowej: „Szkoły średnie na Ziemi Wileńskiej 1918-1939” oraz „Pamięć Wilna”.

Funkcje (wybrane)

• Zastępca Przewodniczącego Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgarzy Polskich; Członek Honorowy Stowarzyszenia Księgarzy Polskich,
• Członek Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz Sekcji Bibliograficznej i Bibliotek Uniwersyteckich Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Bibliotekarskich/The International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA),
• Przewodniczący Komitetu Koordynacyjnego Bibliotek Szkół Wyższych przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
• Członek Rady Programowej Ruchu Wydawniczego przy Ministrze Kultury i Sztuki,
• Członek Komisji Egzaminacyjnej dla Kandydatów na Dyplomowanego Bibliotekarza i Dyplomowanego Dokumentalistę,
• Członek Warszawskiego Towarzystwa Miłośników Grodna i Wilna^[3].

Odznaczenia

• Krzyż Partyzancki (1959)^[4],
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Odznaka Wzorowy Księgarz,
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury.

Książki (wg chronologii)

• Geografia sprzedaży Małej Encyklopedii Powszechnej PWN. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1962,
• Księgarz radzi czytelnikom. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1965,
• Popyt na rynku księgarskim na tle przemian społeczno-gospodarczych w Polsce Ludowej. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1966,
• Księgarstwo w społeczeństwie współczesnym. Wrocław: Ossolineum, 1970 (wyd. 2. 1978, tłumaczone na język rosyjski, wyd. Moskwa 1982)
• Józef Zawadzki – księgarz, drukarz, wydawca. Wrocław: Ossolineum, 1972,
• Serie książek kieszonkowych w Polsce w latach 1966–1970. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1972,
• Problemy automatyzacji działalności bibliotecznej: sesja naukowa Instytutu Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej, Warszawa: INTE, 1980,
• Współczesne polskie księgarstwo: mały słownik encyklopedyczny. Redaktor tomu Radosław Cybulski. Wrocław: Ossolineum, 1981. ISBN 83-04-00676-6,
• Książka współczesna. Wydawcy, rynek, odbiorcy. Warszawa: PWN, 1986. ISBN 83-01067-78-0.
• Książka na świecie. Obraz statystyczny produkcji wydawniczej w latach 1980–1986. Warszawa: PWN, 1990. ISBN 83-04-03564-2 (tłumaczona na jęz. litewski, wyd. Wilno 1990),
• Próby zastosowania marketingu w bibliotekach. Praca zbiorowa pod red. Radosława Cybulskiego. Warszawa: SBP, 1997. ISBN 83-85778-69-1.

Wybrane artykuły (wg chronologii)

• Podręczniki szkolne w wileńskim okręgu naukowym w latach 1803–1831, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1974,
• Bibliografia narodowa jako ogniwo światowego systemu informacji, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1976/1977,
• Formowanie się modelu kapitalistycznego przedsiębiorstwa wydawniczo-księgarskiego w Polsce w latach 1800–1831, „Studia o Książce” 1976,
• Instytut Bibliograficzny jako narodowa centrala bibliograficzna, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1978,
• Środowisko twórcze a ruch wydawniczy na początku XIX wieku w Wilnie, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1979,
• Stan i perspektywy rozwoju bibliografii w Polsce, [w:] Trzecia Ogólnokrajowa Narada Bibliografów. Warszawa 5-7 VI 1978 r.. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1980,
• Z doświadczeń jednej próby typologii dokumentów, „Rocznik Biblioteki Narodowej” 1988,
• Księgoznawcza problematyka w działalności Joachima Lelewela, [w:] Joachim Lelewel – księgoznawca, bibliotekarz, bibliograf. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1993.

Bibliografia (wg chronologii)

• Cybulska-Futkowska Joanna, Walęcka-Sołuba Marta: Bibliografia prac Radosława Cybulskiego, opublikowanych w latach 1947–1983, „Księgarz” 1984, R. 28, nr 1, s. 53–63,
• Migoń Krzysztof: Od praktyki księgarskiej do teorii systemu książki. (O pracach Radosława Cybulskiego), „Księgarz” 1984, R. 28, nr 1, s. 5–10,
• Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, T. 1. Red. Janusz Kapuścik, Marek Haława. Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji, 1999, s. 255 ISBN 83-905295-5-6 (t.1),
• Wojakowski Józef: Radosław Cybulski (1924-1999), „Przegląd Biblioteczny” 1999, z. 4, s. 340–343,
• Migoń Krzysztof: Radosław Cybulski (1 III 1924 Wilno – 14 XI 1999 Warszawa), „Roczniki Biblioteczne” 2000, R. 44, s. 311–314,
• Skrzypczak Andrzej: Radosław Cybulski (1924-1999), „Wiadomości Księgarskie” 2000, nr 1, s. 31–35,
• Hilchen-Radziejowska Anna: Radosław Cybulski (2 III 1924 – 14 XI 1999), „Nowe Książki” 2000, nr 2, s. 80,
• Sadowska Jadwiga: Cybulski Radosław Jan, [w:] Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III. Warszawa: SBP, 2010, s. 46–48. ISBN 978-83-61464-48-8,
• Sadowska Jadwiga: Radosław Cybulski (1924-1999), [w:] Bibliotekarze warszawscy zmarli w latach 1997–2007. Warszawa: SBP, 2010, s. 39–50 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych; t. 11). ISBN 978-83-61464-26-6.
• Prof. dr hab. Radosław Cybulski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-11-11] .

Przypisy