Pstrąg tęczowy
Oncorhynchus mykiss[1]
(Walbaum, 1792)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

łososiokształtne

Rodzina

łososiowate

Rodzaj

Oncorhynchus

Gatunek

pstrąg tęczowy

Zasięg występowania
Mapa występowania
Zakład hodowli pstrąga w Zaporze
Złowiony okaz

Pstrąg tęczowy[2], tęczak kalifornijski[3], pstrąg kalifornijski[4], pstrąg łososiowy[5][6] (Oncorhynchus mykiss), pot. tęczak – gatunek ryby z rodziny łososiowatych (Salmonidae) zaliczany do łososi pacyficznych.

Taksonomia i polskie nazewnictwo zwyczajowe

W literaturze polskiej pstrąg tęczowy opisywany był pod naukową nazwą Salmo irideus[2]. Jego osiadła forma występująca na wybrzeżu azjatyckim (rzeki Kamczatki) opisywana była jako odrębny gatunek mikiża[2] (Salmo mykiss). Salmo irideus został zaliczony do rodzaju Oncorhynchus, a następnie tę nazwę uznano za synonimiczną dla Oncorhynchus mykiss[7]. W polskim piśmiennictwie przyjęła się nazwa zwyczajowa pstrąg tęczowy[8][9][10].

Występowanie

Naturalnie występuje w Ameryce Północnej. Sztucznie rozpowszechniona niemal do wszystkich krajów świata. Do Polski sprowadzona w XIX wieku (1881–1889[11]). Istnieją dwie odmiany: wędrowna, tzw. steelhead (spływająca do morza) i osiadła (shasta). Gatunek po raz pierwszy został opisany na Kamczatce przez Walbauma w 1836 r. jako Salmo mykiss.

W Polsce w niedużych ilościach spotkać go można w każdej niemal rzece oraz w wielu stawach i jeziorach. W Polsce nie zaobserwowano dotychczas stabilnej samorozradzającej się populacji. Ryby pochodzą z zarybień lub uciekają z hodowli.

Opis

Ubarwienie jest zależne od wieku i miejsca przebywania. Najczęściej srebrne boki, niebieskoszary lub zielonoszary grzbiet, różowa wstęga wzdłuż linii bocznej (której zawdzięcza swoją nazwę) oraz zawsze czarne plamki na bokach i płetwach.

Długość
Do 145 cm, zazwyczaj 40–60 cm.
Masa ciała
Do 23 kg, zwykle 4–5.
Dojrzałość płciowa
W 2 roku życia.
Ikra
500 do 3000 sztuk stosunkowo dużej ikry.
Długość życia
W środowisku naturalnym najwyżej 7 lat.

Odżywianie

Pstrągi tęczowe są drapieżnikami. Podstawę ich jadłospisu stanowią owady i ich larwy. Wiosną żywią się jętkami i ważkami, jesienią owadami zaniesionymi pod wodę przez wiatr. Pstrągi zjadają też małe ryby, żaby, kijanki oraz robaki.

Rozród

Dojrzewa płciowo w 2 lub 3 roku życia. Tarło pstrąga tęczowego odbywa się od grudnia do maja. Ryby wyszukują żwirowate ujścia rzek. Samica wykopuje w odpowiednim miejscu dołek, szybko machając płetwą. Składa do niego ikrę, którą samiec zapładnia. Samiczka ostrożnie zakrywa ikrę drobnymi kamyczkami i piaskiem. Młode pstrągi wykluwają się w różnym czasie, zależnie od temperatury wody. Te, które wylęgną się szybko, mają zawieszony woreczek żółtkowy, z którego czerpią pożywienie w pierwszych dniach życia. Dopóki nie spożytkują całego żółtka, pozostają w pobliżu jamki. W tym okresie nazywają się narybkiem. Tylko niewielka część dożywa dorosłości, większość pada ofiarą większych ryb. Rośnie bardzo szybko, w dobrych warunkach już w 3 roku życia waży około 1 kg.

Znaczenie gospodarcze

Pstrąg tęczowy jest cenioną rybą hodowlaną. Jego hodowla w Polsce rozwinęła się szczególnie na terenie Pomorza Gdańskiego, gdzie jest alternatywą dla gospodarki rybackiej Bałtyku. W efekcie 100-letniej tradycji tej hodowli wyhodowano dwa szczepy dostosowane do warunków mikroklimatycznych północnej Polski – obydwa uznawane za populacje lokalne[10].

Wartość odżywcza
Pstrąg tęczowy świeży
(100 g)
Wartość energetyczna 671 kJ (160 kcal)
Białka 18,6 g
Węglowodany 0,0 g
Tłuszcze 9,6 g
Woda 70,6 g
Dane liczbowe na podstawie: [12]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[13]

Podgatunki

Wyróżniono kilka podgatunków pstrąga tęczowego[1]:

  • Oncorhynchus mykiss aguabonita
  • Oncorhynchus mykiss gairdnerii – pstrąg stalowogłowy (anadromiczny)
  • Oncorhynchus mykiss gilberti
  • Oncorhynchus mykiss irideus
  • Oncorhynchus mykiss mykiss
  • Oncorhynchus mykiss nelsoni
  • Oncorhynchus mykiss stonei
  • Oncorhynchus mykiss whitei

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Oncorhynchus mykiss, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
  3. ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
  4. ↑ Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
  5. ↑ Pstrąg łososiowy — korzyści zdrowotne i przepisy [online], fierseafood.com [dostęp 2024-04-17] (pol.).
  6. ↑ Pstrąg łososiowy, Pstrąg tęczowy - Opis w Atlasie Ryb online [online], Pstrąg łososiowy, Pstrąg tęczowy - Atlas Ryb online [dostęp 2024-04-17] (pol.).
  7. ↑ Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard Van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 10 czerwca 2013 [dostęp 2013-06-30] (ang.).
  8. ↑ Ryby : encyklopedia zwierząt. Henryk Garbarczyk, Małgorzata Garbarczyk i Leszek Myszkowski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN : Dorota Szatańska, 2007. ISBN 978-83-01-15140-9.
  9. ↑ Andrzej Witkowski: Oncorhynchus mykiss (Walbaum, 1792). [w:] Gatunki obce w faunie Polski [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  10. 1 2 Maciej Ligaszewski. Zasady i planowana ochrona zasobów genetycznych polskich, rodzimych linii karpia (Cyprinus carpio Linnaeus, 1758) i szczepów pstrąga tęczowego (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792). „Wiadomości Zootechniczne”. 4, s. 49-55, 2006.
  11. ↑ A. Witkowski, J. Grabowska. The non-indigenous freshwater fishes of Poland: Threats for native ichthyofauna and consequence for fishery: A review. „Acta Ichthyologica et Piscatoria”. 42 (2), s. 77–87, 2012. DOI: 10.3750/AIP2011.42.2.01. (ang.).
  12. ↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 260. ISBN 978-83-200-5311-1.
  13. ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

Bibliografia

  • Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976. (jako Salmo gairdneri irideus)
  • Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7. (jako Salmo gairdneri)
  • Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7. (jako Salmo gairdneri)
  • Oncorhynchus mykiss. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 13 września 2009]
  • Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 260. ISBN 978-83-200-5311-1.(jako Salmo gairdneri)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.