Przytok
wieś
Ilustracja
Pałac w Przytoku
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

zielonogórski

Gmina

Zabór

Liczba ludności (2021)

888[1]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-003[2]

Tablice rejestracyjne

FZI

SIMC

0916839

Położenie na mapie gminy Zabór
Mapa konturowa gminy Zabór, po lewej znajduje się punkt z opisem „Przytok”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Przytok”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Przytok”
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego
Mapa konturowa powiatu zielonogórskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Przytok”
Ziemia51°57′28″N 15°37′30″E/51,957778 15,625000[3]

Przytok (niem. Prittag) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Zabór.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Historia

Najprawdopodobniej wieś jest znacznie starsza niż kolonizacja niemiecka na tych obszarach. Przytok po raz pierwszy wymieniony został w 1408 roku[4] w dokumencie żagańskiego Jana I. Należał on do Ulryka von Quossa i jego synów. W 1426 roku bracia Quossowie zostali pojmani i straceni za rozboje. Książę Jan I oddał Przytok, w zamian za pomoc w schwytaniu poprzednich właścicieli, Hinzowi von Schoffowi. Jedna z jego córek. wychodząc za mąż za Benno von Tschammera, posiadła Przytok, przekazując go swoim potomkom. Wieś była w posiadaniu ich rodziny do końca XVI wieku.

W roku 1591 Joachim von Stensch wykupił Przytok od zbankrutowanego Rudolfa von Tschammera. Ród nowego właściciela posiadł wioskę do połowy lat 30. XIX wieku. Po śmierci ostatniego z rodu Stensch, Jana Ernsta, Przytok przypadł jego przybranej córce - Fryderyce Konstancji Joannie von Hessler, która w 1805 roku wyszła za mąż za generała saskiego Ryssela.

W latach 20. XIX wieku pastorem w Przytoku był Gottfried Herzlieb, którego siostra, znana jako Otylia, mieszkała blisko czternaście lat w Przytoku. Jest ona jakoby bohaterką powieści Goethego Powinowactwo z wyboru. W latach 1596-1597 Joachim von Stensch wzniósł w Przytoku późnorenesansowy zamek, który został rozebrany w 1933 roku. W latach 1864 - 1867 Emil Kracher von Schwarzenfeld buduje neorenesansową rezydencję, w której dziś mieści się placówka oświatowa.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[5]:

  • kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, klasycystyczny z XVIII wieku/XIX wieku
  • zespół pałacowy, z połowy XVIII wieku, w XIX wieku:
nieistniejące
  • dwór wybudowany przez Joachima von Stentsch w 1596[6] na planie litery „L”, składał się z dłuższego korpusu głównego i skrzydła bocznego. Główne wejście w korpusie umieszczone było centralnie w portalu wykonanym z piaskowca. Dwór został rozebrany w 1933[7]. Portal z herbami znajduje się obecnie w Muzeum Ziemi Lubuskiej[8][uwaga 1].

Imprezy sportowe

Co roku w Przytoku w kwietniu organizowany jest wyścig kolarski Piekło Przytoku[9]. Jest on oparty na słynnym klasyku Paryż-Rubaix, gdzie zawodnicy jadący w wyścigu znaczną część trasy mają do pokonania jadąc brukiem. Trasa wyścigu to 10 okrążeń po 6,7 km. Rok w rok w wyścigu udział bierze prawie 100 kolarzy.

W Przytoku, każdego roku odbywa się także na początku kwietnia bieg na dystansie półmaratonu. Bieg został zainicjowany w roku 2002. W roku 2012 zgromadził na starcie ponad 290 osób.

W roku 2012 zainicjowano Koronę Przytoku, jest to osobna klasyfikacja, w której udział biorą wszyscy uczestnicy Półmaratonu Przytok, oraz wyścigu kolarskiego Piekło Przytoku. Półmaraton ma zawsze miejsce w sobotę, a wyścig kolarski następnego dnia w niedzielę.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Na fryzie od lewej herby szlacheckie, von: Stentsch, Knobelsdorff, Promnitz, Dobritsch, Loeben, Kracht, Unruh, Gersdorf, Schkopp, Bock, Kittlitz, Schweinichen, Stosch, Schindel, Warnsdorf, Reibnitz

Przypisy

  1. ↑ Wieś Przytok w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-05], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1064 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112418
  4. ↑ Przytok / Prittag. zamki, pałace, dworki. [dostęp 2017-12-29].
  5. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 113. [dostęp 2013-03-03].
  6. ↑ Renesansowy portal z Przytoku. [dostęp 2024-01-07].
  7. ↑ Karolina Idryjan: Zespół pałacowo-parkowy w Przytoku. [dostęp 2024-01-07].
  8. ↑ Zdzisław Haczek: Nowa część Muzeum Ziemi Lubuskiej już otwarta!. 3 marca 2021. [dostęp 2024-01-07].
  9. ↑ Szosowy wyścig kolarski „Piekło Przytoku”. TKKF. [dostęp 2017-12-29].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.