Regulacja gospodarki wapniowej

Przytarczyce, gruczoły przytarczyczne (łac. glandulae parathyroideae, ang. parathyroid glands) – małe gruczoły wewnątrzwydzielnicze znajdujące się na szyi, które uczestniczą w regulowaniu gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu.

Anatomia

Przytarczyce są położone w przedniej części szyi. Są kształtu płasko-owalnego[1], a barwy od żółtoczerwonej do brązowej. Ich rozmiary są niewielkie, każdy z gruczołów waży średnio 40 mg. Najczęściej są cztery gruczoły i układają się w dwie pary: dwa pod dolnymi i dwa pod górnymi biegunami gruczołu tarczowego, osadzone na jej tylnej powierzchni w masie otaczającej ją tkanki łącznej. Dokładne rozmieszczenie oraz liczba przytarczyc są zmienne. Mogą być zlokalizowane wewnątrz tarczycy, w grasicy, worku osierdziowym, śródpiersiu a nawet w jamie brzusznej. 12-15% zdrowych osób ma pięć gruczołów przytarczycznych. Unaczynienie przytarczyc pochodzi od tętnicy tarczowej dolnej[1].

Małe rozmiary przytarczyc, różnice w ich liczbie oraz lokalizacji stanowią wyzwanie w leczeniu chirurgicznym. Pierwsza opisana w piśmiennictwie skuteczna operacja przytarczyc została wykonana w 1925 roku w Wiedniu przez Felixa Mandela[2].

Budowa histologiczna

Gruczoły przytarczyczne są zbudowane z komórek nabłonkowych i zrębowej tkanki tłuszczowej. Wyróżniamy dwa typy komórek nabłonkowych przytarczyc: główne (typ dominujący) oraz oksyfilne. Komórki główne mają jasną cytoplazmę, natomiast oksyfilne są większe i mają eozynofilną, ziarnistą cytoplazmę. Oba typy komórek zawierają parathormon (PTH).

Funkcja

Wydzielają parathormon (PTH) odpowiedzialny za regulację poziomu wapnia we krwi i płynie tkankowym. Jest on odpowiedzialny za zwiększanie poziomu wapnia we krwi przez uwalnianie wapnia z kości i resorpcję wapnia z kanalików nerkowych. Poza tym obniża ilość jonów fosforanowych we krwi. Niedobór powoduje tężyczkę objawiającą się nadpobudliwością mięśni i nerwów. Nadmiar natomiast powoduje zbyt dużą resorpcję wapnia z kości, co przyczynia się do tego, że są one słabe, łatwo ulegają urazom i może prowadzić do osteopenii i osteoporozy. Wydzielana przez tarczycę kalcytonina działa antagonistycznie w stosunku do parathormonu. Gdy stężenie wapnia wzrasta ponad normę, wytwarzana w tarczycy kalcytonina hamuje uwalnianie wapnia z kości.

Zaburzenia czynności przytarczyc

Nadczynność przytarczyc

Niedoczynność przytarczyc

Niedoczynność przytarczyc jest główną z możliwych przyczyną wystąpienia hipokalcemii.

  • uwarunkowana brakiem parathormonu
    • pierwotna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus primarius)
    • wtórna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus secundarius)
  • rzekoma niedoczynność przytarczyc (pseudohypoparathyroidismus)
    Przytarczyce produkują parathormon, nawet więcej niż w stanie zdrowia, jednak receptor dla parathormonu nie funkcjonuje prawidłowo. Spowodowane jest to defektem białka G.

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 The Parathyroid Glands [online], TeachMeAnatomy, 16 listopada 2014 [dostęp 2019-03-23].
  2. ↑ Zbigniew Śledziński i inni, From four-parathyroid gland exploration to a minimally invasive technique. Minimally invasive parathyroidectomy as a current approach in surgery for primary hyperparathyroidism, „Endokrynologia Polska”, 65 (3), 2014, s. 240–249, DOI: 10.5603/EP.2014.0033, ISSN 2299-8306 [dostęp 2019-03-23] (ang.).

Bibliografia

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.