Prześcigla
Ilustracja
Mauritia flexuosa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

arekowce

Rodzina

arekowate

Rodzaj

prześcigla

Nazwa systematyczna
Mauritia L. f.
Suppl. 70, 454. Apr 1782[3]

Prześcigla (Mauritia) – rodzaj palm z rodziny arekowatych, obejmujący dwa gatunki występujące w naturze w Ameryce Południowej. Na rozległych obszarach w północnej części kontynentu (na wschód od Andów) występuje Mauritia flexuosa, zaś zasięg Mauritia carana ogranicza się do środkowej i wschodniej Amazonii[4]. Palmy te są okazałe, mają wysokie kłodziny w wyraźnie widocznymi pierścieniami, na międzywęźlach pokrytych kolcami. Liście wachlarzowate, z blaszką głęboko wcinaną. Owocem jest jagoda okryta twardymi łuskami[5]. Palmy te rosną w lasach bagiennych oraz wzdłuż strumieni i rzek, zarówno w selwie, jak i na sawannach, zwykle w niższych położeniach (M. flexuosa na wschodnich stokach Andów sięga jednak do 900 m n.p.m.)[4].

Mauritia flexuosa jest jedną z najważniejszych użytkowo palm w Ameryce Południowej. Owoce są ważnym składnikiem diety ludności Amazonii spożywane w stanie surowym, sfermentowane i po wysuszeniu w formie mąki. Cenionym źródłem pożywienia są także larwy Rhynchophorus palmarum pozyskiwane z obumierających kłodzin tych palm. Z włókien liści sporządza się sznury, liny, hamaki i kosze. Gąbczaste ogonki liściowe służą do wyplatania mat i wyrobu papieru. Rzadziej użytkowana jest Mauritia carana (liście dostarczają surowca plecionkarskiego)[4].

Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia Mauritza Johana von Nassau-Siegen – holenderskiego dowódcę i gubernatora holenderskiej kolonii w Ameryce Południowej – przyszłego Surinamu[4].

Morfologia

Pokrój
Okazałe palmy osiągające do 25 m wysokości, o kłodzinie o średnicy 30–60 cm (M. carana osiąga mniejsze rozmiary – do 10 m wysokości i 30 cm średnicy). Kłodziny wyrastają zwykle pojedynczo, rzadko w kępach, mają pokrój kolumnowy, rzadziej są nieco pękate[4].
Liście
Wachlarzowate, okazałe i ciężkie, skupione po 6–20 w pióropusz na szczycie kłodziny. Ogonki liściowe są zaokrąglone na przekroju. Blaszka liściowa zaokrąglona w zarysie jest głęboko rozcięta na dwie części, a te z kolei porozcinane są na poszczególne listki. Listki te skierowane są w różnych kierunkach, a nie płasko rozpostarte. Wzdłuż ich brzegów odchodzą cienkie kolce[4].
Kwiaty
Jednopłciowe, rośliny są dwupienne. Kwiatostany są bardzo okazałe, zwisające, drewniejące, z odgałęzieniami dwustronnie ułożonymi na osi, gęsto pokrytymi drobnymi kwiatami. Kwiaty męskie rozwijają się skupione parami, żeńskie pojedynczo[4].
Owoce
Kuliste do eliptycznych, pokryte drobnymi, czerwonobrązowymi lub czerwownopomarańczowymi łuskami[4].

Systematyka

Jeden z trzech rodzajów z podplemienia Mauritiinae (obok Lepidocaryum i Mauritiella), z plemienia Lepidocaryeae, podrodziny Calamoideae z rodziny arekowatych Arecaceae[6].

Wykaz gatunków[7]:

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-12-23] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-02-27].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 Andrew Henderson, Gloria Galeano, Rodrigo Bernal: Field Guide to the Palms of the Americas. Princeton University Press, 1995, s. 69. ISBN 978-0-691-60694-1.
  5. ↑ Maria Witkowska: Palmy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1968, s. 47.
  6. ↑ Genus Mauritia L. f.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-11-30].
  7. ↑ Mauritia L.f.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-30].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.