Karkoszczonka
Ilustracja
Przełęcz Karkoszczonka
Państwo

 Polska

Wysokość

723 m n.p.m.

Pasmo

Beskid Śląski, Karpaty

Sąsiednie szczyty

Beskid, Trzy Kopce

Położenie na mapie Beskidu Śląskiego
Mapa konturowa Beskidu Śląskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Karkoszczonka”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Karkoszczonka”
Ziemia49°43′29″N 18°59′31″E/49,724722 18,991944

Karkoszczonka (723 m n.p.m.) – głęboka przełęcz w Beskidzie Śląskim, między Trzema Kopcami (1082 m) na północy a Beskidkiem (860 m) na południu[1]. Poprzez tę przełęcz oraz Beskid Węgierski i Przełęcz Salmopolską Pasmo Klimczoka i Szyndzielni łączy się z pozostałą częścią Beskidu Śląskiego[2].

Opis

Jeśli pominąć Bramę Wilkowicką, jest Karkoszczonka najniższym punktem w wododziale Wisły (tu: Brennicy) i Soły (tu: Żylicy) na terenie Beskidu Śląskiego. Tym samym jest najniższym i najwygodniejszym przejściem między Szczyrkiem a Brenną, używanym zresztą przez miejscową ludność od wielu wieków[2].

Od strony wschodniej, ze Szczyrku, na przełęcz wyprowadza droga wiodąca doliną potoku Potoku Wilczego (Biła), natomiast od strony zachodniej, z Brennej Bukowej – droga wiodąca dolinką potoku Polczany[3]. Obie drogi w większej części są pokryte wąskim dywanikiem asfaltowym, jednak przejazd przez przełęcz jest zamknięty dla ruchu samochodowego (szlaban po stronie Brennej – droga leśna, w dyspozycji Administracji Lasów Państwowych). Co pewien czas pojawiają się w prasie informacje o zamiarach przebudowy tej drogi i jej otwarcia dla ruchu publicznego – na razie skutecznie przeciwstawiają się temu pomysłowi Lasy Państwowe, organizacje ekologiczne i zwyczajny brak środków.

Pochodzenie nazwy

Do niedawna przełęcz nazywano powszechnie „Skałką”, co związane było zapewne ze starą nazwą Klimczoka. Obecna nazwa została przeniesiona z dawnego osiedla pasterskiego na polanach opadających spod przełęczy na wschód, ku dolinie Biłej. Pochodzi od słowa „karkosze”, oznaczającego w góralskiej gwarze gałęzie, odrąbane ze ściętych drzew iglastych[2].

Wśród mieszkańców Szczyrku Biłej przełęcz zwana jest też czasem „Granicą”. Jest to odniesienie do granicznej funkcji grzbietu Beskidu Śląskiego, który rozdzielał w tym miejscu Żywiecczyznę, należącą aż do rozbiorów do Królestwa Polskiego (później: Galicję) od Księstwa Cieszyńskiego (części Górnego Śląska). Po II wojnie światowej biegła tym grzbietem granica województw krakowskiego i katowickiego, a także granica powiatów żywieckiego i cieszyńskiego (co ma miejsce również obecnie). Wspomniany grzbiet był również przez ponad dziewięć wieków granicą dwóch diecezji kościoła katolickiego w Polsce: krakowskiej i wrocławskiej. Jednocześnie jest naturalną granicą językową i etnograficzną (Brenna: strój górali śląskich, Szczyrk: strój górali żywieckich)[2].

Przez Karkoszczonkę biegnie granica między Brenną i Szczyrkiem[3]. Tuż pod samym siodłem przełęczy, po stronie doliny Wilczego Potoku, znajduje się schronisko turystyczne „Chata Wuja Toma”[4].

Szlaki turystyczne

Na przełęczy węzeł szlaków turystycznych:

szlak turystyczny żółty – do Brennej Bukowej (1,45 godz.)
szlak turystyczny żółty – do Szczyrku Centrum (50 min.)
szlak turystyczny czerwony – na Klimczok (1 godz.)
szlak turystyczny czerwony – na przełęcz Salmopolską (2,30 godz.) i dalej na Malinowską Skałę (4 godz.)[5]

Przypisy

  1. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-05-22].
  2. 1 2 3 4 Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 151, 165, 179, 204, 205, ISBN 978-83-89188-71-7.
  3. 1 2 Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-06].
  4. ↑ Tomasz Biesik, Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Mały i Beskid Śląski, Bielsko-Biała: Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik, 2013, s. 141–146, ISBN 978-83-925599-3-1.
  5. ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.