Prawoślaz
Ilustracja
Morfologia (prawoślaz lekarski)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

ślazowate

Rodzaj

prawoślaz

Nazwa systematyczna
Althaea L.
Sp. Pl. 686. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Althaea officinalis L.[3]

Synonimy
  • Ferberia Scop.[4]

Prawoślaz (Althaea L.) – rodzaj roślin wieloletnich z rodziny ślazowatych. Należy tu 9[4]–12[5][6] gatunków występujących naturalnie w Europie oraz południowo-zachodniej i centralnej Azji[5]. W Polsce rośnie prawoślaz lekarski A. officinalis[7]. Podany został też gatunek A. hirsuta jako efemerofit, ale brak na to dowodów[7], a poza tym gatunek klasyfikowany jest współcześnie jako Malva cretica subsp. cretica[8]. Dawniej do rodzaju Althaea zaliczano kilka gatunków obecnie wyłączanych w odrębny rodzaj malwa Alcea. Gatunki prawoślazów tworzą zresztą mieszańce z Alcea (×Alcathaea Hinsley), podobnie jak z rodzajem Malva (×Malvalthaea Iljin)[9]. Zasiedlają tereny otwarte i podmokłe. Ze śluzów zawartych w korzeniu prawoślazu lekarskiego wytwarzano pierwotnie pianki marshmallow[6].

Morfologia

Pokrój
Rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny o pędach prosto wzniesionych, pokrytych włoskami gwiazdkowatymi lub prostymi[9].
Liście
O blaszkach nerkowatych, deltowato-jajowatych, jajowatych, mniej lub głębiej klapowanych[9]. Przylistki obecne, trwałe lub szybko odpadające, od szydłowatych, równowąskich, do lancetowatych. Czasem dwu- lub trójdzielne[9].
Kwiaty
Pojedyncze lub zebrane po kilka w kątach liści w szczytowej części pędu[9]. U podstawy kwiatów znajduje się kieliszek z 6–9 działkami, zrosłymi u nasady. Pięć działek kielicha jest zrośniętych u nasady. Płatki otwartej lub szerokodzwonkowatej korony są barwy białej, różowej, czerwonej do niebieskawej. Pręciki są liczne, zrośnięte w kolumnę otaczającą słupki[9]. Ich pylniki są purpurowe lub brązowe[6].
Owoce
Jednonasienne rozłupki w liczbie 10 do 20 tworzące dysk wokół trwałych słupków[9]. Owoce otulone są trwałymi działkami kielicha[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do plemienia Malveae, podrodziny Malvoideae, rodziny ślazowatych Malvaceae, rzędu ślazowców, kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta )[2][10].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Malvanae Takht., rząd ślazowce (Malvales Dumort.), podrząd Malvineae Rchb., rodzina ślazowate (Malvaceae Juss.), rodzaj prawoślaz (Althaea L.)[11].

Wykaz gatunków[4][12]
  • Althaea armeniaca Ten. – prawoślaz armeński
  • Althaea bertramii Post & Beauverd
  • Althaea cannabina L. – prawoślaz konopiowaty
  • Althaea hiri Parsa
  • Althaea officinalis L. – prawoślaz lekarski
  • Althaea oppenheimii Ulbr.
  • Althaea × pavisii Guétrot
  • Althaea taurinensis DC.
  • Althaea villosa Blatt.
  • Althaea vranjensis Diklic & V.Nikolic

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2016-10-20].
  4. 1 2 3 Althaea L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-16].
  5. 1 2 Althaea Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-10-20].
  6. 1 2 3 4 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 179. ISBN 0-333-74890-5.
  7. 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 30, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Althaea hirsuta Sieber ex Steud.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-16].
  9. 1 2 3 4 5 6 7 Steven R. Hill: Althaea Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-10-20].
  10. ↑ United States Department of Agriculture Agricultural Research Service: Family: Malvaceae Juss.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-19]. (ang.).
  11. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Althaea. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-20]. (ang.).
  12. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.