Poziomka
Ilustracja
Poziomka pospolita
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

poziomka

Nazwa systematyczna
Fragaria L.
Sp. Pl. 494. 1753
Typ nomenklatoryczny

Fragaria vesca L.[3]

Fragaria iinumae
Fragaria virginiana
Owoce zbiorowe truskawki

Poziomka (Fragaria L.) – rodzaj bylin z rodziny różowatych. Obejmuje 22 gatunki[4]. Rośliny te występują na półkuli północnej i w Chile. W Polsce rosną w naturze trzy gatunki, poza tym podobnie jak w wielu innych krajach, rozpowszechniony jest w uprawie mieszaniec międzygatunkowy – truskawka (Fragaria ×ananassa). Ten takson o istotnym znaczeniu ekonomicznym powstał w wyniku skrzyżowania poziomki chilijskiej i wirginijskiej. W naturze poziomki zasiedlają zazwyczaj słoneczne murawy, obrzeża lasów i lasy świetliste[5].

Rozmieszczenie

Większość gatunków z tego rodzaju rośnie w górach Azji oraz w Ameryce Północnej. Jeden gatunek (poziomka chilijska) rośnie na wybrzeżu Chile. Trzy gatunki z tego rodzaju rosną dziko w Europie[5] i wszystkie spotykane są w Polsce[6]:

Morfologia

Pokrój
Byliny osiągające do 20 cm wysokości. Tworzą rozłogi, nazywane wąsami, z których wyrastają nowe rośliny[5].
Liście
Trójlistkowe osadzone na długich ogonkach, które tworzą przyziemną rozetkę. Listki na brzegu piłkowane[5].
Kwiaty
Działek kielicha jest 5, przy czym wsparte są dodatkowo podobnymi do nich 5 listkami kieliszka. Płatki białe, rzadziej różowo nabiegłe, równej długości, zaokrąglone na szczycie. Pręciki są liczne. Zalążnia górna z licznymi owocolistkami zakończonymi krótkimi i szybko odpadającymi szyjkami[5].
Owoce
Owoc zbiorowy, składający się z silnie rozrośniętego, mięsistego dna kwiatowego, na którym osadzone są liczne orzeszki[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podplemienia Fragariinae, do którego należą m.in. przywrotnik (Alchemilla) i sybaldia (Sibbaldia). Grupa ta jest siostrzana dla rodzaju pięciornik (Potentilla), wraz z którym tworzy plemię Potentilleae z podrodziny Rosoideae w obrębie różowatych (Rosaceae). Rodzina ta z kolei jest kladem bazalnym w obrębie rzędu różowców (Rosales)[2].

Pozycja na drzewie filogenetycznym plemienia[7]
Potentilleae
Potentillinae

Potentilla – pięciornik

Argentina



Fragariinae


Fragaria – poziomka


Potaninia

Dasiphora

Chamaecallis

Drymocallis

Chamaerhodos


Sibbaldia – sybaldia

Sibbaldianthe

Alchemilla – przywrotnik

Comarum – siedmiopalecznik






Wykaz gatunków[4][8]
  • Fragaria × ananassa (Duchesne ex Weston) Duchesne ex Rozier – truskawka
  • Fragaria × bifera Duchesne
  • Fragaria × bringhurstii Staudt
  • Fragaria bucharica Losinsk.
  • Fragaria cascadensis K.E.Hummer
  • Fragaria chiloensis (L.) Mill. – poziomka chilijska
  • Fragaria chinensis Losinsk.
  • Fragaria corymbosa Losinsk.
  • Fragaria daltoniana J.Gay
  • Fragaria gracilis Losinsk.
  • Fragaria hayatae Makino
  • Fragaria iinumae Makino
  • Fragaria × intermedia (Bach) Beck
  • Fragaria iturupensis Staudt
  • Fragaria mandshurica Staudt
  • Fragaria moschata Duchesne ex Weston – poziomka wysoka
  • Fragaria moupiensis (Franch.) Cardot
  • Fragaria nilgerrensis Schltdl. ex J.Gay – poziomka nilgerryjska
  • Fragaria nipponica Makino
  • Fragaria nubicola (Lindl. ex Hook.f.) Lacaita
  • Fragaria orientalis Losinsk.
  • Fragaria pentaphylla Losinsk.
  • Fragaria tibetica Staudt & Dickoré
  • Fragaria vesca L. – poziomka pospolita
  • Fragaria virginiana Mill. – poziomka wirginijska
  • Fragaria viridis Weston – poziomka twardawa

Zastosowanie

  • Owoce zbiorowe wielu gatunków poziomek są bardzo słodkie i aromatyczne, są jadalne na surowo i wykorzystywane na przetwory.
  • Poziomki zawierają sole mineralne, garbniki, flawonoidy, witaminę C i, w małej ilości, olejek lotny. Ich liście i owoce stosuje się pomocniczo w miażdżycy naczyń, nadciśnieniu, kamicy nerkowej i niektórych drobnych chorobach skóry.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. ↑ Fragaria. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-02-03].
  4. 1 2 Fragaria L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-05].
  5. 1 2 3 4 5 6 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 139. ISBN 0-333-74890-5.
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 84, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ Torsten Eriksson, Nannie L. Persson, Jenny E.E. Smedmark, What is Potentilla? A phylogeny-based taxonomy for Potentillinae (Rosaceae), „Taxon”, 71 (3), 2022, s. 493-505, DOI: 10.1002/tax.12679.
  8. ↑ Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.