Powstanie Dozsy 1514, Wojna chłopska na Węgrzech
Czas

1514

Miejsce

Węgry

Terytorium

Węgry

Wynik

Zwycięstwo sił feudalnych

Strony konfliktu
powstańcy chłopscy siły feudalne
Dowódcy
György Dózsa Jan Zápolya
Siły
100 000 ludzi nieznane
Straty
60 000 ludzi[1] nieznane
brak współrzędnych
Powstaniec chłopski, (drzeworyt Gyuli Derkovitsa)

Powstanie Dozsy – powstanie chłopskie na Węgrzech w 1514 r. dowodzone przez Györgya Dózsa.

Do wojny chłopskiej na Węgrzech zwanej powstaniem Dozsy doszło w 1514 r. Armia chłopska w sile około 100 tysięcy ludzi pod wodzą Györgya Dózsy, przygotowana do krucjaty przeciw Turkom ogłoszonej przez papieża Leona X, miała zostać rozwiązana, ponieważ szlachta w obawie przed uzbrojonymi chłopami, wymogła u węgierskiego prymasa Tamasa Bakoczego odwołanie krucjaty i rozwiązanie chłopskiej armii. Chłopi jednak nie podporządkowali się tej decyzji i wystąpili przeciw wyzyskującej ich szlachcie. W wielu miejscowościach konfiskowali majątki ziemskie, odbierali zagarnięte im wcześniej pastwiska, palili zamki. W czasie powstania życie straciło około 400 szlachciców[2]. Gwałty, zmuszanie szlachcianek do nierządu i profanowanie kościołów stanowiło symboliczne odrzucenie feudalizmu[3]. Dózsa domagał się wolności dla chłopów, likwidacji obciążeń feudalnych, sekularyzacji dóbr ziemskich należących do kleru oraz reformy w Kościele tak aby w kraju był tylko jeden biskup[2].

Doszło do bitew z wojskami feudałów pod Apátfalva, Nădlac i Cenad. W pierwszej chłopi ponieśli klęskę, ale w kolejnych bitwach dowodzeni przez Györgya Dózsa odnieśli zwycięstwa[4]. W bitwach pod Nădlac i Cenad głównym przeciwnikiem powstańców były oddziały biskupa Csákiego. Zwycięskie bitwy umożliwiły rozszerzenie powstania i marsz oddziałów powstańczych na Temeszwar[5].

Do rozstrzygającej bitwy między armią chłopską a wojskami Jana Zapolyi, późniejszego króla Węgier, doszło pod Temesvárem. Po przegranej bitwie chłopi zostali surowo ukarani, a dodatkowo zwiększono im podatki oraz wymiar pańszczyzny. Wśród praw znalazł się i zapis o zakazie zajmowania wyższych stanowisk kościelnych przez księży pochodzenia chłopskiego[6].

Rannego przywódcę chłopskiego powstania Györgya Dózsę ujęto, a następnie żywcem spalono[7] na stosie. Po jego śmierci na czele powstańców staną jeszcze ksiądz Lörinc Mészáros, ale i on poniósł klęskę[2]. Stracono wielu chłopów, pozostałych obciążono za zniszczenia wojenne oraz skazano na wieczne poddaństwo[8].

Było to pierwsze powstanie kuruców, kolejne to powstanie Thökölyego i powstanie Rakoczego[1][9].

Upamiętnienie

W miejscu egzekucji Györgya Dozsy stoi figura Maryi Dziewicy, autorstwa rzeźbiarza Györgya Kissa. Imieniem przywódcy powstania chłopskiego w Budapeszcie nazwano plac, ulicę i stację metra. Natomiast ulice jego imienia znajdują się w wielu większych miastach Siedmiogrodu.

Przypisy

  1. 1 2 Praca zbiorowa Dzieje świata. Chronologiczny przegląd ważniejszych wydarzeń., Warszawa 1990, s.157.
  2. 1 2 3 Felczak 1983 ↓, s. 113.
  3. ↑ Leszczyński 2020 ↓, s. 197.
  4. ↑ Demel 1986 ↓, s. 146.
  5. ↑ Snopek 2002 ↓, s. 77.
  6. ↑ Snopek 2002 ↓, s. 77,78.
  7. ↑ Mała Encyklopedia 1967 ↓, s. 323.
  8. ↑ George Kohn Encyklopedia wojen, Warszawa 1998, s.144,145.
  9. ↑ Kuruc najpierw był krzyżowcem

Bibliografia

  • George Kohn: Encyklopedia wojen. Warszawa: Wydawnictwo al fine, 1998.
  • Juliusz Demel: Historia Rumunii. Wyd. 2. Warszawa - Wrocław - Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 106-107. ISBN 83-04-01553-6.
  • Mała Encyklopedia Wojskowa (A-J). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
  • Wacław Felczak: Historia Węgier. Wyd. 2. Warszawa - Wrocław - Kraków - Gdańsk - Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983. ISBN 83-04-01028-3.
  • Adam Leszczyński: Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania. Wyd. 1. Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal Sp. z o.o., 2020. ISBN 978-83-280-8347-9.
  • Jerzy Snopek: Węgry. Zarys dziejów i kultury. Wyd. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2002. ISBN 83-88794-89-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.