Powiatowa rada narodowa – organ jednolitej władzy państwowej w powiecie, istniejący w latach 1950–1975, powołany w celu kierowania działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną, wiążąc potrzeby terenu z zadaniami ogólnopaństwowymi. Powiatowa rada narodowa powstała w miejsce zniesionego związku samorządu terytorialnego w postaci urzędu starosty.

Powołanie rady narodowej

Na podstawie ustawy z 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej ustanowiono powiatowe rady narodowe^[1]. Powiatowe rady narodowe działały na podstawie uprawnień ustawowych oraz zgodnie z wytycznymi i instrukcjami Rady Państwa, Rady Ministrów oraz właściwych ministrów.

Wybór rad narodowych

Powiatowe rady narodowe wybierane były przez ludność. Czas trwania kadencji został określony – zgodnie z Konstytucją PRL z 1952 r. – na okres 3 lat^[2].

Zakres i tryb działania rad narodowych.

Powiatowe rady narodowe jako terenowe organy władzy państwowej^[1]:

• kierowały na swoim terenie działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną,
• zapewniały ochronę porządku publicznego i czuwały nad przestrzeganiem praworządności demokratycznej,
• ochraniały własność społeczną i prawa obywateli,
• współdziałały w umocnieniu obronności Państwa,
• wydawały przepisy prawne w ramach uprawnień nadanych im przez ustawy,
• wybierały i odwoływali prezydium rady narodowej oraz powoływali komisje rady narodowej,
• kierowały działalnością swoich organów i rozpatrywali ich sprawozdania,
• uchwalały w ramach narodowego planu gospodarczego terenowe plany gospodarcze i nadzorowali ich wykonanie,
• uchwalały w ramach jednolitego budżetu państwowego terenowe budżety i nadzorowali ich wykonanie,
• stanowiły o terenowych daninach, opłatach i świadczeniach, w ramach uprawnień nadanych im przez ustawy,
• wykonywały kontrolę społeczną działalności urzędów, przedsiębiorstw, zakładów i instytucji.

Organy wykonawcze rad narodowych

Prezydium powiatowej rady narodowej było organem wykonawczym i zarządzającym, które działało kolegialnie^[1]. Prezydium powiatowej rady narodowej działało stosownie do uchwał swej rady oraz zgodnie z wytycznymi i instrukcjami prezydium rady narodowej wyższego stopnia.

Zakres działania prezydium rady

Prezydium powiatowej rady narodowej sprawowało na podległym sobie terenie wszystkie funkcje wykonawcze władzy państwowej w ramach obowiązujących przepisów^[1].

W szczególności prezydium powiatowej rady narodowej:

• wykonywało uchwały rady oraz zarządzenia i polecenia władz zwierzchnich,
• realizowało kierownictwo nad działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną;
• kierowało działalnością przedsiębiorstw, zakładów i instytucji, podległych radzie narodowej,
• przygotowało i zwoływało sesje rady oraz układało projekt porządku dziennego jej obrad,
• współdziałało z komisjami rady i przedkładało im określone sprawy do rozpatrzenia,
• opracowywało projekt terenowego budżetu i terenowego planu gospodarczego,
• ustalało wytyczne dla pracy wydziałów prezydium,
• rozpatrywało sprawozdania przewodniczącego i innych członków prezydium,
• rozpatrywał sprawozdania urzędów, przedsiębiorstw, zakładów i instytucji,
• składało ze swej działalności sprawozdania na posiedzeniach rady oraz przedstawiało okresowe sprawozdania ze swej działalności prezydium rady wyższego stopnia.

Rola przewodniczącego prezydium rady

Przewodniczący prezydium powiatowej rady narodowej^[1]:

• czuwał nad należytym wykonaniem uchwał rady i wytycznych władz zwierzchnich,
• kierował pracami prezydium i był odpowiedzialny za wykonanie uchwał prezydium,
• przygotowywał i zwoływał posiedzenia prezydium rady oraz ustalał porządek dzienny jego obrad,
• kierował działalnością wydziałów prezydium i kontrolował ich pracę.

Zniesienie powiatowych rad narodowych

Na podstawie ustawy z 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, zlikwidowano powiatowe rady narodowe^[3].

Przypisy