Posłonek rozesłany
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

czystkowate

Rodzaj

posłonek

Gatunek

posłonek rozesłany

Nazwa systematyczna
Helianthemum nummularium (L.) Mill.
Gard. dict. ed. 8: Helianthemum no. 12. 1768[3]
Synonimy
  • Cistus lusitanicus Mill.
  • Cistus nummularius L.[4]

Posłonek rozesłany[5] (Helianthemum nummularium (L.) Mill.) – gatunek rośliny należący do rodziny posłonkowatych. Rośnie dziko w Europie oraz w Azji Zachodniej i na Kaukazie[4].

Morfologia

Pokrój
Zimozielona krzewinka osiągająca wysokość do 30 cm, o kosmatych, rozgałęzionych i podnoszących się pędach. Oprócz pędów kwiatowych występują pędy płonne[6].
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe. Liście z przylistkami, eliptyczne lub równowąskolancetowate, połyskujące, o szerokości do 6 mm i długości do 25 mm. Na górnej stronie są zazwyczaj prawie nagie, na dolnej stronie porośnięte krótkimi i gęstymi włoskami tworzącymi kutner. Na brzegach i na nerwach włoski dłuższe i gwiazdkowate. Ogonki liściowe o długości 2–4 mm[7].
Kwiaty
Duże, pojedyncze, złocistożółte o wcześnie odpadających płatkach długości 8–12 mm. Wyrastają na kosmatych szypułkach o długości 5–10 mm. Kielich trwały. Jego wewnętrzne działki mają długość 5–8 mm, zazwyczaj są słabo kutnerowate, na nerwach porośnięte długimi włoskami[7].
Owoc
Pękająca 3 klapami torebka z niełupkami[6].

Biologia i ekologia

Krzewinka, chamefit. Kwitnie od maja do sierpnia, początkowo bardzo obficie, później słabiej[6].

W obrębie gatunku wyróżnianych jest 11 podgatunków, jeden podgatunek mieszańcowy i jedną odmianę[8]:

  • H. nummularium subsp. berteroanum (Bertol.) Breistr.
  • H. nummularium subsp. glabrum (W.D.J.Koch) Wilczek
  • H. nummularium subsp. grandiflorum (Scop.) Schinz & Thell.
  • H. nummularium subsp. lycaonicum Coode & Cullen
  • H. nummularium subsp. nummularium
  • H. nummularium subsp. obscurum (Pers.) Holub
  • H. nummularium subsp. pyrenaicum (Janch.) Schinz & Thell.
  • H. nummularium subsp. semiglabrum (Badarò) M.Proctor
  • H. nummularium subsp. tinetense (M.Mayor & Fern.Benito) Martín-Hernanz, Velayos, Albaladejo & Aparicio
  • H. nummularium subsp. tomentosum (Scop.) Schinz & Thell.
  • H. nummularium subsp. urrielense M.Laínz
  • H. nummularium nothosubsp. kerneri (Gottl.-Tann. & Janch.) Lambinon
  • H. nummularium var. roseum (Willk.) C.K.Schneid.

W Polsce występują cztery podgatunki: subsp. nummularium (podgatunek typowy), posłonek rozesłany nagi subsp. glabrum (W.D.J.Koch) Wilczek, posłonek rozesłany wielkokwiatowy subsp. grandiflorum (Scop.) Schinz & Thell. i posłonek rozesłany pospolity obscurum (Pers.) Holub[5].

Zastosowanie

Jest uprawiany jako roślina ozdobna w różnych odmianach, o różnej barwie kwiatów. Szczególnie nadaje się do ogrodów skalnych i na rabaty. Uprawia się go z nasion, przez odkłady lub z sadzonek. Preferuje stanowiska słoneczne, gleby mogą być jałowe, ale muszą być zasobne w wapń. W czasie mroźnych i bezśnieżnych zim nadziemne pędy mogą przemarznąć, ale roślina odnowi się. Aby uzyskać ładny wygląd rośliny, starsze pędy należy przycinać. Cięcie zwiększa też odporność roślin na mróz[9].

Nazewnictwo

  • Nazwa rodzajowa rośliny pochodzi od łacińskich słów helios = słońce i anthos = kwiat, nazwa gatunkowa od słowa nummmullus = pieniążek (kształt korony jest okrągły, jak pieniążek)[6].
  • Dawne nazwy ludowe rośliny to: cyronia, czystek słoneczny, panak chironow, poruszenik, posłonek, słoneczny obrot, wdówki, złotojeść pospolita.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-11] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
  4. 1 2 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-15].
  5. 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 91-92, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. 1 2 3 4 Zbigniew Mirek: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Halina Piękoś-Mirkowa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  7. 1 2 Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  8. ↑ Helianthemum nummularium (L.) Mill., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-29].
  9. ↑ Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.