Posągi Gudei – grupa rzeźb przedstawiających sumeryjskiego władcę Lagasz, który panował w drugiej połowie XXII wieku p.n.e. Zachowało się ponad trzydzieści posągów. Wszystkie zostały wykonane z kamienia, przedstawiają Gudeę w skupionej pozycji, tym samym nawiązują do powrotu do tradycji sztuki sumeryjskiej, dlatego czasy panowania Gudei nazywane są renesansem sumeryjskim.

Charakterystyka posągów

Posągi Gudei zostały wykonane z diorytu, dolerytu. Zachowało się ponad trzydzieści stojących bądź siedzących posągów oraz wiele fragmentów rzeźb Gudei – głów i innych części. Przedstawiają władcę w różnych okresach jego życia. Opatrzone są inskrypcjami, które informują o osiągnięciach władcy. Ich zadaniem więc było zarejestrowanie i przekazanie potomnym dziejów Gudei. Każdemu posągowi nadano imię, a poszczególne rzeźby miały ustalony rytuał, który przed nią odprawiano.

Forma rzeźb jest masywna. Całość posągu stanowi jedną bryłę z wyraźnym rozdzieleniem ciała i ubrania. Stopy wyrzeźbiono we wgłębieniu podstawy. Posągi są pozbawione zbędnych elementów ozdobnych (np. słabe zaznaczenie fałd szat).

Styl posągów nawiązuje do sztuki sumeryjskiej sprzed najazdu Akadyjczyków, jednak już technika wykonania rzeźby świadczy o tym, że artysta korzystał z metod modelowania i rzeźbienia epoki akadyjskiej. Świadczą o tym precyzyjne wykonanie nakryć głowy niektórych posągów oraz zarysy ciała ukrytego pod szatami[1].

Wiele uwagi poświęcono rysom twarzy Gudei: okrągły kształt, wystające kości policzkowe, mięsisty podbródek, proste i słabo zaznaczone łuki brwiowe. Brwi władcy rzeźbiono w sposób charakterystyczny. Mają kształt liści palmowych i łączą się u nasady nosa. Posągi przedstawiające Gudeę w pozycji siedzącej, choć mają zaburzone proporcje sylwetki ludzkiej, wyrażają powagę i nawiązują do sztuki monumentalnej.

Lista ważniejszych posągów Gudei opatrzonych inskrypcją[2]
Ilustracja Posąg Materiał Wysokość [cm] Opis Pochodzenie Dedykacja Muzeum Uwagi
A zielony dioryt 124 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; głowy brakuje; inskrypcja na prawym ramieniu i na przedniej stronie szaty Girsu (stanowisko archeologiczne w Telloh w Iraku) Ninhursag Luwr (AO 8)
B zielony dioryt 93 posąg Gudei siedzącego na tronie, z rękoma złączonymi na piersiach, z deską kreślarską na kolanach (na niej plan świątyni); głowy brakuje; inskrypcja pokrywa cały posąg poza ramionami, klatką piersiową i stopami Girsu Ningirsu Luwr (AO 2)
C czarno-biały dioryt 138 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; głowy brakuje; inskrypcja na plecach Girsu Inanna Luwr (AO 5)
D dioryt 157 posąg Gudei siedzącego na tronie, z rękoma złączonymi na piersiach; ręce uszkodzone, prawego łokcia brakuje; inskrypcja na prawym ramieniu i na przedniej stronie szaty Girsu Ningirsu Luwr (AO 1)
E niebiesko-czarny dioryt 142 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; głowy brakuje; inskrypcja na prawym ramieniu i na plecach Girsu Bau Luwr (AO 6)
F dioryt 86 posąg Gudei siedzącego na tronie, z rękoma złączonymi na piersiach, z deską kreślarską na kolanach (ale bez planu świątyni ja w przypadku Posągu B); głowy brakuje; inskrypcja na prawym ramieniu i na przedniej stronie szaty Girsu Gatumdu Luwr (AO 3)
G szaro-niebieski dioryt 133 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; brakuje głowy i prawego ramienia; inskrypcja na plecach Girsu Ningirsu Luwr (AO 7)
H zielono-czarny dioryt 77 posąg Gudei siedzącego na tronie, z rękoma złączonymi na piersiach; brakuje głowy, prawego ramienia i prawej górnej części pleców; inskrypcja na przedniej stronie szaty Girsu Bau Luwr (AO 4)
I czarny dioryt 45 posąg Gudei siedzącego na tronie, z rękoma złączonymi na piersiach; inskrypcja na przedniej stronie szaty i na tylnej części tronu Girsu Ningiszzida Luwr (AO 3293 /głowa/ + AO 4108 /reszta posągu/)
K czarny dioryt 124 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; brakuje głowy, ramion i części stóp; inskrypcja na plecach Girsu Ningirsu (?) Luwr (AO 10)
M alabaster 41 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na wysokości pasa; brakuje części stóp; inskrypcja na prawym ramieniu i na plecach nieznane Gesztinanna Detroit Institute of Arts autentyczność posągu jest podważana
N doleryt, kalcyt lub steatyt 61 posąg stojącego Gudei, trzymającego w rękach naczynie z którego wypływają strumienie wody; inskrypcja na prawym ramieniu i na przedniej stronie szaty nieznane Gesztinanna Luwr (AO 22126) autentyczność posągu jest podważana
O zielono-czarny steatyt 63 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; inskrypcja na prawym ramieniu i na przedniej stronie szaty nieznane Gesztinanna Ny Carlsberg Glyptotek (NCG 840) autentyczność posągu jest podważana
P dioryt 44 posąg Gudei siedzącego na tronie, z rękoma złączonymi na piersiach; inskrypcja na przedniej stronie szaty i na tylnej stronie tronu nieznane Ningiszzida Metropolitan Museum of Art (59.2)
Q dioryt 33 posąg Gudei siedzącego na tronie, z rękoma złączonymi na piersiach; inskrypcja na przedniej stronie szaty nieznane Ningiszzida głowa posągu jest w Iraku (IM 2909) a reszta posągu w Filadelfii (CBS 16664)
R dioryt 18,5 posąg Gudei siedzącego na tronie; brakuje części prawego ramienia i głowy; inskrypcja pokrywa plecy, lewą stronę posągu oraz tylną część tronu nieznane (?) Semitic Museum (HSM 8825) posąg pokrywa inskrypcja gwarantująca przywileje Namhani, przełożonemu świątynnych śpiewaków
S wapień posąg stojącego(?) Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach Girsu Muzeum Archeologiczne w Stambule (EŞEM 5215) posąg zrekonstruowany przez Ihsan Beya i Ungera z 15 fragmentów w Stambule i 3 fragmentów w Luwrze
V zielony dioryt 73,6 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; zachowany od pasa w górę; inskrypcja nie zachowała się nieznane (?) Muzeum Brytyjskie (BM 122910)
Lista ważniejszych posągów Gudei nieopatrzonych inskrypcją
Ilustracja Posąg Materiał Wysokość [cm] Opis Pochodzenie Dedykacja Muzeum Uwagi
– dioryt 107 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach zakupiony przez Luwr w 1953 roku – Luwr (AO 20164)[3]
– dioryt 70,5 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach zakupiony przez Luwr w 1987 roku – Luwr (AO 29155)[4]
– doleryt 126 posąg stojącego Gudei, z rękoma złączonymi na piersiach; głowy brakuje zakupiony przez Cleveland Museum of Art w 1963 – Cleveland Museum of Art[5]

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

  • Edzard D.O., Gudea and His Dynasty, Toronto 1997.
  • Gawlikowska K., Sztuka Mezopotamii, Warszawa 1975.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.