 Pomnik W. S. Reymonta, widok z ul. Piotrkowskiej (czerwiec 2008) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Fundator |
społeczeństwo Łodzi |
| Data budowy |
15 października 1977 |
| Data odsłonięcia |
21 października 1978[uwaga 1] |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°44′33,46″N 19°27′45,76″E/51,742628 19,462711 | |
Pomnik Władysława Stanisława Reymonta – rzeźba plenerowa wykonana z brązu, według projektu łódzkiego artysty rzeźbiarza Wacława Wołosewicza.
Pomnik jest centralnym punktem łódzkiego placu Władysława Reymonta. Odsłonięto go 21 października 1978 roku[uwaga 1] ku czci noblisty, autora Chłopów i Ziemi obiecanej – Władysława Stanisława Reymonta[1].
Historia budowy
Z inicjatywą wzniesienia pomnika wystąpił we wrześniu 1976 r. łódzki Cech Rzemiosł Metalowych i Elektrotechnicznych z okazji swego 150-lecia, przypadającego w 1977 r. Wkrótce powołano komitet honorowy budowy pomnika, a jego przewodniczącym został ówczesny I sekretarz Komitetu Łódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Bolesław Koperski. Komitetowi organizacyjnemu przewodniczył łódzki rzemieślnik Stanisław Wójcik[1]. W wyniku ogłoszonego w 1977 r. konkursu wybrano spośród pięciu nadesłanych prac projekt Wacława Wołosewicza – artysty rzeźbiarza urodzonego w 1911 r. w Wilnie, po II wojnie światowej osiadłego w Łodzi, wykładowcy łódzkiej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego), współautora m.in. pomników Wdzięczności Armii Czerwonej w parku im. księcia Józefa Poniatowskiego i Czynu Rewolucyjnego w parku im. Józefa Piłsudskiego na Zdrowiu[2].
Akt erekcyjny pod budowę pomnika wmurował na placu Reymonta 15 października 1977 r. I sekretarz KŁ PZPR Bolesław Koperski. Podczas uroczystości Iwona Kapuścińska, uczennica klasy VII Szkoły Podstawowej nr 174 w Łodzi, złożyła w imieniu łódzkiej młodzieży szkolnej zobowiązanie do zbiórki i sprzedaży surowców wtórnych w celu uzyskania i przekazania funduszy na budowę pomnika[2]. Łącznie ze składek społecznych i zbiórki złomu zgromadzono 1 175 355 zł[1].
Odlew figury W. Reymonta wykonano w łódzkich Zakładach Sprzętu Przeciwpożarowego „Progaz”. Było to jedyne takie przedsięwzięcie w dotychczasowych dziejach tych zakładów. Gotowy odlew ważył 4 tony i składał się z 21 elementów.
Cokół pomnika został wykonany z granitu strzegomskiego przez Borowskie Kamieniołomy Drogowe w Borowie k. Strzegomia[1][2]. Na jego przedniej, zachodniej ścianie umieszczono autograf pisarza. Betonową płytę wokół pomnika wykonał łódzki Kombinat Robót Drogowych[1].
Całą historię budowy pomnika uwiecznił na zdjęciach łódzki fotograf Włodzimierz Małek, zatrudniony wówczas w Łódzkiej Drukarni Prasowej, do którego zwrócił się z taką propozycją pomysłodawca – Cech Rzemiosł Metalowych i Elektrotechnicznych[3]. Ponad 60 zdjęć jego autorstwa pokazano w dniach 9–27 września 2013 w holu wystawowym Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi na wystawie pt. „Jak powstawał pomnik Władysława Reymonta”, zorganizowanej z okazji 35. rocznicy odsłonięcia pomnika[4].
Uroczystość odsłonięcia
Pomnik Władysława Reymonta został odsłonięty 21 października 1978 roku[uwaga 1] o godz. 11:00. W uroczystości uczestniczyli: I sekretarz KŁ PZPR, przewodniczący Rady Narodowej m. Łodzi Bolesław Koperski, prezydent m. Łodzi Józef Niewiadomski, sekretarz i członek Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Edward Zgłobicki, prezes Zarządu Centralnego Związku Rzemiosła Andrzej Zawarczyński, sekretarz Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich Jan Koprowski[5] oraz krewni W. Reymonta[6], licznie zgromadzeni łodzianie, a także mieszkańcy wsi związanych z postacią W. S. Reymonta (m.in. Kobieli Wielkich, Lipiec Reymontowskich i Małkowa)[2].
W imieniu Cechu Rzemiosł Metalowych i Elektrotechnicznych aktu przekazania pomnika miastu dokonał na ręce I sekretarza KŁ PZPR, przewodniczącego RN m. Łodzi Bolesława Koperskiego starszy cechu Henryk Bloch. Następnie przemówienia wygłosili Bolesław Koperski i Jerzy Wawrzak, prezes zarządu oddziału łódzkiego Związku Literatów Polskich[5].
Po odsłonięciu pomnika złożyli przed nim kwiaty przedstawiciele organizacji politycznych i społecznych, młodzieży oraz krewni pisarza. Na zakończenie pierwszej części uroczystości został odegrany hymn państwowy[7].
Z okazji odsłonięcia pomnika otwarto w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Henryka Wieniawskiego wystawę pt. „Łódź Reymontowi”, połączoną z seminarium na temat twórczości pisarza i jego związków z Łodzią. Po zakończeniu seminarium Bolesław Koperski wręczył odznaczenia osobom szczególnie zasłużonym dla budowy pomnika:
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – Stanisławowi Wójcikowi, przewodniczącemu komitetu organizacyjnego;
- Złoty Krzyż Zasługi – Edwardowi Skule;
- Srebrne Krzyże Zasługi – Bogdanowi Chrzanowskiemu i Januszowi Szczepańskiemu;
- Brązowe Krzyże Zasługi – Zbysławowi Dreslerowi, Henrykowi Tobiańskiemu i Romanowi Zielińskiemu;
- Odznaki Honorowe Miasta Łodzi – Bogdanowi Chrzanowskiemu, Wacławowi Glapskiemu, Andrzejowi Szałkowi, Czesławowi Telerzyńskiemu, Zdzisławowi Walczakowi i Wacławowi Wołosewiczowi, autorowi projektu pomnika;
- odznaki Zasłużonego Działacza Kultury – Kazimierzowi Karpińskiemu, Edwardowi Skule, Januszowi Szczepańskiemu, Wacławowi Wołosewiczowi i Stanisławowi Wójcikowi[6].
W pobliżu
- Na północ – park im. Władysława Stanisława Reymonta oraz Biała Fabryka Geyera, będące zabytkami;
- na południe – plac Niepodległości i pomnik św. Faustyny Kowalskiej;
- dworek Ludwika Geyera przy ulicy Piotrkowskiej 286;
- kamienica Jana Starowicza „Pod Góralem” przy ulicy Piotrkowskiej 292.
Zobacz też
Uwagi
- 1 2 3 Internetowy Polski Słownik Biograficzny w treści biogramu W. S. Reymonta podaje błędnie rok odsłonięcia pomnika – 1968.
Przypisy
- 1 2 3 4 5 kt. Odsłonięcie pomnika Władysława Reymonta. Dziś o godz. 11. „Dziennik Popularny”. Rok XXXIV (nr 240 (9121)), s. 1, 1978-10-21-22. Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. ISSN 1898-3111. [dostęp 2015-09-28].
- 1 2 3 4 Anna Gronczewska: Pomnik Władysława Reymonta w Łodzi postawili rzemieślnicy. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Aktualności [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2013-09-22. s. 2. [dostęp 2015-09-28].
- ↑ Anna Gronczewska: op. cit. s. 1. [dostęp 2015-09-28].
- ↑ Wystawa z okazji 35. rocznicy odsłonięcia pomnika Władysława Reymonta (1978–2013). [w:] Portal „Plaster Łódzki”. plasterlodzki.pl [on-line]. Plaster Łódzki, 2013-09-09. [dostęp 2015-09-28].
- 1 2 kt, ''W hołdzie wielkiemu pisarzowi. Uroczystość odsłonięcia pomnika Władysława Reymonta'', „Dziennik Popularny”, nr 241 (9122), Rok XXXIV, Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 23 października 1978, s. 1, ISSN 1898-3111 [dostęp 2015-09-28].
- 1 2 kt, 'W hołdzie wielkiemu pisarzowi, „Dziennik Popularny” (241 (9122)), 23 października 1978, s. 2 [dostęp 2015-09-28].
- ↑ kt, ''W hołdzie...'' [online], s. 1–2 [dostęp 2015-09-28].
Bibliografia
- Anna Gronczewska: Pomnik Władysława Reymonta w Łodzi postawili rzemieślnicy. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Aktualności [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2013-09-22. s. 1–2. [dostęp 2015-09-28].
- kt, ''Odsłonięcie pomnika Władysława Reymonta. Dziś o godz. 11'', „Dziennik Popularny”, nr 240 (9121), Rok XXXIV, Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 21 października 1978, s. 1, ISSN 1898-3111 [dostęp 2015-09-28].
- kt, ''W hołdzie wielkiemu pisarzowi. Uroczystość odsłonięcia pomnika Władysława Reymonta'', „Dziennik Popularny”, nr 241 (9122), Rok XXXIV, Łódź: Łódzkie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 23 października 1978, s. 1–2, ISSN 1898-3111 [dostęp 2015-09-28].
Linki zewnętrzne
- „Jak powstał pomnik Władysława Reymonta” – galeria fotografii Włodzimierza Małka (fragmenty wystawy otwartej w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi w dniach 9–27 września 2013 z okazji 35. rocznicy odsłonięcia pomnika).