Polska Fundacja Narodowa

Biurowiec Kaskada przy al. Jana Pawła II 12 w Warszawie, siedziba fundacji
Państwo	Polska
Siedziba	Warszawa al. Jana Pawła II 12[1]
Data założenia	29 grudnia 2016[1]
Rodzaj stowarzyszenia	fundacja[1]
Profil działalności	promocja wizerunku Polski za granicą[2]
Zasięg	świat
Prezes Zarządu	vacat[3][4]
Nr KRS	0000655791
Data rejestracji	29 grudnia 2016[1]
Położenie na mapie Warszawy Polska Fundacja Narodowa
Położenie na mapie Polski Polska Fundacja Narodowa
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Polska Fundacja Narodowa
52°13′55″N 21°00′01″E/52,231944 21,000278
Strona internetowa

Polska Fundacja Narodowa (PFN) – założona w 2016^[5] w Polsce fundacja utworzona przez 17 spółek Skarbu Państwa. Według premier Beaty Szydło Fundacja miała budować polską markę, wykorzystując siłę i energię spółek skarbu państwa. Stała się obiektem kontrowersji medialnych i ostrej krytyki, zwłaszcza ze strony ugrupowań opozycyjnych wobec rządów Prawa i Sprawiedliwości^[6].

Założyciele Fundacji

W pierwszym roku działalności Fundacji jej założyciele przeznaczyli na jej działalność 100 milionów złotych^[7].

Misja Fundacji

Zadaniem Fundacji miało być promowanie wizerunku Polski za granicą, budowanie marki i promowanie polskiej gospodarki^[8]. W październiku 2017 zmieniono statut PFN. Od tamtej pory celem PFN jest „działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, kulturalna, w następującym zakresie: podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, a w szczególności upowszechniania w kraju i za granicą wiedzy o historii Rzeczypospolitej Polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem historii najnowszej, a także upowszechniania martyrologii i bohaterskich czynów Narodu Polskiego”^[9].

Organy Fundacji

Kontrowersje

Kwestionowana jest legalność utworzenia, finansowania i wydatków PFN, a ponadto PFN jest krytykowana za przeznaczanie publicznych środków na cele polityczne PiS, brak profesjonalizmu i przemilczanie szczegółów (w tym kosztów) swoich przedsięwzięć, które są organizowane poza kontrolą przewidzianą w ustawie o zamówieniach publicznych i ustawie o finansach publicznych^[15].

Zdaniem polityków PO finansowanie PFN powinno się odbywać nie na podstawie statutu PFN (jak to ma miejsce), a na podstawie umów, których nieprzestrzeganie skutkowałoby zwrotem środków^[16].

Politycy PO i Nowoczesnej we wrześniu 2017 wystąpili do Państwowej Komisji Wyborczej, by sprawdziła, czy prorządowa kampania billboardowa „Sprawiedliwe sądy”, zlecona przez PFN spółce Solvere, nie jest obejściem ustawy o finansowaniu partii politycznych. Szef PKW Wojciech Hermeliński odrzucił ten wniosek ze wskazaniem, że zgodność kampanii z prawem może być oceniona dopiero przy okazji następnych wyborów^[17]. 15 listopada 2018 Sąd Rejonowy w Warszawie w sprawie Prezydent Warszawy (organ nadzorujący) przeciwko PFN uznał, że finansowanie kampanii „Sprawiedliwe sądy” przez Polską Fundację Narodową było sprzeczne z celami jej działania zawartymi w statucie^[18]. 26 czerwca 2019 Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił apelację PFN w tej sprawie^[19]. 23 grudnia 2019 Prokuratura Okręgowa w Warszawie wydała postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie pieniędzy wydanych na kampanię „Sprawiedliwe sądy”^[20], jednak w 2020 Sąd Okręgowy w Warszawie nakazał prokuraturze sprawdzić, czy kierownictwo PFN powinno odpowiadać karnie za złamanie statutu i wydanie pieniędzy niezgodnie z misją Fundacji^[21].

Przedstawiająca w niekorzystnym świetle polskie sądownictwo kampania „Sprawiedliwe sądy”, która wg sprawozdania PFN za rok 2017 kosztowała ok. 8,4 mln zł^[22], była krytykowana jako przykład kłamstwa i manipulacji^[23][24].

W ciągu dwóch lat PFN zapłaciła równowartość ponad 27 mln zł amerykańskiej firmie PR-owej White House Writers Group m.in. za stworzenie profili o Polsce w mediach społecznościowych, oraz za organizację spotkań, których w rzeczywistości nie organizowała. Profile miały znikomą oglądalność i po fali krytyki zostały zamknięte. Wiedzę o tym opinia publiczna uzyskała tylko dzięki wymogom amerykańskiego prawa wobec WHWG, gdyż PFN postanowiła zachować układy z tą firmą w tajemnicy^[25]. Po krytyce medialnej tych działań PFN rozwiązała umowę z WHWG^[26]. Przy okazji kontraktu z WHWG wyszło na jaw, że w ciągu dwóch lat przelewy opiewające w sumie na ponad milion złotych otrzymali: kontrowersyjny historyk Marek Jan Chodakiewicz, członkowie jego rodziny oraz jego współpracownicy^[27].

W czerwcu 2018 PFN nawiązała współpracę z agencją Rogers & Cowan, która miała umożliwić nakręcenie serii amerykańskich filmów fabularnych poświęconych polskiej historii. Koszty tej współpracy wyniosły do 2020 ok. 6 mln zł, przy czym udało się jedynie nakręcić dwa krótkie spoty z udziałem Mela Gibsona i Liama Neesona oraz film dokumentalny „Poland: The Royal Tour” Petera Greenberga z udziałem Mateusza Morawieckiego^[28].

W kwietniu 2021 NIK, w związku z kontrolą w PFN, złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez zarząd PFN, gdyż nie otrzymała w wyznaczonym terminie dostępu do dokumentów Fundacji^[29]. W czerwcu 2021 Prokuratura Okręgowa w Warszawie odmówiła wszczęcia dochodzenia w tej sprawie, a jako powód podała brak znamion czynu zabronionego^[30].

W maju 2021 NSA podtrzymał wyrok WSA w Warszawie z 2018, zgodnie z którym Fundacja jest zobowiązana do udzielania informacji publicznej, a więc podlega tym samym zasadom dotyczącym jawności funkcjonowania, co inne instytucje publiczne^[31].

Likwidacja Polskiej Fundacji Narodowej była ujęta w programie istniejącej w latach 2018–2019 partii politycznej Teraz!^[32]. Postulat likwidacji PFN został ujęty też w 2019 roku w programie partii politycznych wchodzących w skład Lewicy (m.in. SLD, Wiosny Roberta Biedronia, Lewicy Razem)^[33]. Według sprawozdań złożonych przez PFN w latach 2016–2020 jej wydatki wyniosły ponad 325 mln zł^[34].

Przypisy