Pokój w Buczaczu 1672
Ilustracja
Rzeczpospolita po Traktacie w Buczaczu
Data

16 lub 18 października 1672

Miejsce

Buczacz

Wynik

przekazanie Imperium Osmańskiemu wschodnich ziem Rzeczypospolitej (Podole)

Strony traktatu
 Imperium Osmańskie  I Rzeczpospolita

Pokój buczacki – nieratyfikowany przez polski sejm traktat pokojowy, podpisany 16 lub 18 października 1672 w Buczaczu pomiędzy Imperium Osmańskim i Rzeczpospolitą, który zakładał oddanie we władanie Turcji wschodnich ziem Polski. Traktat podpisano w trakcie wojny polsko-tureckiej toczonej w latach 1672–1676.

Lipa w Buczaczu

Turcy, wykorzystując wewnętrzne problemy Polski, zaatakowali w sile 80 tysięcy[1] żołnierzy i po zdobyciu twierdzy w Kamieńcu Podolskim w dniu 27 sierpnia zajęli Podole, a następnie 20 września oblegli Lwów. Ówczesny król Polski, Michał Korybut Wiśniowiecki, nie mogąc zwołać armii, która mogłaby się przeciwstawić Turkom, oraz przestraszywszy się ich potęgi, oddał województwa podolskie, bracławskie i południową część prawobrzeżnego województwa kijowskiego i zgodził się płacić haracz w wysokości 22 000 talarów rocznie w zamian za pokój. Płacenie go miało ustanowić Polskę w równym rzędzie z lennikami tureckimi takimi jak Chanat Krymski czy Wołoszczyzna.

Traktat ten był nazywany często „haniebnym pokojem w Buczaczu”. Rzeczpospolita,w przypadku ratyfikacji traktatu przez Sejm, mogłaby stać się państwem teoretycznie zależnym od Imperium Osmańskiego[2].

Jednakże szlachta, przerażona jego zawarciem, uchwaliła na sejmie specjalne podatki na wojnę oraz odrzuciła jego ratyfikację, co było jednoznaczne z odrzuceniem jakiejkolwiek formy podporządkowania się Turcji. Rok później, w 1673 armia polska pod wodzą hetmana Jana Sobieskiego pokonała Turków pod Chocimiem, co ostatecznie podważyło ustalenia traktatowe, oraz ponownie w 1676 roku w bitwie pod Żurawnem. Skutkiem było podpisanie rozejmu w Żurawnie w 1676 i odzyskanie części Podola (bez Kamieńca Podolskiego) oraz rezygnacja Imperium Osmańskiego z próby zhołdowania Rzeczypospolitej[3]. Wszystkie ziemie Rzeczpospolita odzyskała w 1699 na mocy postanowień traktatu w Karłowicach.

Zwycięstwo miało też kolejny skutek. Chwała wojenna, jaką zdobył hetman Jan Sobieski, sprawiła, że został wybrany na króla Polski (19 maja 1674).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Na podstawie książki Jerzego Topolskiego pt. „Historia Polski”.
  2. ↑ Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, pod redakcją Richarda Butterwicka, Warszawa 2010, s. 28.
  3. ↑ Białą Cerkiew i Pawołocz pozostawiono w rękach polskich, Kamieniec w tureckich. Bar, Międzybóż, Niemirów i Kalnik formalnie przyznane Turkom umyślił Sobieski mimo wszystko zatrzymać przy sobie. Jasyru nie dano, haracz poszedł w zapomnienie, a cały spór o Podole i Ukrainę został odesłany do załatwienia w drodze dyplomatycznej przez wielkie poselstwo polskie w Carogrodzie, a przy dalszym pośrednictwie Francji. Władysław Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, wyd. IV krajowe, Warszawa 1999, Wyd. Instytut Wydawniczy „Pax” ISBN 83-211-0730-3, s. 465.

Bibliografia, literatura

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.