Podkolan zielonawy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

storczykowate

Podrodzina

storczykowe

Rodzaj

podkolan

Gatunek

podkolan zielonawy

Nazwa systematyczna
Platanthera chlorantha (Custer) Rchb.
J.C.Mössler & H.G.L.Reichenbach, Handb. Gewächsk. ed. 2, 2: 1565 (1829)
Synonimy
  • Platanthera chlorantha Custer

Podkolan zielonawy (Platanthera chlorantha (Custer) Rchb.) – gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w Europie Środkowej. W Polsce na całym obszarze, zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich, ale jest rośliną rzadką i podlega ochronie.

Morfologia

Łodyga
Pojedyncza, prosta, wzniesiona, kanciasta, nie rozgałęziająca się. Osiąga wysokość 20–50 cm.
Liście
Posiada dwa duże liście odziomkowe, które oskrzydlonym ogonkiem obejmują dolną część łodygi. Wyrastają na łodydze naprzeciwlegle. Są one odwrotnie jajowate, owalne. Oprócz nich występują małe, siedzące, lancetowate liście łodygowe, ustawione skrętolegle.
Kwiaty
Pojedyncze, żółtawobiałe, lub zielonkawe (stąd nazwa gatunkowa) kwiaty tworzą na szczycie łodygi grono, które jest szersze dołem, niż na szczycie. Kwiaty o szerokości 18–23 mm i budowie typowej dla storczyków. Mają wolne listki okwiatu - trzy z nich zwrócone do siebie tworzą hełm, dwa odstające tworzą skrzydełka, a jeden języczkowy zwisa. Ostroga ma długość 20–40 mm, z tyłu jest maczugowato zgrubiała i tępa. Warżka całobrzega, wąska i wydłużona. Pyłek zlepiony w tzw. pyłkowiny o maczugowatym kształcie, górą oddalone od siebie o 2 mm, dołem o 4 mm i zakończone lepką uczepką.
Owoce
Torebka z dużą ilością bardzo drobnych, bezbielmowych nasion.
Organy podziemne
Posiada dwie bulwy; jedna jest tegoroczna, druga z poprzedniego roku. Z zeszłorocznej bulwy wyrasta pęd nadziemny, tegoroczna bulwa gromadzi substancje zapasowe dla przyszłorocznego pędu.

Biologia i ekologia

Rośnie w świetlistych lasach liściastych i zaroślach, na polanach, porębach i wilgotnych łąkach. Geofit ryzomowy, preferuje gleby wapienne.

Roślina kwitnie od maja do lipca. Kwiaty zapylane są przez motyle nocne – ćmy, które wabione są za pomocą intensywnego zapachu (przyjemnego także dla ludzi). Ćmy przylatujące po nektar dotykają dzióbka, a wówczas pyłkowiny za pomocą uczepek przyklejają się do ich ciała. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta częściową ochroną gatunkową. Gatunek w latach 1946–2014 objęty był w Polsce ochroną ścisłą. Od roku 2014 wpisany na listę gatunków roślin objętych ochroną częściową na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska[3]. Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[4].

Zagrożeniem dla gatunku jest gospodarcze użytkowanie lasów liściastych oraz bezpośredni zbiór roślin. Niektóre siedliska znajdują się na obszarach chronionych, m.in. w Wolińskim, Białowieskim, Kampinoskim, Roztoczańskim i Pienińskim Parku Narodowym oraz w rezerwatach leśnych, np. Świnia Góra, Białowodzka Góra czy Borki[5].

Zmienność

Tworzy mieszańce z podkolanem białym.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-05] (ang.).
  3. ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
  4. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  5. ↑ Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 78. ISBN 978-83-7073-444-2.

Bibliografia

  • František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.