Podchloryn sodu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

NaClO

Inne wzory

Na[ClO], NaOCl

Masa molowa

74,44 g/mol

Wygląd

żółte ciało stałe lub ciecz barwy seledynowej z odcieniem od żółtego do zielonego

Identyfikacja
Numer CAS

7681-52-9

PubChem

24340

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Podchloryn sodu, NaClO – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu podchlorawego. Ma charakterystyczny ostry zapach chloru, a pH jego roztworów wynosi 12–13 (czyli jest silnie alkaliczny). W postaci wolnej jest bardzo niestabilny i dlatego głównie stosuje się go w roztworach wodnych. Jest substancją odkażającą (np. wodę w basenach), ponieważ wykazuje silne właściwości utleniające.

Podchloryn sodu można otrzymać np.:

Zastosowanie

Przechowywanie warzyw nietrwałych

Takie warzywa jak pomidory, sałata, ogórki, papryka słodka, szpinak, brokuły, jarmuż, cukinia czy ziemniaki łatwo ulegają zepsuciu poprzez dużą wrażliwość na patogeny. Aby zapobiegać procesowi degradacji i gnicia używa się podchlorynu sodu. Warzywa nietrwałe są poddawane obróbce zaraz po zbiorach, lecz nie usuwa ona flory grzybiczej, która jest bezpośrednią przyczyną rozwoju grzybów i pleśni. Skutecznym sposobem unikania degradacji plonów jest dezynfekcja warzyw już na etapie ich mycia przy pomocy podchlorynu sodu.

Woda, którą myje się warzywa powinna mieć temperaturę o 5 °C wyższą od temperatury warzyw (co chroni przed ponownym wnikaniem patogenów przez aparaty szparkowe), zaś jej pH powinno znajdować się w przedziale od 6,8 do 7,2. Zalecane stężenie podchlorynu sodu w wodzie różni się w zależności od warzyw, które mają być myte i tak np. dla pomidorów i młodych ziemniaków wynosi ono 500 - 600 mg/l, a dla grochu cukrowego 50 - 100 mg/l.

Uzdatnianie wody

Dezynfekcja wody pitnej odbywa się poprzez różne metody chlorowania m.in. poprzez podchloryn sodu. Ta metoda gwarantuje skuteczność wobec bakterii, wirusów i grzybów, a ponadto jest łatwa w stosowaniu. Ważne jest też to, że podchloryn sodu zapewnia ochronę przed wtórnym zakażeniem podczas transportu i przechowywania. Jest to spowodowane tzw. resztkowym stężeniem chloru w wodzie, czyli pozostałości wolnego chloru w wodzie już po samej dezynfekcji. W normalnych warunkach to stężenie powinno wynosić maks. 0,3 mg/l ale w wyjątkowych sytuacjach może to być nawet 2 mg/l.

Dezynfekcja wody basenowej

W wyniku reakcji podchlorynu sodu z wodą powstaje kwas podchlorawy, który dzięki właściwościom utleniającym znajduje zastosowanie w dezynfekcji wody w zbiornikach wodnych[4][5]. Ponieważ podchloryn sodu wykazuje odczyn silnie alkaliczny, konieczne jest zobojętnienie pH wody. Stosuje się w tym celu kwas siarkowy. Wyrównanie pH ma znaczenie głównie przez względy bezpieczeństwa, gdyż odczyn zasadowy działa żrąco na skórę i błony śluzowe użytkowników basenu[4].

Reakcja chloru z wodą:

Cl
2
+ H
2
O → HOCl + HCl

Wśród wad stosowania związków chloru do dezynfekcji można wymienić wysoki potencjał korozyjny (stale nierdzewne narażone są na wystąpienie korozji wżerowej naprężeniowej). Ponadto podchloryn sodu (jak i inne związki chloru) wchodzi w reakcję z mocznikiem, który dostaje się do wody z płynami ustrojowymi (potem, moczem) pochodzącymi od pływaków. Produktem reakcji są chloraminy, które poza nieprzyjemnym zapachem działają drażniąco na skórę i błony śluzowe, mogą przyczyniać się do wystąpienia astmy[6] oraz wywołują korozję elementów stalowych. Chloraminy unoszą się z parą wodną i mogą powodować korozję fragmentów konstrukcji niemających bezpośredniego kontaktu z wodą basenową[7]. Ponadto powstawać może chloroform i dichloroacetonitryl[8].

Uproszczony przebieg reakcji mocznika i chloru[6]:

Cl
2
+ CO(NH
2
)
2
→ H
2
NCONHCl + Cl
H
2
NCONHCl + HOCl → CO(NHCl)
2
+ H
2
O
CO(NHCl)
2
+ HOCl → Cl
2
NCONHCl + H
2
O
Cl
2
NCONHCl + HOCl → CO(NCl
2
)
2
+ H
2
O
CO(NCl
2
)
2
+ HOCl → CO
2
+ NCl
3
+ NCl + H+
+ Cl

Zastosowanie w endodoncji

Podchloryn sodu w endodoncji najczęściej jest stosowany przy leczeniu kanałowym do rozpuszczania tkanki martwej oraz warstwy mazistej w kanale korzeniowym. W tym celu używa się roztworów o stężeniu 2,5 do 5%.

Dezynfekcja w piwowarstwie a podchloryn sodu

Warząc piwo w warunkach domowych zazwyczaj nie ma się możliwości, aby wyjałowić cały sprzęt używany do warzenia piwa, tak jak dzieje się w profesjonalnych browarach. Jednak pewne elementy aparatury trzeba poddać dezynfekcji, aby zapewnić odpowiednie warunki do rozwoju drożdży, które wzrastają dobrze tylko w środowisku w którym jest niewiele bakterii. Powinno dezynfekować się wszystko, co ma kontakt z brzeczką lub młodym piwem, a w szczególności pojemnik fermentacyjny. Do tego celu używa się roztworu podchlorynu sodu o stężeniu 1,5%, który usuwa wszelkie bakterie, wirusy i grzyby.

Przypisy

  1. 1 2 Podchloryn sodu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
  2. Podchloryn sodu (nr 425044) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2011-12-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  3. Podchloryn sodu (nr 425044) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2011-12-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. 1 2 Hypochlorous acid [online], PubChem [dostęp 2020-10-19] (ang.).
  5. Christian Zwiener i inni, Drowning in Disinfection Byproducts? Assessing Swimming Pool Water, „Environmental Science & Technology”, 41 (2), 2007, s. 363–372, DOI: 10.1021/es062367v.
  6. 1 2 Ernest R. Blatchley, Mingming Cheng, Reaction Mechanism for Chlorination of Urea, „Environmental Science & Technology”, 44 (22), 2010, s. 8529–8534, DOI: 10.1021/es102423u.
  7. P. Sędek, J. Brózda, J. Gazdowicz, Pitting corrosion of the stainless steel ventilation duct in a roofed swimming pool, „Engineering Failure Analysis”, 15 (4), 2008, s. 281–286, DOI: 10.1016/j.engfailanal.2007.03.006 (ang.).
  8. Lucie Tsamba i inni, Body fluid analog chlorination: Application to the determination of disinfection byproduct formation kinetics in swimming pool water, „Journal of Environmental Sciences”, 87, 2020, s. 112–122, DOI: 10.1016/j.jes.2019.06.009 (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.