Platan wschodni
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

srebrnikopodobne

Rząd

srebrnikowce

Rodzina

platanowate

Rodzaj

platan

Gatunek

platan wschodni

Nazwa systematyczna
Platanus orientalis L.
Sp.Pl.999, 1753[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

brak danych
Liście i owoce
Kwiaty

Platan wschodni (Platanus orientalis L.) – gatunek drzewa z rodziny platanowatych, naturalnie występujący w obszarze śródziemnomorskim, w takich krajach, jak: Albania, Bułgaria, Chorwacja, Grecja (wyspa Kreta), Włochy (wyspa Sycylia), Macedonia, Cypr, Liban, Syria, Turcja. Jest uprawiany w wielu krajach świata[5]. Często stosowany jest w nasadzeniach przyulicznych w Australii, Afryce Południowej i Europie Południowej[6].

Morfologia

Pień
Szary, z łuszczącą się dużymi płatami korą. Osiąga wysokość do 40 m, ma szeroką koronę, pień zwykle przewodzący aż do sklepienia korony[7]. Zazwyczaj jest silnie żłobiony, dość często się pokłada i zakorzenia w węzłach[8].
Liście
Ulistnienie naprzemianległe, liście jasnozielone, głęboko wieloklapowe, klapy dłuższe od szerokości liści. Wydzielają słodki, balsamiczny zapach. Jesienią przebarwiają się na kolor jasnomiedziany[8].
Kwiaty
Roślina jednopienna, o kwiatach rozdzielnopłciowych, okwiat o czerwonej barwie, zakwita pod koniec marca[7].
Owoce
Orzeszki, skupione w owocostany o wyglądzie brązowych, mechowatych kulek, po 3-6 na jednej długiej szypule[7]. Owoce te pozostają na gałęziach przez zimę[6].

Zastosowanie

  • Jest sadzony jako drzewo ozdobne w parkach, alejach. Uprawiany jest również w Polsce. Jest szczególnie cenny w zadrzewieniach miejskich, gdyż daje dobry cień podczas letnich upałów, jest mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-10), jest też dość odporny na choroby. Dobrze znosi trudne warunki siedliskowe miast: zanieczyszczenie powietrza, zadeptywanie gleby przez pieszych, przycinanie korzeni podczas budowy chodników i dróg. Rozmnaża się z nasion, sadzonek, lub przez odkłady[6].
  • Drewno jest wykorzystywane w przemyśle meblarskim na zewnętrzne warstwy sklejek, do produkcji mebli i okładzin. W budownictwie nadaje się jako drewno konstrukcyjne w zabudowie wewnętrznej (przy średnich wymaganiach wytrzymałościowych). Jest wykorzystywane także do wytwarzania niektórych instrumentów muzycznych, walców młynarskich oraz do produkcji papieru[9].

Udział w kulturze

Wszyscy znawcy roślin biblijnych są zgodni, że w Biblii pod hebrajskim słowem `ermôn opisany jest platan wschodni, który występuje na północy Izraela. Słowo to wymienione jest w 3 księgach Biblii: w Księdze Rodzaju (30,37), Mądrości Syracha (24,14) i Księdze Ezechiela (31,8). Pochodzi od słowa `ërőm oznaczającego nagość, co nawiązuje do faktu, że od pnia platana często odpada płatami kora, i wówczas jest „nagi”[10]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2015-01-03].
  4. ↑ Platanus orientalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-01-07].
  6. 1 2 3 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. 1 2 3 Helmut Pirc: Drzewa od A do Z. Warszawa: KdC, 2006. ISBN 83-7404-323-7.
  8. 1 2 Owen Johnson: Drzewa. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2009. ISBN 978-83-7073-643-9.
  9. ↑ Wł. Ścisłowski. Najstarszy platan wschoni ma około 200 lat. [dostęp 2015-01-07].
  10. ↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.