Młodość, kariera wojskowa i urzędnicza

Pochodził z wielodzietnej rodziny szlacheckiej. Był synem wicegubernatora ołonieckiego Nikołaja Siergiejewicza Durnowo i jego żony Wiery Pietrowny Lwowej. Ukończył Morski Korpus Kadecki i od 1862 służył we flocie rosyjskiej. Brał udział w wyprawach na Morze Śródziemne oraz po Oceanie Spokojnym i Atlantyckim. w 1870 ukończył Aleksandrowską Akademię Wojskowo-Prawniczą. W stopniu porucznika został zastępcą prokuratora sądu wojskowego marynarki wojennej Imperium Rosyjskiego w Kronsztadzie. W 1872 odszedł z wojska i został zastępcą prokuratora w sądzie okręgowym we Włodzimierzu. Następnie był zastępcą prokuratora w sądzie okręgowym w Moskwie (1873-1875), prokuratorem w Rybińsku (sierpień-listopad 1875), we Włodzimierzy (1875-1880), zastępcą prokuratora kijowskiej izby sądowej (1880-1881), kierownikiem wydziału sądowego Oddziału Policji Państwowej (1881-1883), wicedyrektorem Departamentu Policji (1883-1884). Zaliczał się do grona najbliższych współpracowników Wiaczesława Plehwego^[1].

W 1884 wyjechał za granicę w celu zapoznania się z organizacja policji w Europie Zachodniej. Po powrocie przedstawił raport przedstawiający możliwości wdrożenia w Rosji zagranicznych metod zwalczania organizacji antypaństwowych. W tym samym roku został dyrektorem Wydziały Policji. Doprowadził do rozszerzenia kompetencji policji w zwalczaniu organizacji wywrotowych. Odszedł ze stanowiska w 1893 po skandalu, jaki wywołało przeszukanie mieszkania brazylijskiego dyplomaty^[1]. Został wówczas senatorem. W lutym 1900 został powołany na urząd wiceministra spraw wewnętrznych^[1].

Minister spraw wewnętrznych

23 października 1905 został ministrem spraw wewnętrznych w gabinecie Siergieja Wittego, na jego wyraźne życzenie. Witte miał nadzieję, że Durnowo zdoła doprowadzić do zdławienia ruchów rewolucyjnych. Car Mikołaj II początkowo był przeciwny jego nominacji z uwagi na nadszarpniętą reputację Durnowo, ostatecznie jednak zgodził się na objęcie przez niego teki ministra^[1]. 30 października 1905 został członkiem Rady Państwa Imperium Rosyjskiego. Zdecydowanie zwalczał ruchy rewolucyjne, doprowadził do stłumienia strajku pocztowców i kolejarzy, usuwał ze stanowisk gubernatorów skłonnych do porozumienia z rewolucjonistami. Aktywny zwolennik rosyjskiej prawicy konserwatywno-narodowej, wspierał Związek Narodu Rosyjskiego^[1]. W 1906 rewolucjoniści zorganizowali na niego zamach, jednak T. Leontjewa, która miała zabić go w Interlaken w Szwajcarii, pomyliła go z francuskim podróżnikiem. Próby zamachu na ministra w Rosji nie powiodły się^[1]. W lutym 1906 car Mikołaj II nie zgodził się na jego odejście z ministerstwa, czego domagał się Siergiej Witte, który radykalnie zmienił zdanie co do jego osoby^[1]. Durnowo został zdymisjonowany na krótko przed zwołaniem Dumy Państwowej razem z całym gabinetem Wittego^[2]. Za dotychczasową pracę otrzymał nagrodę w wysokości 200 tys. rubli i zachował prawo do pensji ministra^[1]. Nadal był również członkiem Rady Państwa i od 1908 kierował jej prawicowym skrzydłem. Był zdecydowanym przeciwnikiem wszelkich reform w państwie^[1].

Członek Rady Państwa

W Radzie Państwa Durnowo szczególnie zaangażował się w kampanię prawicy przeciwko nowej ustawie o ziemstwach (wprowadzającej tę instytucję w guberniach zachodnich Cesarstwa), której autorem był ówczesny premier i minister spraw wewnętrznych Piotr Stołypin. Przyczynił się do odrzucenia projektu przez Dumę Państwową w głosowaniach 17 i 24 marca 1911. Projekt Stołypina zyskał jednak poparcie cara, który zgodził się wprowadzić zmiany w przepisach w trybie dekretu, w tym celu zawiesił posiedzenia obu izb, zaś głównym przeciwnikom ustawy, w tym Durnowo, nakazał wyjechać z Petersburga. Durnowo musiał także odejść z Rady Państwa^[3].

Przed I wojną światową i po jej wybuchu

Durnowo reprezentował proniemiecką orientację w polityce rosyjskiej. W lutym 1914, przewidując wybuch wojny, przedstawił carowi memoriał, w którym ostrzegał samowładcę przed niebezpieczeństwem dla ustroju Imperium Rosyjskiego, jakie przyniesie konflikt międzynarodowy. Durnowo przewidział układ sił w przyszłej wojnie, wskazując dwa obozy państw, jak również udział Japonii i Stanów Zjednoczonych w walce. Prognozował również, iż Rosja okaże się źle przygotowana do konfliktu, a klęski na froncie nadszarpną autorytet caratu^[4]. Memoriał Durnowo nie wzbudził większego zainteresowania^[4][5].

W 1915 razem z Nikołajem Markowem, Gieorgijem Zamysłowskim i grupą deputowanych nacjonalistycznych podjął próbę stworzenia bloku konserwatywnego, jako przeciwwagi dla bloku postępowego. Zamysł ten ostatecznie nie doszedł do skutku, także z powodu śmierci Durnowo, gdy grupa prawicowych deputowanych straciła swojego przywódcę^[1]. Durnowo wycofał się z działalności politycznej latem 1915 z powodu choroby. W sierpniu tego samego roku zmarł na apopleksję i został pochowany w majątku Trieskino w guberni saratowskiej^[1].

Żonaty z Nadieżdą Grigorjewną Akimową, z którą miał dwoje dzieci: Piotra (ur. 1883) i Nadieżdę (ur. 1886)^[1].